Çek Cumhuriyeti’ndeki “kadın işi” görülen sağlık ve bakım sektöründe çalışanların yüzde 86’sı kadın. İşçiler, yaptıkların işin öneminin anlaşılması, daha insanca bir ücret ve çalışma koşulları istedikleri için 2020 yılında işyerleri ve sektörel düzeyde Alice UZO sendikasını kurdular ve örgütlülüklerini sürdürüyorlar. Sendika örgütçüsü Ester Topolarova, sendika ve işçilerin hep birlikte yürüttükleri örgütlenme çalışmasının detaylarını anlatıyor.

Sektörünüzde yaşanan işçi sorunları nelerdir? Kadınları ilgilendiren ya da Kovid-19 ile ilgili sorunlar var mı? İşçilerin talepleri neler?

Çek Cumhuriyeti’nde sağlık ve bakım sektörü elbette homojen değil, Alice olarak yaptığımız anketle birlikte, üyeler, mücadelelerini birleştirecekleri birkaç sorunu belirledi. Önümüzdeki imza kampanyasında ele alacağımız bu 3 sorun şöyle: 1) ücretler, 2) 5 haftalık izin, 3) bakım emeğinin ve toplumdaki öneminin tanınırlığının artması. Bunların hiçbiri kolay ve birkaç ay gibi kısa bir sürede kazanılacak sorunlar değil, çünkü özellikle işyeri seviyesinde değil, sektörel bir seviyede örgütlenme kampanyası ve politik seviyede de kampanya yürütmeyi gerektiriyor. Konuştuğum işçilerin, işyeri seviyesindeki sorunları, patron baskısı, işyerindeki yetersiz imkanlar ve üst pozisyonlar için gerekli iş eğitimlerinin olmayışı. Tabi ki, sektör seviyesindeki sorunları da bu işyeri sorunlarına eklemek gerekiyor.

Sağlık ve bakım sektöründe kadınlar yoğunlukla çalışıyorlar. Sağlık ve bakım işleri genellikle “kadın işi” olarak görülüyor. Sektörü daha iyi tanımak için, üyelerimizden biri, hükümetten aldığı verilerin analizini yaptı ve sektörün yüzde 86’sının kadın, yüzde 14’ünün erkek olduğunu öğrendik. Fakat, yönetim pozisyonlarında, yüzde 57’si kadın, yüzde 43’ü erkek (hükümetin sadece 2 cinsiyetli veriler kullandığını göz önünde bulundurun). Bu durumda, yukarıda belirtilen tüm sorunlar, aslında kadın işçileri doğrudan etkiliyor. Sendikamızise,hem işyeri seviyesinde hem de sektörel seviyede kadınlar tarafından yönetiliyor. Bu yüzden, sendika içinde, toplumsal cinsiyet ve bununla ilgili sorunlara dair çalışmalar yapmanınönemine dair genel bir anlaşımız var.

Alice sağlık ve bakım sektöründe nasıl örgütleniyor?

Alice, Çek Cumhuriyeti’ndeki ilk koronavirüs dalgasına tepki olarak 2020 yazında kurulmuş sektörel bir sendika. İlk dalgada, diğer mesleklerin önemlerinin farkına varılırken, sağlık ve bakım sektöründeki işçiler (ister sosyal çalışma görevlileri ister bakım işçileri, isterse de temizlik işçileri olsun), her gün insanlarla yüz yüze çalıştıkları halde, virüsten en çok etkilenenlerden biri olarak görünmüyorlardı. Bu işçilerin ekonomik yardımlarının güvenceye alınması için başlattığımız açık bir mektuba çoğu sektörde çalışan işçilerden 1800 imza toplandı. Ağırlıklı olarak özel sektördeki örgütsüz bakım merkezlerinde çalışan bu işçileri tek tek aramaya başladık. Sektördeki çalışma koşullarını iyileştirmek için en uyun strateji ve örgütlenme biçimlerini tartışarak, işçilerin birlikte hayat verecekleri sektörel bir sendika fikriyle, onların oluşturduğu bir örgütlenme komitesi kurduk. Ankette öne çıkmış olan sektör sorunlarıyla da uyumlu bir şekilde, komiteye giren işçi liderleri ana hedeflerde anlaştı: 1) sağlık ve bakım sektörünün önemi ve etkisinin tanınması, 2) daha iyi çalışma koşulları 3) düzenli ve insanca yaşanabilir bir ücret.

İşçilerin yaptığı toplu eylemler oldu mu? İşçilerin örgütlenmeye aktif olarak katılıyorlar mı?

Birkaç cephede Alice’in büyümesi ve güç biriktirmesini sağlayan oldukça fazla şey olduğu için yazılabilecek çok şey var. Ama ben, kendi örgütlenme deneyimimi aktarmak istiyorum. Sektörel sendika için kendi işyerlerinde örgütlenme yapan işçilerle çalışıyorum. İşçiler aralarındaki iletişim ve bazı işçilerin sektörel sendikada aldıkları rollerle birbirlerine sıkıca kenetlenmiş gibiler.Böyle bir atmosferde, ilk toplu eylemimiz bir anket ve tartışma etkinliği oldu. Anketi işyerinde gerçekleştirdik, tartışma etkinliği ise dijital oldu. Şimdi bir sonraki toplu eylemin hazırlığını yapıyoruz. Henüz örgütlenmemiz için güç biriktirme döneminde olduğumuz ve yeraltı çalışması yaptığımız için işyerinin adını ve detayları açıkça paylaşmıyoruz.

Pandemi durumunda, dijital alan işçilerin örgütlenmeye aktif olarak katılımını teşvik etti. Çek Cumhuriyeti’nde, evimizin dışındakilerle buluşamıyorduk, işçiler diğer işçi arkadaşlarıyla 1’e 1’lerin (işçilerle birebir yüz yüze konuşma) çoğunu kendileri yaptı ve iş arkadaşlarını sendikaya kattı. Sektörel sendika altında işyeri sendikasını kurma kararı alıp, işçi liderleri ve aktivistleriyle yaptığımız ilk 1’e 1’lerden beri, her şeyi işçilerle birlikte örgütledik diyebilirim. İşçilerin büyük bir çoğunluğu, ilk defa sendikaya katılmışlardı ve bu yüzden öğrenilecek çok yeni şey vardı onlar için. Online toplantıları örgütleyip yönetmekten, işçi arkadaşlarına ulaşmaya, sendikaya ilgi gösteren diğer bölümlerdeki işçileri çağırmaya kadar her şey onlar için yeniydi. İşçiler örgütlenmeye ta en başından beri dahil oldularve onlarla yaptığımız 1’e 1’ler ve küçük toplantılarla sendikanın ne demek olduğunu daha da öğrendikçe, örgütlenmeyi her zaman sahiplendiler. Aynı süreç sektörel sendika seviyesinde de geçerli, her ne kadar örgütlenmenin boyutu ve karmaşıklığını göz önünde bulundurunca, daha küçük adımlarla olsa da.

Örgütlenme sırasında ilginç veya ilham verici bir deneyiminiz oldu mu?

Bence, en etkileyici şey hem kovidaltında, hem de online olarak buluşmak zorunda kalmış olsak da bir sendikayı hep birlikte örgütleyebilmekti. Online sohbetlerin de insanları harekete geçirebildiğini görmeyi ve bir sendika fikrine kazandırabilmeyi çok umut verici buldum. Hem güç biriktirmiş hem de bir birliktelik kurmuş olduk. Dijital alanda olmak, bizim sektörel örgütlenmeyi ve işyeri örgütlenmelerini toplantılar düzenleyip bilgi paylaşımları yaparak birbirine bağlayabilmemizi sağladı.

Şu ana kadar sendika olarak yaptığınız örgütlenme çalışmasının sonuçları neler? Henüz kampanyanız bitmediği için bundan sonra neleri kazanmayı hedefliyorsunuz?

Alice, 1 seneden az bir süre önce kurulmuş genç bir sendika. Tabi ki kurmadan önce yaptığımız örgütlenme çalışması daha uzun sürdü. Alice’e bağlı ilk şirket bazlı sendika geçen senenin Aralık ayında ilan edildi, yani şimdiye kadar çok güzel başarılar oldu ama hala çok fazla şey var kazanacağımız. Alice altında işyeri sendikalarını kurmaya dair işçilerin ilgisinin devam ederek sürmesi büyük bir kazanımdır.Sonbahardaki parlamento seçimlerini hedefleyen politik kampanya için tüm sektörde 400’e yakın anket yapılması da büyük bir kazanım. Tabi ki daha çok yapılacak şey var. Sektör sendikasının gelişmesini, daha fazla işyeri sendikalarını kurmayı ve sağlık ve bakım sektörünün prestijinin artması ve hükümetin finanse etmesi için kamuoyunda sesi olmayı umut ediyoruz hepimiz. İşyeri seviyesinde de, toplu iş sözleşmeleri anlaşmaları için yavaş yavaş çalışmalarımızı yapıyoruz artık. Ondan önce sendikaların büyütmeye ve daha fazla üye kazanmaya ve işçilerinsendikal çalışmaya katılmasına ihtiyacımız var.

Son olarak, Ekmek ve Gül okurları için 1 Mayıs mesajınız nedir?

1 Mayıs, yaşamlarımıza katılan onca emeği hatırlamak için iyi bir gün. Toplumu ayakta tutmak için çalışan işçiler genellikle baskı altında tutuluyor. 1 Mayıs için verilebilecek bundan başka bir mesaj var mı emin değilim: Yaşadığımız toplumu hep birlikte kuranlar olmak için örgütlenmeliyiz.

'Sınırların ötesinde kadın işçiler nasıl örgütleniyor?' dosyasının tamamına ulaşmak için TIKLAYIN

CLICK for English

Görsel: Alice Sendikası