GÜNÜN BİLGİSİ: Rıza ve rıza inşası nedir?

GÜNÜN....

09 Temmuz 2018 03:02

Kadınlar cinsel şiddete ya da saldırıya uğradığında sanıkların, mahkemenin, medyanın ‘rızası var’ sözlerini çokça işittik. Peki nedir bu ‘rıza’ dedikleri hiç düşündük mü?

Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği bu konuya dikkat çekiyor ve şöyle açıklıyor:

Rıza: Kişinin belirli bir davranışı özgür iradesiyle, sözlü veya bedensel ifade yoluyla onaylaması.
Cinsellik içinde rıza kavramı cinsel davranışlar çerçevesinde kullanılır. Cinsel davranışın tam olarak başladığı an kişiler için son derece farklı olabilir. Bu nedenle rıza aynı zamanda iletişim, çok soru sorma, birbirini dinleme ve birbirinin sınırlarına saygı gösterme anlamına gelir.

Daha önce rıza gösterilen bir cinsel eylem her tekrarlandığında rıza olacak demek değildir. Eğer herhangi bir noktada rıza geri çekilmiş ya da devam etmek için sürdürülmemişse bu da HAYIR anlamına gelir. Sessizlik rıza göstergesi değildir, hiçbir zaman EVET anlamına gelmez. Sürekli cinsel talebin ya da tehdidin olduğu; baskı içeren koşullarda rızadan bahsedilemez. Hukukta rıza cinsel suçların belirlenmesinde ölçütse de; rıza olmaması “bağırma, yardım isteme, fiziksel direnç gösterme” gibi fiillerle sınırlanarak, failin ve hayatta kalanın koşullarının yok sayıldığı yanlış kararlar verilmektedir.

Rıza kişinin kendini dinlemesi, sınırlarını keşfetmesi, ve her zaman kolay olmasa da ‘hayır’ diyebilmesini sağlayan bir güçlenme ve özgürleşme sürecidir. Rıza kavramı, birbirimizle ilişkilenirken saygılı ve temkinli yollar bulmamız demektir. Rıza hepimiz içindir: cinsiyeti, cinsel yönelimi ve cinsiyet ifadesi ne olursa olsun.

PEKİ YA RIZA İNŞASI?

Rıza inşası: Kişinin rıza göstermediği herhangi bir cinsel davranıştaki Hayır’ı Evet’e çevirmek için kullanılan ve ‘fiziksel zorlama içermeyen’ bütün yöntemler.
Bu yöntemler ısrar(sürekli talep etme), manipülasyon(rahatlatıcı yalan söyleme), duygusal tehditler (rıza verilmezse başkalarına gitme tehdidi), ikna süreçleri (hediyeler, maddi destek ve ikram), duygusal baskı (kişiye kendini suçlu hissettirme), kaygıyı azaltma (birliktelik üzerine verilen güvenceler) vb. olabilir.

Oysa her birey cinsiyetinden bağımsız olarak, cinsel davranışlara rıza göstermeyi veya göstermemeyi seçer. Rızanın inşa edilmesi, bu seçimlerin bulanıklaşmasına ve hayatta kalanın maruz bırakıldığı şiddeti çok sonra farketmesine sebep olabilir.

Arzu ve rıza birbirine karıştırılmamalıdır. Arzunun varlığı görüldüğünde “rıza da var” önkabulü, birçok dinamiğin yok sayılarak fiziksel zorlamanın olmadığı bir cinsel şiddetin oluşması riskini taşır. ‘Tecavüz kültürü’ denilen toplumdaki eril şiddet yaklaşımını da besler.

Rıza inşasını başkaları üzerinde kurabildiğimiz gibi, kendimiz üzerinde de kurabiliriz. Rıza inşasının sorgulanması; kendimizi ve birbirimizi dinleme, iletişim kurma, bilgilerimizi değil duygularımızı anlama ve ifade etme, sınırlara saygı gösterme üzerine bir güçlenme ve özgürleşme sürecidir.

Kaynak: Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği