Uyuz, insan gözü ile fark edilemeyen bir parazitin neden olduğu çok kaşıntılı ve bulaşıcı bir deri hastalığıdır. Hastalığın kişinin hem sosyal yaşamını hem de uyku düzenini olumsuz etkilediği bilinmektedir. Dünya çapında kovid-19 pandemisi sırasında evlere kapanma ve toplu halde yaşama ardından son yıllarda artan ekonomik kriz, işsizlik, göç ve şubat ayında yaşadığımız Maraş merkezli depremler sonucunda uyuz vakaları çokça artmış, hastaların tedaviye ulaşması, kötü yaşam koşulları nedeniyle kalabalık ortamlarda tedavinin doğru ve yeterli şekilde uygulanması zorlaşmış ve tablo daha da kötüleşmiştir.

HASTALIK KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Uyuz her iki cinste de tüm yaş gruplarında, tüm etnik gruplarda, tüm sosyoekonomik düzeylerde görülebilir. Salgınlar nedeniyle özellikle bakım evleri, yurt, yatılı okullar ve toplu yaşanan yerlerde daha sık gözlenir. Bağışıklık sistemi iyi olmayan kişilerde bulgular daha şiddetli olur.

HASTALIK NASIL BULAŞIR?
Uyuz, deriden deriye genelde 10 dakikadan uzun temas sonrası bulaşır. Seyrek olarak el sıkışma, sarılma, hemen temas edilen enfekte kişisel eşyalarla da temas bildirilmiştir. Kişiye geçtikten 4-6 hafta sonra özellikle geceleri ve sıcakta artan kaşıntı en önemli bulgu olarak karşımıza çıkar. Kaşıntı en çok el parmak araları, el bileği iç yüzü, koltuk altları, kasıklar, karın çevresi, kulak arkaları, bel bölgesi, ayaklar ve kalçalarda olur. Kadınlarda meme uçları ve çevresinde erkeklerde genital bölgede kaşıntı gözlenmesi çok tipiktir. Hastalığın en tipik bölgesi parazitin içinde yaşadığı ve yumurta bıraktığı 1-10 mm’lik beyaz tünellerdir. Tüneller büyüteçle kırık veya dalgalı çizgi gibi görünür. Ayrıca deride kabuklu noktasal kaşıntı izleri gözlenir.

NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Tedavi kişinin bağışıklık sisteminin durumuna göre değişir. Aynı ortamı paylaşan tüm aile bireylerinin şikayeti olmasa bile aynı anda mutlaka tedavi edilmesi gereklidir. Tedavide keselenme ve banyo ile gözenekler (tüneller) açıldıktan sonra hastanın yaşına klinik bulgularına göre hekim tarafından önerilen kremler veya karışımlar uygulanmalı ve önerilen aralıklarla tekrar edilmelidir. Ayrıca son aylarda kullanıma giren bir oral tedavi ajanı da bulunmaktadır.

TEDAVİDE NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR?

Tedavide önerilen ilaç ne olursa olsun mutlaka uyulması gereken kurallar şunlardır:

■ Aynı ortamı paylaşan kişilerin eş zamanlı tedavi edilmesi,

■ Topikal ilaç kullanılacaksa mutlaka vücudun her yerine önerilen süre bekletilerek uygulanması ve tekrarlanması, örneğin el yıkandıysa mutlaka hemen ilacın tekrar edilmesi,

■ Her ilaç uygulamasından sonra son 1 hafta içinde kullanılmış tüm kıyafet, çamaşır ve yatak, koltuk örtülerinin en az 60 derecede yıkanması ve ütülenmesi, ortamın dezenfeksiyonu,

■ Yıkanamayan eşyaların ağzı bağlı bir poşette yaklaşık 7 gün bekletilmesi gereklidir.

Başarılı bir tedavinin ardından kaşıntının 2-6 hafta kadar devam edebileceği unutulmamalıdır. 

Fotoğraf: Freepik