Okurumuzun Sorusu:

Merhaba ben Sibel. 4 buçuk aylık hamileyim ve dün mesai saatine kalmadığım için beni bugün isten ustabaşım kovdu. Bunun için haklarımı nasıl arayabilirim?

Öncelikle okurumuzu tebrik ediyor; sağlıklı ve rahat bir hamilelik süreci diliyorum.

Daha önce de bu köşede vurguladığımız üzere hamile kadın işçiye fazla mesai yaptırılamaz. Hamile işçinin fazla mesai yapması kanunen yasaklanmıştır: Hamile işçiye fazla mesai yaptırılamaz!
Dolayısıyla okurumuzun fazla mesaiye kalmamış olması, işten çıkarılmasına gerekçe teşkil edemez.

Okurumuz, kendisini ustabaşının işten çıkardığını söylemiş. Her şeyden önce bu meselenin üzerine gitmek gerekiyor. Çünkü işçiyi, işveren ya da işveren tarafından yetkilendirilmiş işveren vekili işten çıkarabilir. Ustabaşıya böyle bir yetki verilmiş olduğunu sanmıyorum. Dolayısıyla okurumuz önce işyerine gitmeli, işverenle görüşmeli, durumu aktarmalı, fazla mesai yapma zorunluluğunun olmadığını belirtmeli ve işine devam etmek istediğini ifade etmelidir.

Eğer işveren okurumuza işten çıkarmayı onayladığını söylüyorsa, yani okurumuza işbaşı yaptırılmıyorsa; okurumuz işten çıkarıldığına ilişkin bir belge istemelidir. Eğer işveren okurumuza bir belge vermiyorsa, okurumuzun durumu tutanak altına almasında yarar vardır.

Gelelim ikinci aşamaya. Eğer işveren okurumuza işbaşı yaptırmaz, işten çıkarmayı onaylarsa okurumuz ne yapabilir.

Okurumuzun yapabilecekleri iş güvencesi kapsamında olup olmadığına göre değişiyor.

1) Okurumuz İş Güvencesi Kapsamında İse: Yani okurumuz 30 veya daha fazla işçi çalıştıran bir işyerinde en az 6 aydır belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyorsa, okurumuz işten çıkarıldığı tarihi takip eden 30 gün içinde arabulucuya giderek işe iadesini isteyebilir. Arabulucuda anlaşma sağlanamadığı takdirde okurumuz işe iade davası açabilir. Okurumuz ayrıca bir yılını doldurmuşsa kıdem tazminatını, ihbar tazminatını, varsa kullanmadığı yıllık izinlerinin ücretlerini ve ödenmemiş ücret, fazla mesai gibi haklarını da talep edebilir (30 işçi hesabında işverenin aynı işkoluna giren diğer işyerlerindeki işçiler de dikkate alınır).

2) Okurumuz İş Güvencesi Kapsamında Değilse: Yani yukarıda belirttiğimiz üç şarttan (30 işçi, 6 ay, belirsiz süreli iş sözleşmesi) biri mevcut değilse, okurumuz ne yazık ki işe iade isteyemez. Ancak bu durumda okurumuz, önce arabulucuya giderek, anlaşma sağlanamadığı takdirde de dava yoluyla kötü niyet tazminatı veya ayrımcılık tazminatı isteyebilir. Okurumuz ayrıca bir yılını doldurmuşsa kıdem tazminatını, ayrıca ihbar tazminatını, varsa kullanmadığı yıllık izinlerinin ücretlerini ve ödenmemiş ücret, fazla mesai gibi haklarını da talep edebilir.

Okurumuz her iki durumda da işvereni Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına şikâyet edebilir.

Sonuç olarak okurumuz en kısa sürede işyerine giderek işverenle görüşmeli ve işten çıkarılıp çıkarılmadığını netleştirmelidir. İşten çıkarıldı ise bir avukatla anlaşarak yasal süreci başlatmalıdır.