Okurumuzun Sorusu:

İyi günler. İşyerimiz 2 vardiyadan 3 vardiyaya dönme kararı aldı ama gece vardiyasına gelemiyorum. “O zaman çıkın” dediler. Böyle bir hakları var mı? Biz işçiler ve bayanlar mağdur olduk. Gelmek isteyenler, uygun olanlar geliyor. Ama ben yalnız yaşıyorum ve kızlarımın gece evde kalmasını istemiyorum. Bana çıkış yap dediler, gece vardiyasına yazdılar.

İşverenin yönetim hakkı vardır ancak bu hak sınırsız değildir!

Yasal olarak işveren işyerini 24 saat çalıştırma, 2 vardiyayı 3 vardiyaya çıkarma hakkına sahiptir. Bu karar, işverenin yönetim hakkının bir parçasıdır.

Ancak işverenin bu durumda gece vardiyasında çalıştıracağı işçilerin yazılı onayını alması gerekir.

Çünkü normalde gece vardiyası yapılmayan, 2 gündüz vardiyası ile çalışılan bir işyerinde gece vardiyasına geçiş, çalışma koşullarında işçi aleyhine esaslı bir değişikliktir. Zira gece çalışması işçinin sosyal hayatını, aile hayatını ve sağlığını doğrudan etkiler; işçinin yaşamını baştan aşağı değiştirir.

İş Yasası’nın 22. maddesine göre,

1) İşçinin çalışma koşullarında (işçinin aleyhine) esaslı bir değişiklik ancak durumun işçiye yazılı olarak bildirilmesi (teklif edilmesi) suretiyle yapılabilir.

2) İşçi işverenin yazılı teklifini aldıktan sonra 6 işgünü düşünme hakkına sahiptir.

3) İşçi 6 işgünü içinde işverenin teklifini yazılı olarak kabul edebilir ya da reddedebilir.

4) Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından 6 işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz.

5) İşçi değişiklik önerisini kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim (ihbar) sürelerine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir. İşveren ihbar süresine uymazsa ihbar tazminatı ve işçi 1 yılını doldurmuşsa kıdem tazminatı ödemek zorundadır. Bu durumda işçi işe iade için yasal yollara başvurma hakkına sahiptir.

Ancak okurumuzun çalıştığı işyerinde işveren işçilere ne yazılı bir teklif sunmuş ne de işçilerin yazılı onayını almıştır. İşveren, işçilerin onayını almadan tek taraflı olarak işçileri gece vardiyasında çalışmaya ya da istifa etmeye zorlamaktadır.

Bu durum, İş Yasası’nın 22. maddesine açıkça aykırıdır.

Peki, bu aşamada okurumuz ne yapabilir?

Önce okurumuzun ne yapmaması gerektiğini söyleyelim. Okurumuz istifa etmemeli, çıkışını almamalıdır. Çünkü bu durumda okurumuz istifa ettiği için ihbar ve kıdem tazminatı başta olmak üzere yasal haklarını alamaz, işe iade davası açamaz.

Okurumuz:
1) İşverene bir dilekçe ile başvurarak, gece vardiyasında çalışmasının aile yaşamı bakımından olanaklı olmadığını, gece vardiyasında çalışmayı İş Yasası’nın 22. maddesi uyarınca kabul etmediğini bildirebilir.

2) Yukarıda açıkladığım üzere işveren bu durumda okurumuzu ancak ve ancak tazminatlı işten çıkarabilir. Aksi takdirde okurumuz yasal yollarla haklarını talep edebilir. Öte yandan okurumuzun işe iade için arabulucuya gitme ve dava açma hakkı saklıdır.

3) Yazılı olarak reddetmesine rağmen işveren okurumuzu gece vardiyasına gelmeye zorlarsa okurumuz İş Yasası’nın 24. maddesinin 2. fıkrası uyarınca “haklı fesih” hakkını kullanarak işyerinden ayrılabilir ve tüm yasal haklarını talep edebilir.

4) Ancak okurumuz gece vardiyasında çalışmaya başlarsa, fiilen bu değişikliği kabul etmiş olur. Dolayısıyla okurumuz gece vardiyasında çalışmaya başlamadan haklarını aramalıdır.