Star Kadın Derneği, 2024 yılı “DE-RİN İnsan Hakları Sorunu Olarak Yoksulluk, Van’da Kürt Kadın Yoksulluğunun İzlenmesi” raporunu yayımladı. Rapor, Van’da yaşayan Kürt kadınlarının yaşadığı yoksulluğun boyutları ve nedenlerini görünür kılmayı amaçlıyor.

Raporda yoksulluğun ve eşitsizliğin Kürt kadınların eğitime ve sağlığa erişiminin önünde bir engel olduğu, kadınların cinsiyet eşitsizliğinin yanı sıra dil temelli ve etnik köken nedenli yaşadığı ayrımcılığın onlar üzerinde büyük bir yük oluşturduğu görülüyor, göçün kadın yoksulluğunu artırıcı etkisi olduğu vurgulanıyor.

KÜRT KADINLAR EŞİTSİZLİKLE YÜZ YÜZE

Çalışma kapsamında 18-28 yaşları arasında Van’da yaşayan 53 kadınla yapılan anketlere göre, ankete katılan kadınların yüzde 84’ü mücadele etmek zorunda kaldığı sorunlardan biri olarak kadın-erkek eşitsizliğini, yüzde 64’ü dil temelinde ayrımcılığı, yüzde 62’si ırk, renk ve etnik köken temellerinde ayrımcılığı, 46’sı ise yoksulluğa işaret etti.

Eğitim olanaklarının yetersizliği ve çalışma olanaklarının yetersizliğine dikkat çeken kadınların oranları ise yüzde 46 oldu. Kadınların yüzde 86’sı ise eğitim hayatlarını ekonomik şartların belirlediğini ifade ediyorlar.

KADINLARIN SOSYAL GÜVENLİĞİ YOK

Raporda anket çalışmasının yanı sıra 10 kadınla yapılan yüz yüzde derinlemesine görüşmelerden çıkartılan sonuçlara da yer veriliyor. Bu görüşmelere katılan kadınlardan 4’ünün herhangi bir sosyal güvencesi yok. Kadınların sosyal güvenceye sahip olmamasının cinsiyet eşitsizliklerini daha da derinleştirdiği ve daha güvencesiz, belirsiz bir hayat sürmelerine neden olduğu belirtiliyor.

SOSYAL YARDIM POLİTİKALARI GÜÇLENMELİ

Yoksullukla birlikte kadınların en temel ihtiyaçları olan beslenmeye dahi erişemedikleri vurgulanırken kadınların “evde en çok yapılan yemek ne” sorusuna verdiği yanıtlar da paylaşılıyor. Görüşme yapılan 10 kadından 6’sı bu soruya makarna olarak cevap verirken 3’ü patates, biri ise pilav yanıtını verdi. Raporda yoksulluğun kadınların sağlıklı beslenme hakkını da baltaladığı ifade edilirken devletin sosyal yardım politikalarının güçlendirilmesi gerektiği vurgulanıyor.

NELER YAPILMALI?

Raporda tespit edilen sorunlar ve hak ihlallerinin yanı sıra sorunların çözülmesi için çeşitli politika önerileri de yer alıyor. Eğitime erişimin artırılması için kız çocuklarına burs sağlanması, taşımalı eğitim kapsamında tüm öğrencilere güvenli ve düzenli servis hizmeti sunulması; kadınlara ücretsiz sağlık hizmetlerinin sunulması, kadın ve kız çocuklarına düzenli hijyen ürünleri yardımını sağlanması; kadınların şiddetten korunması için kadın destek merkezleri açılması ve bu merkezlerin Kürtçe de hizmet sunması, adli yardıma erişimin kolaylaştırılması gibi öneriler sunuluyor.

Merkezi yönetime sunulan önerilerin yanı sıra yerel yönetimler için de politika önerileri yapılıyor. Okula giden çocuklar için ücretsiz ulaşım sağlanması, kadınlar için mesleki kurslar açılması, kadınlara psikolojik ve hukuki destek sunan kadın destek merkezinin yerel yönetimlerce kurulması gibi öneriler yer alıyor.

GÖÇ YOKSULLUĞU PEKİŞTİRİYOR
Raporda, göçün yoksulluğu derinleştirdiğine vurgu yapılarak “Van’da yaşayan Kürt kadınların yaşadığı yoksulluğun önemli sebeplerinden biri 1980’lerden başlayan ve sönümlenerek devam eden yerinden zorla edilme, kırsaldan kente göç ve güvenlikleştirme politikalarının sonucunda oluşan durumdur” deniyor.

‘GÜNEŞ DOĞMADAN KADINLAR UYANIR’
Ankette açık uçlu bir şekilde sorulan “Kürt kadın yoksulluğu sizin için ne anlam ifade ediyor?” sorusuna ise kadınların verdiği bazı cevaplar şu şekilde oluyor:
“Etnik köken ve cinsiyet kökenli maruz kalınan yoksulluk. Kaynaklara erişimin sıkıntılı olduğu
durumlarda bunun kadın ve Kürt olmaktan kaynaklanması diyebilirim.”
“Toplumsal anlayış bakımından dezavantajlar üstüne eklenerek ve özellikle kadın olmanın zorluğu.”
“Annem.. Bir başına onlarca çocuk büyütmek ve hepsine hayat sunmaya çalışmak. Bu yolda da sürekli ağlamak. Çünkü bize sunamadığı her fırsat çevremizde, herkeste çok rahat vardı ve biz bu yoksulluğu çekerken annemin elinden bir şey gelmezdi. Derler ya bizim burada güneş doğmadan kadınlar uyanırdı. Güneşi kadınlar doğururdu. Annem güneşi doğuran bir kadın oldu hep. Hayat mücadelesini her gün sabah 5’te uyanarak vermeye başlardı.”

Raporun tamamına erişmek için tıklayın.

Görsel: "DE-RİN İnsan Hakları Sorunu Olarak Yoksulluk, Van’da Kürt Kadın Yoksulluğunun İzlenmesi" raporu kapağı