Okurumuzun Sorusu:

Ben 11 Mayıs tarihinde doğum yaptım. 8+8 16 haftalık raporumu kullandım, raporum bugün itibari ile bitti bende doktorumdan 10+10 şeklinde 20 gün daha rapor aldım. Raporum bittikten sonra 6 aylık ücretsiz izin hakkımı kullanacağım ancak danışmak istediğim konu kısmi süreli çalışmaya ne zaman başvurmam gerektiği ile ilgili. İşyerinden bir arkadaşım çocuğu 1 yaşını geçtikten sonra 6 ay ücretsiz izin, süt izni vs. tüm haklarını kullandıktan sonra başvuru yaptı. İşyerinden “çocuk 1 yaşını geçmiş süt iznini vs. kullanmışsın böyle bir hakkın yok” dendi. Kısmi süreli çalışmaya çocuk 1 yaşına gelmeden ve süt iznini kullanmadan mı başvurmamız gerekiyor? Yani tüm haklarımı kullandıktan sonra (ücretsiz izin, rapor, süt izni) bunların bitiminde başvuru yapamıyor muyum? Konu ile ilgili yardımcı olabilir misiniz?

İş Yasası’nın 13. maddesi konu ile ilgili çok açık bir düzenleme içeriyor:

“Bu kanunun 74 üncü maddesinde öngörülen izinlerin bitiminden sonra mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar bu maddeye göre ebeveynlerden biri kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir. Bu talep işveren tarafından karşılanır ve geçerli fesih nedeni sayılmaz”.

Görüldüğü üzere analık izinlerinin bitiminden sonra kadın işçi çocuğu zorunlu ilköğretim çağına gelene (yani son kanun değişikliği gereği çocuk 6 yaşını doldurana) kadar istediği zaman kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkını kullanabilir. Kadın işçi ister bu hakkını 16 haftalık analık izninin bitiminden hemen sonra kullanır, ister analık izninin ardından 6 ay ücretsiz izin hakkını veya yarım çalışma hakkını kullanır ardından kısmi süreli çalışmaya geçer, isterse de analık izinlerini kullandıktan sonra işe geri döner, bir süre çalışır ve ardından (örneğin çocuk 1, 2, 3, hatta 5 yaşındayken) kısmi süreli çalışmaya geçer.

Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmeliğin 8. maddesinde de bu durum açıkça şu şekilde düzenlenmiştir:

“MADDE 8 – (1) İşçi, 5 inci maddede belirtilen analık izninin, 6 ncı maddede belirtilen ücretsiz iznin veya 7 nci maddede belirtilen ücretsiz iznin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar herhangi bir zamanda kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir.

(2) Kısmi süreli çalışma talebi, 7 nci maddede belirtilen ücretsiz izin süresi kesilerek de yapılabilir. Ücretsiz iznin tamamının kullanılması şartı aranmaz.”

Görüldüğü üzere yönetmelik çok açık bir biçimde “çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar herhangi bir zamanda” diyerek kadın işçinin bu hakkını canı ne zaman isterse o zaman kullanabileceğini düzenlemektedir.

Hem yasa hem yönetmelik gereği kadın işçinin kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkını kullanabilmesi için önce analık izinlerini kullanmış olması gerekmektedir. Yani analık izinlerinin kullanılmış olması kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkını ortadan kaldırmak bir yana, bu hakkın kullanılabilmesinin ön koşuludur. Yani kadın işçinin kısmi süreli çalışmaya geçmesi için en azından 16 haftalık analık iznini kullanmış olması gerekir. Öte yandan kadın işçi analık iznini kullandıktan sonra ücretsiz izin almış olsa bile, bu iznini keserek de kısmi süreli çalışmaya geçebilir.

Sonuç olarak okurumuzun işverenin söyledikleri tamamen gerçek ve hukuk dışıdır. Analık izni kullanmak, ücretsiz izin kullanmak, süt izni kullanmak, çocuğun bir yaşına gelmiş olması asla ve kata kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkını ortadan kaldırmaz.

Dolayısıyla okurumuz isterse şimdi kısmi süreli çalışmaya geçebilir, isterse önce 6 aya kadar ücretsiz izin kullanır ve ardından kısmi süreli çalışmaya geçer, isterse 6 aya kadar ücretsiz izin alır ve örneğin 3. ayında kısmi süreli çalışmaya geçiş yapar, isterse de çalışmaya geri döner ve bir süre çalışır ardından kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkını kullanır. Önemli olan bu hakkın çocuk zorunlu ilköğretim çağına (6 yaşına) gelmeden kullanılmasıdır.

Kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkı ile ilgili detaylı bilgiler ve örnek başvuru dilekçesi bu yanıtımızda mevcut: Kısmi süreli çalışmaya nasıl geçilir? 

Son olarak şunu da belirtelim. Okurumuz kısmi süreli çalışmaya geçiş için dilekçesini verir ancak işveren yasal bir gerekçesi olmadığı halde bu talebi reddederse okurumuz haklı nedenle derhal fesih hakkını kullanarak ve tüm yasal haklarını talep ederek işten ayrılabilir. Böyle bir durum söz konusu olursa okurumuz yeniden bizimle irtibata geçebilir.