Okurumuzun Sorusu:

Öncelikle mailime dönüş yapmanızı çok isterim. Ben bir şirkette çağrı merkezi departmanı için görüşmeye gittim.Görüşmede 2 ay deneme süreci olduğundan ve İŞ-KUR ile alım olabileceğinden bahsettiler. Ardından 1 gün sonra tekrar farklı bir pozisyon için çağrıldım. Bu sefer de 2 ay denemeden bahsettiler ve sanırım işi kabul etmem için maaş ve yan haklar gibi hakları saydılar, ardından yükselmeden vs. bahsettiler. İşe alındım sonrasında evrakları teslim ettim fakat sözleşmede tam 1 yıl sonrasında terfi olabileceği yazıyordu ve sözleşme belirli süreli idi. 12 aydır işsizim. Neden bu şekilde bir durum olmuştur acaba az da olsa bilgi verir misiniz lütfen.

Okurumuzun verdiği bilgilerden anlayabildiğim kadarıyla okurumuz belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılmış ve sözleşmenin süresi sona erdiğinde sözleşme yenilenmemiş. Okurumuz da işsiz kalmış ve bir yıldır işsizlik süreci devam ediyor.

Öncelikle belirli süreli iş sözleşmesi meselesini açıklığa kavuşturmamızda yarar var. Belirsiz süreli iş sözleşmesi kural, belirli süreli iş sözleşmesi istisnadır. Sözleşmenin belirsiz süreli olması, yani bir bitiş tarihinin olmaması birçok açıdan işçinin lehinedir. Örneğin iş güvencesinden yararlanabilmek, işe iade davası açabilmek için sözleşmenin belirsiz süreli olması gerekir.

Belirli süreli iş sözleşmesi işçiyi kıdem tazminatı, ihbar tazminatı gibi haklardan da yoksun bırakabilmektedir.

Genel anlamda söyleyecek olursak belirsiz süreli iş sözleşmesi işçinin, belirli süreli iş sözleşmesi işverenin lehinedir. Bu nedenle belirli süreli iş sözleşmesinin yapılabilmesi için belli yasal kurallar ve koşullar söz konusudur.

İş Yasası’nın 11. maddesine göre:
“İş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak yapılmadığı halde sözleşme belirsiz süreli sayılır. Belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak işveren ile işçi arasında yazılı şekilde yapılan iş sözleşmesi belirli süreli iş sözleşmesidir.”

Bu maddeye göre belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilmesi için “objektif bir koşul” gerekir. Örneğin:

a) İşin kendisi belirli süreli olabilir. Belli bir tarihte başlayacak ve bitecek bir iş söz konusuysa, bu dönemi kapsayacak şekilde belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilir.

b) Belli bir işin tamamlanması amaçlanıyor olabilir. İşin tamamlanmasıyla birlikte işçiye duyulan ihtiyaç ortadan kalkıyorsa, işin tamamlanacağı süreyi kapsayacak şekilde belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilir.

c) Belirli bir olgu ortaya çıkmış olabilir. Örneğin analık iznine ayrılan bir kadın işçinin yerinin -izinden döneceği tarihe kadar- doldurulması gerekiyor olabilir. Bu durumda analık izni süresini kapsayacak belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilir.

d) Yukarıda saydıklarımıza benzer, belirli süreli iş sözleşmesi yapılmasını mümkün kılacak objektif bir koşul varsa, belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilir.

Eğer yasanın öngördüğü objektif koşul olmadığı halde belirli süreli iş sözleşmesi yapılırsa, hukuken bu belirli süreli iş sözleşmesi değil, belirsiz süreli iş sözleşmesidir. Yani sözleşmenin üzerinde belirli süreli iş sözleşmesi yazması, işçinin bu sözleşmeye imza atmış olması durumu değiştirmez.

Dolayısıyla işverenlerin yasal yükümlülüklerinden kaçmak, işçilerin haklarını gasp etmek için belirli süreli iş sözleşmesi kozunu kullanmasına karşı dikkatli olmakta yarar vardır.

Örneğin objektif koşul olmadığı halde 1 yıllık belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan ve bu sürenin sonunda sözleşmesi kendiliğinden sona eren, işyeri ile ilişiği kesilen işçi -belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışmış gibi- haklarını talep edebilir.

Örneğin işyerinde 30’dan fazla işçi varsa işe iade davası dahi açabilir. Bu durumda işçinin mahkeme önünde objektif koşulun olmadığını ispatlaması gerekir.

Dönelim okurumuzun durumuna. Okurumuzun verdiği bilgilerden anlaşıldığı kadarıyla, objektif bir koşul olmadığı halde okurumuza belirli süreli iş sözleşmesi imzalatılmış. Bu yetmezmiş gibi işveren iş görüşmesi sırasında okurumuzu yanıltmış.

Ne yazık ki okurumuz 30 günlük işe iade için başvuru sürecini kaçırdığı için işe iade isteyemez. Bununla birlikte okurumuz koşulları mevcutsa kıdem tazminatı, ihbar tazminatı gibi diğer yasal haklarını talep edebileceği gibi; işverenin kendisini yanıltmasından kaynaklı olarak ek tazminat da isteyebilir. Sonuç olarak okurumuzun en kısa sürede bir avukatla görüşmesinde ve hukuki destek almasında yarar var.