Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun yetkilerini genişten ve derneklere kayyum atamanın önünü açan 43 maddelik “Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun Teklifi” Meclis Adalet Komisyonu’nda kabul edildi. Bu hafta Genel Kurul’a getirilmesi beklenen teklife muhalefet partileri şerh düşerken, kitle örgütleri de yasa teklifine tepki gösterdi.  

Teklif yasalaşırsa, İçişleri Bakanı ve valilikler, STK’lerin yönetiminde bulunan ve hakkında terör soruşturması açılan isimleri görevden alabilecek, derneğin faaliyetini geçici olarak durdurabilecek ve gerekli görürse yönetimlerine kayyum atayabilecek.

Buna göre, insan hakları, kadın hakları alanında çalışan derneklerden, medya alanında çalışan derneklere kadar tüm derneklerin faaliyetleri, “geçici süreyle de olsa” sınırlandırılabilecek. Dernek yöneticileri hakkında yaptıkları bir basın açıklaması ya da basın toplantısı nedeniyle soruşturma açılırsa, yönetimin yerine kayyum atanabilecek.

Yasa teklifine tepki gösterenlerden biri de Rosa Kadın Derneği. Bölge illerinde özellikle belediyeler üzerinden kadına yönelik şiddetle mücadele kapsamında kurulan kadın merkezleri kayyum atanmasıyla ve OHAL dönemindeki KHK’lerle bir bir kapatıldı. Kadınların başvuru yapacağı merkez neredeyse kalmazken, taciz, tecavüz, şiddet ve cinayetlere karşı savunma mekanizmaları da ortadan kaldırıldı. Diyarbakır’da OHAL sürecinde kurulan ve bugün iktidarın hedefinde olan Rosa Kadın Derneği de gözaltı ve tutuklamalarla baskı altına alınmaya çalışılan derneklerden biri.

‘ÇOK ÖRGÜTLÜ VE BİRLİKTE HAREKET ETMEMİZ GEREK’

Ekmek ve Gül’e konuşan Rosa Kadın Derneği Başkanı Adalet Kaya, yasa teklifinin kendileri açısından vahim bir sonucu doğuracağını söyledi. Dernekteki pek çok yöneticinin ‘terör’ kavramı üzerinden açılmış soruşturmalarının, yargılamalarının sürdüğünü dile getiren Kaya, “Yargı tacizi üzerinden engelleniyorduk, faaliyetlerimiz durdurulmaya çalışıldı. Ama şimdi bunun yasal zemini oluşturulmaya çalışılıyor, bu Türkiye’deki bütün kadın örgütlerini ve sivil toplum örgütlerini etkileyecek. Bugün bir tweet atmak ya da basın açıklaması yapmak terör örgütü üyesi olmak üzerinden bir yargılamaya, soruşturmaya tabii iken bugün daha kötü sonuçlarla karşılaşabiliriz. Özellikle Kürt kentlerindeki sivil toplum örgütleri ve hak savunucuları tarafından böyle bir uygulama zaten vardı, ancak bunun genelleşeceğini ve Türkiye’deki bütün sivil toplum örgütlerine yansıyacağını düşünüyoruz. Türkiye’de muhalif olan, demokrasi, adalet, barış arayışını sürdüren tek kurumsal yapı olarak sivil toplum örgütleri kalmıştı. Meslek örgütlerine yönelik birtakım değişiklikler yapılmaya çalışılıyor bildiğiniz üzere, örneğin barolar. Bizi de susturmaya çalışıyorlar, kapatacaklar, faaliyetlerimizi durduracaklar. Bu yasanın sonucunda gerçekleşecek olan şey budur. İşin bir de finansman boyutu var, yardım toplama kanunu üzerinden yapılacak değişiklikler var. Türkiye’deki birçok sivil toplum örgütü birtakım fonlarla ayakta kalıyor. Bunun çerçevesini nasıl belirleyecekler? Yasa denetim yetkisini genişletiyor ayrıca. Kolluğa, jandarmaya, bekçilere bile denetleme yetkisi verecek. Bu da çok vahim bir durum. Denetimi de rutinleştirecek. Bundan sonra bütün örgütler yaptıkları her harcama, aldıkları fon, aldıkları yardım üzerinden denetime tabi olacak. Bu çok sıkıntılı bir mesele. Tamamen önümüzü kapatmaya, bizi saf dışı bırakmaya yönelik bir yasa tasarısı. Bununla ilgili çok örgütlü ve birlikte hareket etmemiz gerektiğini düşünüyoruz diğer örgütlerle. Bu yasanın geçmemesi gerektiğini düşünüyoruz” diye konuştu.

#SİVİLTOPLUMSUSTURULAMAZ
Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun Teklifi’nin Anayasa’ya ve örgütlenme özgürlüğüne aykırı olmasından hareket eden insan hakları örgütleri #SivilToplumSusturulamaz diyerek ortak bir açıklama yaptı.
Açıklamada örgütler, metin tekliften; dernekler, vakıflar ve yardım toplama ile ilgili maddelerin geri çekilmesini isterken, sosyal tarafların görüşleri alınmadan bu tarz tekliflerin yapılmamasını talep etti.
Açıklama şöyle:
“TBMM Adalet Komisyonunda görüşülerek TBMM Genel Kuruluna sevk edilen ve 6 kanunda değişiklik öngören 43 maddelik “Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun Teklifi”, başta Anayasa olmak üzere bağlı olduğumuz uluslararası insan hakları sözleşmelerine ve edinilmiş müktesep haklara aykırıdır.
“Teklifin amacı ve ismi ile hiç ilgisi olmadığı halde, Yardım Toplama ve Dernekler Kanunlarında yapılan değişiklikler ile mevcut dernek ve vakıfların yardım toplama faaliyetleri ve örgütlenme özgürlüğü ciddi şekilde kısıtlanmakta ve İçişleri Bakanlığının dernekler üzerindeki siyasi vesayetini sağlayacak yeni düzenlemeler içermektedir.
“Teklifin aynen yasalaşması durumunda, başta insan hakları dernekleri olmak üzere, kadın hakları, mülteci hakları, çocuk-gençlik hakları ve LGBTİ+ hakları alanında faaliyet gösteren dernek ve vakıflar, çeşitli hukuk dernekleri, sosyal mücadele yürüten dernekler ile sosyal yardım için fon kaynakları kullanan dernekleri, hemşeri dernekleri, spor kulüpleri, farklı inanç gruplarının dernek ve vakıflarının tümü tek imza ile kapatılma riskiyle karşılaşacak, bu konuda açılacak idari davalar yıllarca süreceği için pratikte “hızlı kapatma” prosedürü yaratılmış olacaktır.
“Aşağıda imzası bulunan sivil toplum örgütleri olarak ekte kapsamlı olarak temel itiraz sebeplerini belirttiğimiz tekliften dernekler, vakıflar ve yardım toplama ile ilgili maddelerin geri çekilmesini, sosyal tarafların görüşleri alınmadan bu tarz tekliflerin yapılmamasını talep ediyoruz.” TIKLAYIN.