2025 yılı merkezi yönetim bütçe kanun teklifi iktidarın kadına bakışına dair önemli detayları görünür kıldı. Kadın cinayetlerine tepki büyümüş, kadına yönelik şiddetin önlenmesi talebi için ülkenin dört bir yanında kadınlar sokağa çıkmışken iktidarın Meclise sunduğu bütçede ‘Ailenin korunması ve güçlendirilmesi’ için 16 milyar 666 milyon 881 bin lira; ‘Kadının güçlendirilmesi’ için ise 5 milyar 941 milyon 139 bin lira oldu. Yani ‘Ailenin korunması’ için ayrılan bütçe ‘Kadının güçlenmesine’ ayrılan bütçeyi neredeyse 3’e katladı. Bu veri iktidarın kadını değil, aileyi öncelediğini bir kere daha göstermiş oldu.

GÜNLÜK 38 KURUŞ!

“Ailenin Korunması ve Güçlendirilmesine” ayrılan pay 16 milyar 666 milyon 881 bin lira ile toplam bütçenin binde 1’ine denk gelirken ‘Kadının güçlendirilmesi’ için ayrılan pay toplam bütçenin binde 0,3’ü kadar. Merkezi yönetim bütçesinin dağıtıldığı 67 program arasında ailenin korunması 41’inci sırada; kadının güçlendirilmesi ise 57. sırada yer alıyor. ‘Kadının güçlendirilmesine’ ayrılan bütçe ‘Turizmin geliştirilmesi’, ‘Ölçme, seçme, yerleştirmeden’ sonra geliyor. Ayrılan bütçeyi kadın nüfusu ile karşılaştırdığımızda bir kadına yıllık yaklaşık 139.3 TL bütçe düşüyor. Günlük bütçe ise 38 kuruş.

DİN HİZMETLERİ ÇOCUKLARIN KORUNMASI BÜTÇESİNİN 3 KATI!
Eğitime aslan payı denen bütçede “Din hizmetleri ve din eğitiminin” büyük bir pay aldığı görülüyor. Merkezi bütçenin programlara dağılım oranına baktığımızda “Din hizmetleri ve din eğitimi” 127 milyar 269 milyon 146 bin lira ile 23. Sırada yer alıyor. Merkezi bütçenin binde 7,9’u din hizmetleri ve din eğitimine ayrılıyor. Çocukların korunması ve gelişimine ayrılan bütçe ise 41 milyar 2 milyon 549 bin lira ile din hizmetleri ve eğitiminin çok altında kalıyor, merkezi bütçeden aldığı binde 2,5’lik oranla 29. Sırada yer alıyor.
Yoksulluğu tırmandıran ekonomik program Orta Vadeli Program 2025 bütçesinin gerekçesi olarak yayımlandı. Yoksulluğu baypas etme çabası olarak sunulan “Yoksullukla mücadele ve sosyal yardımlaşma” programlarına bütçeden 362 milyar 62 milyon 314 bin lira ayrılıyor. Bu, merkezi bütçenin yüzde 2,2’sine denk düşüyor.

AİLE BAKANLIĞI BÜTÇESİNİN PAYI YILDAN YILA DÜŞÜYOR

2024 yılı için Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına ayrılan bütçe 334 milyar 349 milyon 925 bin lira iken 2025 yılı için yapılan bütçe teklifi 407 milyar 10 milyon 627 bin lira oldu. Yani bakanlığın bütçesindeki yıllık artış yüzde 21.7 oldu. OVP’deki yüzde 41.5’lik yıl sonu enflasyon hedefiyle dahi karşılaştırıldığında bakanlık bütçesinin reel anlamda eridiği görülüyor.

Ancak Bakanlığın bütçesinin merkezi bütçeden payı da yıldan yıla düşüyor.  Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bütçesi 2022 yılında merkezi bütçenin yüzde 3.77’sini oluştururken 2023 yılında merkezi bütçenin yüzde 3.35’ini, 2024 yılında merkezi bütçenin yüzde 2,8’ini oluşturmuş; 2025 yılında bu oran yüzde 2,5’e düşüyor.

KADININ GÜÇLENMESİ SONDAN İKİNCİ

 Bakanlık bütçesinde ise merkezi bütçede olduğu gibi öncelik kadınların güçlendirilmesine değil, ailenin güçlendirilmesine veriliyor. “Ailenin korunması ve güçlendirilmesi”, “Aktif ve sağlıklı yaşlanma”, “Çocukların korunması ve gelişiminin sağlanması”, “Engellilerin toplumsal hayata katılımı ve özel eğitim”, “Kadının güçlenmesi”, “Şehit yakını ve gaziler”, “Yoksullukla mücadele ve sosyal yardımlaşma”, “Yönetim ve destek programı” başlıklı 8 kalemden oluşan bütçede “Kadının güçlenmesi” 7. sırada yer alıyor. “Ailenin korunması ve güçlendirilmesi” ise 4. sırada.

Ailenin korunması ve güçlendirilmesine Bakanlık bütçesinde ayrılan bütçe; kadının güçlenmesine ayrılanın neredeyse 3 buçuk katı.

AİLENİN KORUNMASINA AYRILAN PAY HER YIL ARTIYOR

“Kadının güçlenmesine” ayrılan pay Bakanlık bütçesinin sadece yüzde 1,2’si oluyor. Bu oran 2024 yılı bütçesinde yüzde 0,86 idi. 2023 yılında Bakanlık bütçesinin yüzde 2,5’i, 2023 yılında yüzde 3,5’i “Ailenin korunması ve güçlendirilmesine” ayrılırken 2025 yılında bu oran yüzde 4’e çıkıyor.

Bakanlık bütçesinden en çok pay ise 219 milyar 723 milyon 130 bin lira ile “Yoksullukla mücadele ve sosyal yardımlaşmaya” ayrılıyor. Bakanlık bütçesinin yüzde 54’ünü oluşturuyor.

YANDAŞA, TARİKATA 25 MİLYON LİRA AKTARILACAK

Aile Bakanlığı bütçesinden 2024 yılında “Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan transfer” için ayrılan bütçe 20 milyon 344 bin lira iken 2025 yılında 25 milyon 776 bin lira bütçe öngörülüyor. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı 2023 yılında “Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan transfer” için kendine ayrılan 11 milyon 877 bin liralık bütçeyi aşarak 17 milyon 90 bin liralık para transferi yapmış. 2024 yılının ilk 6 ayında ise kâr amacı gütmeyen kuruluşlara Bakanlık bütçesinden yapılan transfer 7 milyon 477 bin 567 lira olmuş.

BAKANLIK BÜTÇESİNDEN DİYANET’E 8 AYDA 38 MİLYON LİRA
2023 yılında Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bütçesinden Diyanet İşleri Başkanlığına Kuran Kursu Destek Programı kapsamında 50 milyon 789 bin 850 lira aktarılmışken 2024 yılının ilk 8 ayında 38 milyon 737 bin 350 lira aktarıldı. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Diyanet İşleri Başkanlığı arasında 27 Ocak 2023 tarihinde, “4-6 Yaş Kuran Kursu Desteği Programı Protokolü” imzalanmasının ardından “Ekonomik bakımdan dezavantajlı ailelerin” çocuklarını 4-6 yaş Kuran kurslarına kayıt ettirmeleri halinde kayıt ücreti Aile Bakanlığının bütçesinden karşılanıyor.

Fotoğraf: DHA