Karadeniz bölgesinin en önemli geçim kaynağı olan fındık için yollara düşüldü. Genci yaşlısı çoluğu çocuğu akın etti fındık bahçelerine. Fındık toplamak kolay iş değil elbet ama geçim derdi var. Fındık üretimi, fındık ticareti, fındık ihracatı yılın bir dönemi düşmüyor gündemden. Ama insan emeği hep unutuluyor. Oysa ter dökmeden olmuyor; fındığı yetiştiren, fındığı toplayan işçinin emeği neredeyse konuşulmuyor. Fındık işçileriyle sohbete başladık…

‘HER YIL FINDIKTA ÇALIŞIP TATİL PARAMI ÇIKARIYORUM’

İstanbul’dan Ordu’ya fındık toplamaya giden Fulya anlatıyor: “Sabah 6.30’da uyanıyorum, hızlıca orada yemek için bir şeyler hazırlıyorum. Yollar kötü olduğundan araba sıkıntısı çekiyoruz, 1 saat yürüyerek ulaşıyoruz bahçeye. Daha çalışmaya başlamadan yorgun oluyoruz, bir de bu yolu 25-30 gün yürüyoruz. Her gün daha yorgun, daha uykusuz ve ağrılarımız daha fazla oluyor. Çalıştığım bahçede 70 yaşında bile çalışan var ben kendi yorgunluğumdan yakınıyorum ama onların durumu daha ağır. Yemeklerimizi kendimiz götürüyoruz çünkü eğer yemeği bahçe sahibi çalışanlara verirse daha az ücret veriyor. Bu yıl yerli işçiler 350 lira dışarıdan gelen mevsimlik işçileri 250 lira ücret alıyor. 12 saatten fazla çalışıyoruz eve dönerken yabani hayvanlarla da karşılaştığımız oluyor. Yağmur yağdığında çok zorlanıyoruz yağmur sonrası toplanan fındık işimizi iki kat daha zorlaştırıyor. Yıldırım düşme korkusu var birde. Kaç defa çok yakınıma yıldırım düştü. Sağ salim eve dönebiliyorsak ne mutlu. Başka yerde çalışmıyorum, fındık mevsiminde burada çalışıyorum ve ihtiyaçlarımı karşılayacağım yer bu bahçeler. Çok değil yılda bir defa gideceğim tatilin masrafını çıkarıyorum. Benim de hayalim bu.

‘KADINLAR OLARAK HER İŞE YAPIYORUZ, EN ÇOK BİZ YIPRANIYORUZ’
Ordu’da yaşayan fındık üreticisi aynı zamanda başka bahçelerde de çalışan Sevgi anlatıyor: “Geçimimiz hayvan ve fındık üzerine. Fındıkta 1 ayın mahsulünü 11 aya bölüyoruz. Öncelikle ben hem üretici hem çalışanım. Fındık sezonu Ordu’da 1 aydır. Ama fındık işinin bir ay öncesi ve sonrası var. İlk olarak fındık toplanmaya başlamadan önce bahçelerin otları kazılır burada buna “kirinti” denir. Fındıklar yere döküldüğünde rahat toplansın diye yapılır bu işlem. Her sabah bir kadın olarak daha gün ağarmadan çoluk çocuğun uyurken ahır işlerini yaparsın; ineğini sağarsın, yemlersin sonra sonra bahçe için yemek hazırlarsın... Eğer çocuğunu bırakmaya yerin varsa oraya yoksa ya sırtına bağlarsın çocuğunu ya da yaylaya büyüklerin yanına gönderirsin çocuğu. Benim 5 yaşında kızım var. Günlüğü 350 liradan çalışıyoruz ama yeterli değil çünkü fındık toplamak çok meşakkatli ve zor bir süreç. Yağmur yağdığında sırılsıklam oluyorsun, yağmur sonrası fındık dallarında böcekler çoğalıyor. Onca emek harcıyorum ama hayallerime yer kalmıyor. Önceliğim kızımın ihtiyaçlarını karşılamak oluyor ama evin ihtiyaçları da hiç bitmiyor. Kızımın ihtiyaçlarını bile karşılayamıyorum. Fındıkta hem ağasın hem amele. Erkek ol, çocuk ol hiç fark etmez ama en çok da kadın yıpranır. Karadeniz kadını ineğine de bakar çocuğuna da fındığını da toplar tarlasını da yapar, fındık da taşır çuvalını da boşaltır, evini yemeğini işini…

‘İMKAN OLSA ÇOCUKLARIMIZI KREŞLERE GÖNDERMEK İSTİYORUZ’

Ordu’da yaşayan yerli fındık işçisi Aydan devam ediyor: “Karadeniz kadınlarının gelir kapısıdır fındık ayı. Sabah 5.30’da kalkılır bahçeye gidecek yemekler kaplara koyulur. Fındık kıyafetleri giyilir ve yorucu bir gün için yola çıkılır. 7.00’de bahçeye ulaşılır ve fındık dallarından asılmaya başlanır. Bu arada küçük çocukları olan anneler çocuklarını yaylaya yollar. İmkan olsa çocuklarımızı kreşlere göndermek istiyoruz. Gözümüz arkada kalıyor. Çocuğum 6 yaşında yanımda getirsem perişan oluyor. İmkan olsa diyorum imkanı olanın buralarda işi ne? Akşam 5’te paydos verilir paydosa kadar ayakları dinlendirmek için kısa molalar olur. Kadınların işi paydostan sonra daha yoğun geçer aslında. Kadın bahçede yorulur ama eve gidince ayağını uzatıp yatamaz bile. Kadına görev olarak yüklenen zorunlu sorumlulukları vardır. Eve git yemeğini hazırla, evleri topla, ertesi gün bahçe için hazırlık yap… Çocuğumla ilgilenememek en ağırı. Bu süreç 1 ay ara vermeden devam eder. Bir ay da olsa kendi paramızı kazandığımız için öz güvenimiz artıyor, kendimizi ev işleri dışında bir yerlerde görmek mutlu ediyor aslında. Ben ve birlikte çalıştığımız kadın arkadaşlarım için de söylüyorum. Kazandığım bir aylık para için hayal kurarız. Kimimizin hayali borçlarını ödemek, kimimizin hayali bulaşık makinesi almak, kimimizin hayali çocuklarının düğününü yapmak. Söylerken fark ettim kadınların hayallerinde kendilerine ait yine bir şey yok. Evim, eşim, çocuğum… Ben kendim içinde yokum sanki. İnsanların tatil yaptığı ağustos ayı buradaki kadınlar için çalışma ayıdır. Şikayetçi değiliz çünkü bir ay da olsa kendi paralarımızı kazanmanın mutluluğunu yaşıyoruz.

‘KAZANDIĞIM PARAYLA EĞİTİMİMİ KARŞILAYACAĞIM’
Ordu’da yaşayan öğrenci Aleyna anlatıyor: “Ben Aleyna. 18 yaşımdayım. Genç yaşta iş hayatına atıldım. Karadeniz bölgesinde yaşadığım için ağustos ayının vazgeçilmezi fındık topluyoruz. 1 ayı geçti. Belki size kolay gelebilir ama bize sorun bir de. Bugün son gündü. Yaşıtlarım gezerken, tatile giderken ben çalışıyordum. Çünkü hedeflerim yüksek ve ihtiyaçlarım var. Farklı yerlerde farklı insanlar ile tanışmak, zorlu çalışma koşulları olsa da bana iyi geliyor. Şimdi istediğim bu sezonda aldığım parayla eğitimime katkıda bulunmak.
Sezonluk çalışan fındık işlerini dinledik. Hayalleri sadece geçinmek. Gelir kapısı olarak gördüğü bir ayın değeri onlar için oldukça büyük.

Fotoğraflar: Öykü Özöğüt Hekim // Ekmek ve Gül