Malatya’da aile sağlığı merkezlerinde çalışan bir grup sağlık emekçisi kadınla aile hekimliği sistemi üzerinde konuştuk. Hani derler ya bir dokun bin ah işit diye, aynı o şekilde bin ah işittik. Görüştüğümüz arkadaşlarımızın pek çoğu yaklaşık 10 yıldır aile hekimliği merkezlerinde çalışan, mesleğinde deneyimli kişiler. Sağlık iş kolunun her alanında olduğu gibi aile hekimliği alanında da sorunlar çok. Neden ASM’de çalışmak istediğini sorduğum arkadaşım ebelik mesleğini çok sevdiğini, birinci basamakta daha başarılı olacağını düşündüğü için tercih ettiğini söylüyor. Ama geldiğimiz noktada ne mesleki ne de mali ve özlük hakları açısından tatmin olmadıklarını da ekliyor. Reklamı yapılan aile hekimliği sistemi ile gerçekte olan sistem çok farklı işliyor. Arkadaşlarımız ortak sorunlarını şu şekilde sıralıyor: “Birinci basamak sağlık hizmetlerinde iki üç kişinin yaptığı işi tek kişinin eksiksiz yapmasını istiyorlar. Tüm verilerin bilgisayar ortamına aktarılması gerekiyor. Bizler tıbbi sekreter ya da veri hizmetleri çalışanı değiliz ve bu konuda eğitim almadık. Bizler görev tanımı olmayan ya da görev tanımının sınırı olmayan meslek grubuyuz. Aşılama, bebek, gebe takibi, aile planlaması, 15-49 yaş arası kadın takibi, laboratuvar işlemlerinin ve daha pek çok izlemin olduğu bir sistemle çalışıyoruz. Mahalle gezilerine çıkmaya çalışıyoruz ama son dönemde Kovid pandemisi ile iş yoğunluğumuz daha da arttı.”

TÜKENMİŞLİK, DEĞERSİZLİK HİSSİ…

Zihinlerinde pek çok sorunla işe geldiklerini de sözlerine ekleyen sağlık emekçisi kadınlar, “Her gün gelen zamlar, alım gücünün düşmesi, okula giden çocukların ben işteyken okul sonrası bakımı ve daha onlarca sorun. Bir de Sağlık Bakanlığı ‘Şu kadar ek ödeme vereceğiz’ deyip toplumda maaşımızın çok yüksek olduğu algısını yaratıyor. Acaba performans kesintisi olacak mı bu ay, ne kadar ücret alacağım kaygısı yaşıyoruz. Hangisine yetişeceğimizi sasırmış durumdayız. Bizim de çocuklarımız, ailemiz var onlarla kaliteli zaman geçirmek istiyoruz” diyor.

Çalıştığı bölgenin nüfusuna göre maaş aldıklarını dile getiren ASM çalışanları sorunlarını anlatmaya devam ediyor: “3 bin ve üzeri nüfusu olanlar yüksek 3 bin ve altı nüfusa sahip olan birimde çalışan aile sağlığı çalışanı düşük maaş alıyor. Önceden adrese dayalı olarak nüfus belirleniyordu şimdi ise herkes istediği hekimi seçebiliyor. A ilçenin b mahallesindeki bebek ASM’ye çok uzak, izlem ve takibi de zor oluyor. Göçmen nüfusa sahip olan arkadaş izlenim yapamadığını, aşılamasının düşük olduğunu ve nüfus azlığından dolayı da maaşının düşük olduğunu dile getiriyor. Ve performans kesintisi yaşıyoruz. Bir gebe, bebek takibi yapılmazsa, bir aşı yapılmazsa maaştan kesinti yapılıyor. İş yükünün fazlalığı, farklı performans ödemeleri, aile hekimin yapması gereken işlerin bizden beklenilmesi, dışarıdan ‘ASM çalışanları oturuyor, ne iş yapıyorlar’ denmesi hem çalışanlar arasında iş barışını bozuyor hem de çalışanlarda tükenmişlik, değersiz hissetmeye neden oluyor. Öğlen yemeğimizi ya evden getiriyoruz ya da dışarıdan söylüyoruz. Bir saatlik sürede eve gidip gelmemiz mümkün değil. Kendi imkânlarımızla yemek ihtiyacımızı gidermeye çalışıyoruz. Pandemi ile iş yoğunluğu arttı. Şu an malzemeleri de aile hekimleri kendi bütçelerinden alıyor. Aile planlaması malzemelerinin temininde sıkıntı yaşıyoruz. Sağlıkta dönüşüm hem hizmet alanı hem de hizmet sunanı zor durumda bıraktı.”

‘MÜCADELEYE DEVAM EDECEĞİZ’

Daha verimli çalışmak, vatandaşa daha nitelikli bir sağlık hizmeti sunmak istediklerini söyleyen ASM çalışanları taleplerini de şöyle sıralıyor: “İnsanca yaşamaya yetecek yeterli ücret, ek ödemelerin maaşa yansıtılması ve emekliliğimizi etkilemesi, 3600 ek göstergenin bir an önce verilmesi, yeterli sağlık çalışanı ile hizmet sunumu, Kovid-19’un meslek hastalığı sayılması, görevlendirmelerin adil yapılması, herkese eşit, ücretsiz, nitelikli sağlık hizmeti sunumu, güvenceli iş ve güvenli gelecek istiyoruz. Sorunlarımız ortak olduğunu çözümün de mücadeleden geçtiğini biliyoruz ve mücadeleye devam edeceğiz.”

Fotoğraf: Evrensel