Milyonlarca insan dünya kupasındaki favori takımlarını desteklemek için hazırlanırken Éthique sur l’étiquette ve Clean Clothes Campaign tarafından yayımlanan bir rapor, dünya çapındaki bu organizasyonun ana sponsorlarından Adidas ve Nike gibi şirketlerin, futbolcuların ve taraftarların tişörtlerini ve ayakkabılarını diken binlerce kadına düşük ücretler verildiğini ortaya koydu.

Dünya kupası, Adidas ve Nike’ın sponsorluk dalında rekabet ettiği temel arenalardan biri. 32 takımın 22’sinin sponsorluğunu yapan markalar, son on yıl boyunca pazarlamaya ve sponsorluğa ayırdıkları bütçelerini de iki katına çıkardı. Rekor kıran yeni bir anlaşmada Almanya takımı, bir sonraki dünya kupasına dek senede 65 milyon dolar alacak. Bu meblağ da bu sene sonlanacak olan anlaşmadaki miktarın üç katı demek. Fransız milli takımı da spor devi Nike ile hiç de şaşırtıcı olmayan 50.5 milyon dolarlık bir anlaşmaya imza attı.

Bu markaların tedarik zincirinde çalışan işçilerin ücretleri ise artma eğiliminde değil. Bugün yayımlanan The New Foul Play raporu Nike ve Adidas spor ayakkabılarının üretim maliyetlerini 25 sene öncesiyle karşılaştırıyor. Bu maliyetlerin payına bakıldığında, işçilerin cebine giren ücret 1990’lara göre yüzde 30 azalmış durumda.
Bu markaların spor giyimlerinin üretiminin çoğu Endonezya’da gerçekleştiriliyor. Üretimi yapan tekstil işçilerinin yüzde 80’i kadın ve aylık 82-200 avro kazanıyorlar. Aldıkları ücretler genelde temel ihtiyaçlarını bile karşılamıyor. Asia Floor Wage (‘Asya Taban Ücretleri’ adında bir kurum) tarafından yapılan hesaplamalarda belirlenen aylık 363 euro baz alındığında kendilerini ve ailelerini uygun koşullarda yaşatabilmekten uzaklar. Bu çalışanlardan bazıları yasal asgari ücretlerini dahi alamıyorlar. Bu yüzden, sendikalar ve halk Adidas ve Nike’a tedarik zincirindeki insanlara yaşanılabilir ücretler vermeleri konusunda çağrı yapıyorlar. Nike ve Adidas sponsor kontratlarını eşi görülmemiş düzeylere yükseltmektense 2012 seviyesinde tutarlarsa; ana üretim ülkeleri olan Çin, Vietnam, Endonezya ve Kamboçya’daki işçileri için yeterince para ayırmış olurlar. Bu markalar paralarını forma ve ayakkabıları diken işçilere ayırmaktansa futbolculara harcama kararı alıyorlar.

Her iki marka, ücretlerle ilgili müzakerelerin süregeldiği Endonezya’da bu hakları vererek işe başlayabilir. İşçilerin ve taraftarların yürüttüğü yıllar süren uluslararası kampanyalar sonrası 2011’de, işçilerin sendikal haklarını kapsayan Indonesian Freedom of Association Protocol (Endonezya Birlik Özgürlüğü Protokolu) Adidas, Nike, diğer dört spor giyim markası ile ana üretici fabrikalar arasında imzalandı. İmzacılar, sendikalarca belirlenen işçi haklarından ikisi konusunda ilerleyen süreçte müzakerelere başlamada da hemfikirdi: ücretler ve işsizlik. Bununla birlikte, 2008’de başlayan müzakerelerin üzerinden 10 yıl geçti, ama spor giyim markaları süreci devam ettirmeyi reddetmekteler.
Éthique sur l’étiquette, Clean Clothes Campaign (Temiz Giysiler Kampanyası) ve Endonezyalı sendikalar; Adidas ve Nike’a bu iki konuda sendikalarla müzakere edeceklerine dair söz verdiklerini hatırlatıyor. Adidas ve Nike’a Endonezya tedarik zincirlerindeki tüm işçilere yaşanılabilir ücretler sağlama yolunda benzer bir anlaşma yapmaya çağırıyor.

Endonezyalı bir sendikacı olan Raja:

* Resimde: Cristiano Ronaldo, sen beni bilmiyorsun. Ama ben seni biliyorum. Senin tişörtünü ben yaptım.

Mehmet Demiryay cleanclothes.org’dan Ekmek ve Gül için çevirmiştir.

Raporun tamamı için: https://cleanclothes.org/resources/national-cccs/foul-play-ii-sponsors-leave-workers-still-on-the-sidelines