Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki insan hakları savunucuları, 2018’de hükümetler ve silahlı gruplar tarafından bir dizi tehditle karşı karşıya kaldı. Ancak mücadele verilerek kazanılmış değişimlerin de merkezindeydiler. İnsan hakları savunucusu kadınlar, direnişlerde daima ön saflarda durdu, cinsiyet ayrımcılığına ve insan hakkı ihlallerine de meydan okudular.

• 24 Haziran’da Suudi Arabistan, kadınlara karşı uyguladığı bir dizi ayrımcı politikadan biri olan araba kullanma yasağını kaldırmıştı. Geciken bu adım aslında onlarca yıldır mücadele eden kadınların bir kazanımıydı. Loujain el Hathloul, Iman el-Nafjan ve Aziza el-Yousef isimli bir grup aktivist kadın mayıs ayında tutuklanmıştı. Yasağın kaldırılmasından bir ay önce bu kadınlar ‘hain’ ilan edildiler. Araba kullanma yasağı kalktı, ancak bunun için mücadele eden kadınların neredeyse tamamına seyahat yasağı getirildi, hapis cezalarına çarptırıldılar ve bu yüzden ülkeyi terk etmek zorunda kaldılar.

• İran’daki kadın aktivistler, kadın haklarına ilişkin tüm ayrımcı uygulamalara karşı büyük bir cesasret örneği sergiliyor. Onlarca kadın, İran toplumundaki bu hakaret dolu ve aşağılayıcı uygulamaya engel olmak adına başörtülerini çıkartarak ‘zorunlu başörtüsüne’ karşı meydan okudu. İran devletinin tepkisi ise onlarca kadına şiddet uygulamak, yürüttükleri barışçıl kampanyalar nedeniyle kadınları tutuklamak oldu. Bu kadınlardan biri olan Roya Saghiri, ağustos ayında ‘kamu düzenini bozmak’ nedeniyle 23 ay hapis cezasına çarptırıldı. Roya’nın avukatları ve onu destekleyenler de taciz edildi. Örneğin, ödüllü bir insan hakları avukatı olan Nasrin Sotoudeh, ulusal güvenliği tehdit gibi suçlarla itham edilerek haziran ayında tutuklandı.

• Mısır’da, insan hakları savunucusu kadınlardan Mahienour el-Massry ocak ayında, insan hakları avukatı Haytham Mohamdeen de ekim ayında kadınların mücadelesiyle serbest bırakıldı. Ama Amal Fathy isimli bir kadın, Facebook’ta cinsel tacizi ve hükümetin bu durum üzerine bir şey yapmamasını kınayan bir video yayınladığı için eylül ayında iki yıl hapis cezasına çarptırıldı. Mısır Hak ve Özgürlükler Koordinasyonu kurucu ve yöneticisi Ezzat Ghoniem ve aynı kurumda çalışan insan hakları avukatı Azzoz Mahgoub’un 4 Eylül’de mahkemenin serbest bırakma kararına rağmen hücre hapsi devam ediyor.

• Libya’da kadın hakları savunucuları, Libya Ulusal Ordusu ve milisler tarafından yapılan yolsuzluklara karşı çıkanlar arasında ön saflarda yer aldı. Bu kadınlar cinsiyete dayalı şiddete maruz kaldılar ve sosyal medyada buna ilişkin kampanyaları yaydılar. Ocak ayında, yargısız infazlardan sorumlu milisleri eleştiren, sonrasında ise kaybedilen ve işkence gören Mariam al-Tayeb, Bab Tajoura bölgesinde, Trablus’ta bir milis tarafından kaçırıldı ve fiziksel şiddete maruz kaldı.

https://www.amnesty.org/en/latest/research/2018/12/rights-today-2018-middle-east-and-north-africa/

Berivan BALKAY Ekmek ve Gül için çevirmiştir.