"Bana özenmeyin arkadaşlar
Parlaklığım dündü
ve bugün bir örtü gibiyim
ölülerin üstünü örttüğünüz."

"Ah düştüm
Bir gül çalısının üstüne
Şimdi bilmiyorum
Beni tutsak eden
Yumuşak dikenler mi
yoksa güllerin yabani kokusu mu?"

Tanıyanınız var mı? Şair ve ressam Paula Ludwig (1900–1974) yaşam sevgisi ve derin melankoliyi eserlerinde işledi. Bazen şair Else Lasker-Schuler'in kız kardeşi olarak adlandırılan Paula Ludwig, 20. yüzyılda bırakılmış, unutulmuş şairlerden biri. Onun şiirlerini hatırlayan o kadar az ki... Ruhlu İz, Göksel Ayna veya Karanlık Tanrı eserleri ancak sevenleri tarafından biliniyor. Halbuki Ludwig aynı zamanda bir ressamdı.

120 yıl önce 5 Ocak 1900'de Vorarlberg, Feldkirch'de sosyalist bir marangoz ve bir terzinin kızı olarak, yoksul bir ailede doğdu. Kötü koşullarda Linz'de büyüdü. Annesinin ölümünden sonra, 14 yaşındayken kardeşi ile çoktan diğer çocuklarıyla Breslau'ya dönmüş olan babasının yanına geldi. Babası aileyi terk etmişti. Yaşam Kitabı'nda Paula Ludwig çocukluğunu anlatır. Babasıyla ilişki son derece zordur. Babası onun tiyatro eğitimi alacağı okula gitmesine izin vermez, çalışmalı ve kardeşlerinin geçimini sağlayacak parayı kazanmalıdır. Bir resim okulunda çalışır, aynı zamanda geçim kaynağı haline gelen küçük formatlarda resim ve çizimleri ortaya çıkmaya başlar. Ayrıca Breslau Şiir Okulu'na da üye olur. Lirik yaratıcılığın aşamaları, depresif ruh halleri ve zorlu ekmek parası kazanma çabası ile gider gelir.

Evlilik dışı bir ilişkiden oğlunun doğumu sonrası, Franz von Stuck gibi ressamlar, Otto Falckenberg gibi tiyatro insanlarıyla, Bertolt Brecht ve Erich Mühsam gibi yazarlarla yanı sıra oyuncak bebek üreticisi Lotte Pritzel ve gelecekteki can yoldaşı, arkadaşı Erika Mann ile tanıştığı Münih'e gider. Hermann Kasack'in desteği sayesinde 1919'da ilk şiir kitabı Ruhlu İz adlı eseri yayımlanır. Konu yaşam sevgisi ve derin melankolidir. Paula Ludwig 1923'te Berlin'e taşınmadan önce Arı Maya'nın yazarı Waldemar Bonsels ile bir aşk ilişkisi yaşar. Berlin'deki Romanisches Café'de Elisabeth Langgässer, Carl Zuckmayer ve gelecekteki arkadaşı Ina Seidel ile tanışır. 1927'de Göksel Ayna'yı yayımlar. 1931'de evli olan İvan Goll ile sekiz yıl sürecek tutkulu bir aşk ilişkisi başlar: "O geldiğinde dünya sevgiyle doluydu" der. En önemli yaratıcılık dönemi de başlar. Almanya'da başlayan Yahudi düşmanlığının sanat alemine de girmesi onu 1934'te Tirol'deki Ehrwald'a taşınmaya mecbur eder. Ina Seidel'in yardımı sayesinde, Almanya'da Rüya Manzarası (1935) ve Yaşam Kitabı (1936) eserleri basılır. Rüya Manzarası Paula Ludwig'in biyografik olarak değil, edebi olarak anlatmak istediği, bitmekte olan olan bir yaşamın izlerini ortaya çıkaran rüya protokollerini içerir.

Alman birliklerinin Avusturya'ya girişiyle hayatı risk altında olduğundan arkadaşı Nina Engelhardt ile Zürih üzerinden Paris'e kaçarlar. Geriye dönüp baktığında özgeçmişini, 1933'ten sonraki yaşamını kısaca şu sözlerle anlatır: "1933'te Berlin'den göç etti! 1938'de Tirol'den kaçtı! 1940'ta Paris'ten kaçtı! Brezilya'da 13 yıl; 1953 Eve Dönüş  Kader !" Geri döndükten sonra Almanya'da edebi ve kültürel yaşamla bağlantı kurma umudu hayal kırıklığına uğrar. Aynı zamanda faşistlerin gerçekleştirdiği vahşet onu dehşete düşürür. Almanya'nın restore edilmesi atmosferinde Tanrı'ya seslenir: "Bana son derece 'yüksek kültürlü' Almanların gaz odalarında insanları öldürmesine neden izin verdiğinizi açıklayın. Bu tetikçiler nerede? Bu katiller nerede? " Çoğu zaman evsiz, oldukça yoksul koşullarda yaşar. Daha sonra (1972) Avusturya Yazarlar Birliği Ödülü'nü almasını da sağlayan şair Christine Busta ona her türlü desteği sunar. Paula Ludwig'in zorluklarla dolu yaşamı iki yıl sonra Darmstadt'ta sona erer. Bir beyin kanaması sebebiyle hayatını kaybeder.

Fotoğraf: Wikimedia Commons