Okurumuzun sorusu: Merhaba. Ben 2016’da işsizlik ödeneğine bağlandım. Fakat eski işyerim işe geri çağırdı. Kasım 2018’de tekrar ayrıldım o işimden. “İşsizlik ödeneğini yeniden alabilirsin” dediler. Başvurdum, başvurum kabul edilmiş ama 2016’daki aynı maaş bağlanmış. Bunun sebebi nedir? O zamanki şartları yaşamıyoruz şu an. Bunun kanunda yeri nasıldır? O dönem asgari ücret 1.300 TL, işsizlik maaşı 653 TL idi. Şu an asgari ücret 2.020 TL, işsizlik ödeneği 1.015 TL. Bu hak mıdır? Bunun çaresini nerede arayabilirim?

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 50. maddesine göre:

“Sigortalı, işsizlik ödeneğinden yararlanma süresini doldurmadan tekrar işe girer ve işsizlik sigortası ödeneğinden yararlanmak için bu Kanunun öngördüğü şartları yerine getiremeden yeniden işsiz kalırsa, daha önce hakkettiği işsizlik ödeneği süresini dolduruncaya kadar bu haktan yararlanmaya devam eder. Bu Kanunun öngördüğü şartları yerine getirmek suretiyle yeniden işsiz kalınması halinde ise sadece bu yeni hak sahipliğinden doğan süre kadar işsizlik ödeneği ödenir.”

Dolayısıyla işsizlik ödeneğine hak kazanan işçi, hak kazandığı işsizlik ödeneğinin tamamını almadan yeniden işe girerse işsizlik ödeneği kesilir. Ancak işçi yeni girdiği bu işten işsizlik ödeneğine yeniden hak kazanacak kadar çalışmadan ayrılırsa ya da çıkarılırsa (bu durumda iş sözleşmesinin nasıl sona erdiği önem taşımıyor) önceki dönemden kullanmadığı işsizlik ödeneğini alabilir.

Okurumuz da bu durumda. Hak kazandığı ancak bir kısmını kullanmadığı işsizlik ödeneği yeniden bağlanmış. Ancak 2016 yılındaki rakam üzerinden bağlanmış. Okurumuz da haklı olarak “Bu hak mıdır” diye soruyor, bu akıl almaz uygulamanın yasal dayanağı olup olmadığını soruyor.

İşsizlik ödeneğini düzenleyen 4447 sayılı Kanunda yeniden bağlanacak olan işsizlik ödeneğinin güncellenmesine ilişkin bir düzenleme yer almıyor. Bu konuda bir düzenleme olmadığı için yeniden bağlanan işsizlik ödeneği eski tutar üzerinden ödeniyor.

Ancak okurumuzun da belirttiği üzere 2016’nın koşulları ile 2019’un koşulları aynı değil. Eğer güncelleme yapılsaydı okurumuzun eline 1.015 TL geçecekti ancak güncelleme yapılmadığı için okurumuza 653 TL ödenek veriliyor.

Peki bu sorun nasıl çözülür? 4447 sayılı Kanunun 50. Maddesine yapılacak bir cümlelik ilave ile bu sorunu çözmek mümkün.

Bu konuda adım atmak isteyen milletvekilleri varsa şöyle bir kanun teklifi verebilirler:

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA,
4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin kanun teklifim gerekçeleri ile birlikte ekte sunulmuştur.
Gereğini saygılarımla arz ederim.
……………………………
…………………… Milletvekili

GENEL GEREKÇE

“Sigortalı, işsizlik ödeneğinden yararlanma süresini doldurmadan tekrar işe girer ve işsizlik sigortası ödeneğinden yararlanmak için bu Kanunun öngördüğü şartları yerine getiremeden yeniden işsiz kalırsa, daha önce hakkettiği işsizlik ödeneği süresini dolduruncaya kadar bu haktan yararlanmaya devam eder. Bu Kanunun öngördüğü şartları yerine getirmek suretiyle yeniden işsiz kalınması halinde ise sadece bu yeni hak sahipliğinden doğan süre kadar işsizlik ödeneği ödenir.”

Bu düzenlemeye göre işsizlik ödeneğine hak kazanan ve hak kazandığı işsizlik ödeneğinin tamamını almadan yeniden işe giren işçinin iş sözleşmesi işsizlik ödeneğine yeniden hak kazanmadan sona ererse, işçi önceki hak edişinden kaynaklanan süre kadar işsizlik ödeneği alabilmektedir. Ancak Kanunda yeniden bağlanacak işsizlik ödeneğinin nasıl hesaplanacağına ilişkin ayrıca bir hüküm yer almamakta, aradaki süre göz önünde bulundurularak yeniden bağlanacak işsizlik ödeneğinin güncellenmesine ilişkin bir düzenleme bulunmamaktadır.

Bu durum işçilerin mağdur olmasına yol açmaktadır. Örneğin 2016 yılında işsizlik ödeneğine hak kazanan bir işçiye 653,8 TL işsizlik ödeneği verilmektedir. Bu işçi hak kazandığı işsizlik ödeneğinin tamamını almadan yeniden işe girdiği ve örneğin 2019 yılında yeni işsizlik ödeneğine hak kazanacak koşulları sağlamadan işten ayrıldığı takdirde önceki hak edişinden kullanmadığı süre kadar işsizlik ödeneği alabilmektedir. Ancak işçiye 2019 yılında yeniden bağlanacak işsizlik ödeneği yine ilk hakkedişteki tutar üzerinden,yani 653,8 TL olarak hesaplanmaktadır. Oysa 2019 yılı itibariyle brüt asgari ücret artmış ve dolayısıyla asgari ücretli işçiye ödenecek işsizlik ödeneği 1.015,59 TL’ye çıkmıştır. Ancak 2019’da yeniden işsiz kalan işçi 2016 yılının ödeneğini alabilmekte;361,79 TL’lik ciddi bir fark oluşmaktadır. Oysa bu dönem zarfında yalnızca asgari ücret değil aynı zamanda yaşam ve geçim koşulları da değişmiştir. Prime esas kazancın yüzde 40’ı üzerinden hesaplanan işsizlik ödeneği zaten yetersizdir. İşsizlik ödeneğinin yeniden bağlanması durumunda güncelleme yapılmadığı takdirde zaten yetersiz olan işsizlik ödeneği enflasyon karşısında daha da değer kaybetmekte, işsiz kalan işçinin yaşadığı gelir kaybını telafi etmekten iyice uzak kalmaktadır.

Bu gerçekler göz önünde bulundurulduğunda 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 50. maddesinin 4. fıkrasında değişikliğe gidilerek, işsizlik ödeneğinin yeniden bağlanması durumunda yeniden sağlanacak işsizlik ödeneği tutarının aradaki süre zarfında asgari ücrete yapılan artış oranında güncellenmesi gerektiği açıktır.

Bu Kanunla, işsizlik ödeneğinin yeniden bağlanması durumunda işçiye verilecek işsizlik ödeneğinin asgari ücrete yapılan artış oranında güncellenmesi amaçlanmıştır.

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE-2
Yürürlük ve yürütme maddesidir.

4447 SAYILI İŞSİZLİK SİGORTASI KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN TEKLİFİ
MADDE-1
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 50. maddesinin 4. fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir:

“Bu fıkranın birinci cümlesi uyarınca işsizlik ödeneğinin yeniden bağlanması durumunda, ilk hakkediş tarihinde hesaplanan işsizlik ödeneği tutarı, ilk hak ediş tarihi ile yeniden bağlanma tarihi arasında brüt asgari ücretin artış oranında güncellenir. Sigortalıya daha önce hakkettiği işsizlik ödeneği süresini dolduruncaya kadar güncellenmiş tutar üzerinden işsizlik ödeneği verilir”.

MADDE 2: YÜRÜRLÜK ve YÜRÜTME
1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

2) Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.