Okurumuzun sorusu:

Çalıştığım mağaza, bayramın ilk günü hariç hep açık olacak. Bayramda çalışacağız yani. Bu mesai için ayrıca para almamız gerekiyor değil mi?

Yarın Ramazan Bayramı başlıyor. Tüm okurlarımızın bayramını tebrik ediyor, aileleri ve sevdikleriyle mutlu bir bayram geçirmelerini diliyorum.

Bu yanıtta verdiğim bilgiler sadece Ramazan Bayramı için değil, Kanun ile belirlenmiş tüm resmi ve dini tatiller için geçerlidir!

RAMAZAN BAYRAMI 3.5 GÜN

Ulusal Bayramlar ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun 2. Maddesine göre; “Ramazan Bayramı; Arefe günü saat 13.00'ten itibaren 3.5 gündür”.

EN AZ 1+1 ÖDENMESİ ZORUNLU

İş Yasası’nın 47. maddesine göre: “Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir”.

Yani işçi Ramazan bayramında çalışmasa bile Haziran ayı ücretini tam alır. Ancak eğer işçi çalışırsa, işçiye her bir günlük çalışmasının karşılığında en az bir günlük ücretin daha ödenmesi zorunludur.

Bu ödeme için ayrıca SGK’ya prim ve devlete vergi ödenmesi de zorunludur.

TİS İLE ARTIRILABİLİR

İlaveten ödenecek bir günlük ücret iş sözleşmesi ya da toplu iş sözleşmesi ile artırılabilir. Örneğin sendikalı bazı marketlerde işçiler bayram günleri çalışmaları karşılığında çalışmadan hak ettikleri bir günlük ücretin yanı sıra çalıştıkları için gün başına ilaveten iki günlük ücrete daha hak kazanmaktadır.

KAMUYA GEÇEN İŞÇİLER

Taşerondan kadroya ya da şirketlere geçirilen işçiler de bayramda çalışmaları halinde, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu iş sözleşmesi uyarınca, çalıştıkları gün başına iki günlük ilave ücrete daha hak kazanacaklardır (bir günlük ücret çalışmadan, iki günlük ücret çalıştıkları için).

AREFE GÜNÜ SAAT HESABI YAPILIR

Ramazan Bayramı Arefe günü saat 13:00’te başlar. Vardiya düzenleri gereği sabah işbaşı yapan işçiler, 13:00’e kadar çalışmakla yükümlüdür. Bu işçiler, 13:00’e kadar olan çalışmaları için zaten ücretin içinde olan tutar dışında ayrıca bir ücret almaz. 13:00’den mesai saatinin sonuna kadar olan süre için işçi çalışsa da çalışmasa da ücretini tam alır.

Ancak işçiler. 13:00’dan sonra çalışmaları halinde çalıştıkları her saat için 1 saatlik ilave ücrete hak kazanır (toplu iş sözleşmesi ile 1+2 hakkı elde edenler ilaveten 2 saatlik ilave ücrete hak kazanır). Aynı kural bayram günleri içinde yarım gün ya da tam günden az çalışan işçiler için de söz konusu olur.

ÇIPLAK BRÜTTEN HESAPLANIR

Bayram ya da diğer tatil günlerinde çalışan işçilerin ücretleri –kural olarak- çıplak brüt ücret üzerinden hesaplanır. Aynı ücrette olduğu gibi bu tutardan sigorta primi ve vergi kesintileri yapılır ve elde edilen tutar işçiye aylık ücreti ile birlikte ödenir. Altını çizelim, bu hesaba, işçilerin ücret dışındaki diğer hakları (yol, yemek, ikramiye, çocuk yardımı, yakacak yardımı) dâhil değildir. Tatil günlerinde çalışma ücreti, çıplak yani sosyal hakların giydirilmediği çıplak brüt ücret üzerinden hesaplanır.

YOL VE YEMEK ÖDEMELERİ ÇALIŞMAYA BAĞLI

Kural olarak bayramda çalıştırılmayan işçiler sadece fiilen çalışılan günler için ödenen yemek ve yol yardımı gibi ödemelere hak kazanamaz. Ancak işçi bayramda çalıştırılırsa, çalıştırıldığı günler için, yemek ve yol yardımı gibi ödemelere hak kazanır. Öte yandan iş sözleşmesi ya da toplu iş sözleşmesi ile düzenlenmesi koşuluyla işçinin tatil günlerinde çalışmasa bile bu ödemelere hak kazanması mümkündür.

ÖDENMEDİĞİ TAKDİRDE…

Bayramda çalıştığı halde, bu çalışmasının karşılığı ödenmeyen işçiler:

1) İşyerine yazılı olarak başvurup ödemenin yapılmasını talep edebilir.

1) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na şikâyette bulunabilir. Durumun müfettişlerce tespiti halinde işyerine ücretin eksik ödendiği her ay için 191 TL idari para cezası kesilir.

3) Ücret ödeme gününden başlayarak 20 gün geçtiği halde ödeme hala yapılmamışsa, ödeme yapılıncaya kadar iş görmekten kaçınma hakkını kullanabilir.

4) İş Yasası’nın 24. maddesinin 2. fıkrası uyarınca “haklı nedenle derhal fesih” hakkını kullanarak işyerinden ayrılabilir, kıdem tazminatını, mahrum kaldığı haklarını ve diğer yasal haklarını talep edebilir.

5) Haklı fesih hakkını kullansın ya da kullanmasın, 5 yıllık zamanaşımı süresini kaçırmadan, ödenmeyen bayram çalışması ücretlerini önce arabulucuya başvurarak, anlaşma sağlanmadığı takdirde de dava yoluyla hem de yasal faiziyle talep edebilir.

İSPAT İÇİN ÖNLEM ALALIM!

Ülkemizde çok sayıda işçi bayramlarda çalıştığı halde ilave ödeme alamamakta, ödenmeyen haklarını daha sonra dava yoluyla talep etmek zorunda kalmakta ancak davada bayram ya da diğer tatil günlerinde çalıştığını ispatlamakta zorluk yaşayabilmektedir. Dolayısıyla tüm okurlarımıza şu önerilerde bulunmak isterim:

1) Küçük bir ajanda ya da not defteri tutmamızda yarar var. Bayram ve diğer tatil günlerinde çalıştığımızda ajandamıza ya da not defterimize günü gününe kayıt düşelim.

2) Bayram ya da diğer tatil günlerinde işyerinde olduğumuzu ve çalıştığımızı kanıtlayabileceğimiz şeyleri bir kenara koyalım. Örneğin markette çalışan işçi, üzerinde o günün tarihinin ve kendi adının olduğu bir fişi (işverene belli etmeden) saklayabilir. Ofiste çalışan işçi, tatil gününde ofisten kendine mail atarak, bu maili daha sonra delil olarak kullanabilir. Hiçbir belge toplayamıyorsak işyerinde bir selfie çekip paylaşalım. Lütfen ama lütfen bunları yaparken işyeri kurallarını ihlal etmeyelim, işverenin eline koz vermeyelim.

3) En önemlisi de birbirimize tanıklık etmemiz ve dayanışma içinde olmamız. Mümkünse güvendiğimiz çalışma arkadaşlarımızla çalıştığımız bayram ve tatil günlerini birlikte kayda alalım ve ilerde birbirimize tanıklık yapmak üzere sözleşelim.

Bir kez daha iyi bayramlar, bayramda çalışacak okurlarımıza kolaylıklar diliyorum…