En az 474 kadının öldürüldüğü ve devletin kadın cinayetlerinin önüne geçmek için yapması gerekenlerin çokça tartışıldığı bir yıl olarak 2019’u geride bıraktık. 2019’un son günlerinde peş peşe genelgeler açıklayan Adalet Bakanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğünün ardından yeni yılın ilk günü bu kez de İçişleri Bakanlığı kadına yönelik şiddetle mücadele için bir genelge yayımladı.

Süleyman Soylu imzasıyla 81 ilin Valilik, İl Emniyet Müdürlüğü, İl Jandarma Komutanlığı, İl Sahil Güvenlik Komutanlığına gönderilen genelgede, şiddetle mücadele konusunda yükümlülüğü bulunan tüm kamu kurum ve kuruluşları ile bu alanda görev alan kamu görevlilerinin sorumluluklarını eksiksiz yerine getirmeleri ve topyekûn mücadele edilmesi vurgusu yapıldı.

Genelgede yer alan “eğitim”, “farkındalık” gibi net olmayan ifadelere rağmen illerde sadece kadına yönelik şiddetle görevli birimlerin kurulması, bu birimlerin toplantılarına kadın örgütleri, sivil toplum örgütleri, baroların da katılımının sağlanması, şiddet mağduru ile fail arasında uzlaşma ve arabuluculuk uygulanmayacak şekilde tedbir ve koruma kararlarına başvurulması şeklindeki maddeler ise dikkat çekti.

Genelgede kadına yönelik şiddetle mücadele için atılacak olan adımlar şöyle sıralandı:

KOLLUK BİRİMLERİNE EĞİTİM

Öncelikli olarak asayiş birimleri, polis merkezleri ve karakollarda görev yapan kolluk görevlilerinden başlamak üzere personelin tamamı, 2020-2021 yılları arası aile içi ve kadına yönelik şiddetin önlenmesi konusunda hizmet içi eğitime tabi tutulacak. Polis Akademisi Başkanlığı ile Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi tarafından kadına yönelik şiddetin önlenmesi konularına ilişkin eğitim müfredatı hazırlanarak bu konunun hemen her seviyede eğitim alacak öğrencilerin eğitimlerinin bir parçası haline getirilmesi sağlanacak.

KOMİSYON TOPLANTILARINA KADIN ÖRGÜTLERİ DE KATILACAK

Valilikler aile içi ve kadına yönelik şiddetin engellenmesine yönelik olarak illerindeki tüm kamu kurumlarının sorumluluklarına ve uygulamalarına yön verecek. Görev ve sorumlulukların uygulanmasındaki eksiklikleri ortadan kaldırılacak. Kurumlar arası koordinasyon ve işbirliğini geliştirici hizmet içi eğitimler düzenleyecek. İllerde oluşturulan “Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele İl Koordinasyon, İzleme, Değerlendirme Komisyonları” valilerin başkanlığında, başta kolluk amirleri olmak üzere, görev ve sorumluluk üstlenen tüm birim, kurum amirlerinin bizzat katılımıyla 3 ayda bir toplanacak.

“Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele İl Koordinasyon, İzleme, Değerlendirme Komisyonları” ilçe düzeyinde ve kaymakamlar başkanlığında ilgili kurum amirleri ile düzenli olarak toplanması sağlanacak. İl ve ilçe düzeyinde yapılacak komisyon toplantılarına, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, kadın dernekleri, barolar vb. kurum ve kuruluşlar davet edilecek.

KADES UYGULAMASI YAYGINLAŞTIRILACAK

Aile içi ve kadına yönelik şiddet olaylarının daha çok özel alanda kalması ve bu nedenle yüzde 80’inin kamu birimlerine yansımadığı düşünülerek muhtarlar, rehber öğretmenler ve diğer öğretmenler, aile hekimleri, din görevlileri başta olmak üzere tüm kamu görevlilerine gerekli eğitimlerin verilmesi ve kamu görevlilerinin bu hususta etkin rol almaları sağlanacak. Beyanlara yansımasa bile şiddet olayını çağrıştıran durumlar, gerekli birimlere bildirilecek.

Kadın Acil Destek (KADES) uygulamasının il ve ilçe düzeyinde vatandaşa duyurularak, uygulamanın kullanımı konusunda gerekli bilgilendirmeler yapılacak.

KURUMLAR ARASI ORTAK BİLGİ PAYLAŞIM AĞI

Kolluk birimleri tarafından kullanılan ‘Aile İçi ve Kadına Karşı Şiddet Olayları Kayıt Formu’ değiştirilecek. Form, olay bazında risk ve tehdit değerlendirmesini daha iyi ortaya koyacak, uygulayıcılara yön verme niteliği artırılacak. Acil durumun fark edilmesine olanak sağlayacak şekilde kırmızı ve diğer renklere yer verilerek farkındalık artırılacak. Kadına yönelik şiddetle daha etkin mücadele etmek için Adalet Bakanlığının Ulusal Yargı Ağı Sistemi (UYAP) Jandarma Genel Komutanlığı Jandarma Bilgi Sistemi (JABS), Emniyet Genel Müdürlüğü Polis Bilgi Sistemi (POLNET), Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı Şiddet Önleme Merkezleri (ŞONİM) arasında bilginin hızlı paylaşımı için ortak bir ağ kurulacak.

ELEKTRONİK KELEPÇE YAYGINLAŞTIRILACAK

Şiddet failleri için ‘Elektronik Kelepçe’ uygulaması ülke geneline yaygınlaştırılacak. Bununla ilgili ilgili bakanlıklar işbirliğinde gerekli altyapının yapılması için çalışmalar hemen başlayacak.

Şiddet mağduru korunan kişi ile birlikte diğer aile bireylerinin kimlik ve adres bilgileri 3’üncü kişilerin erişimine engellenecek. Bu bilgilerin tüm kurumlara ait resmi belgelerde ‘Gizli Tutulması’na ilişkin kararların elektronik ortamda gönderilmesi için Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından gerekli alt yapı kurulacak.

Belediye Kanunu gereğince büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 100 bin üstü olan ilçelerde kadın konukevleri açılıp ve açılmadığı hususunda İçişleri Bakanlığı müfettişlerince denetimler yapılacak.

Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı bünyesinde vatani görevini yapmakta olan er ve erbaşlara; ailenin önemi, erken yaşta ve zorla evlilikler, kadına yönelik şiddetin sonuçları ve bu durumun engellenmesine yönelik eğitimler verilecek.

KADINA KARŞI ŞİDDETLE MÜCADELE BİRİMLERİ KURULACAK

Jandarma Genel Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından 6284 sayılı Kanun kapsamında yürütülen tüm işlemlerin il ve ilçe düzeyinde tek elden takibinin yapılması için tek işi kadına karşı şiddetle mücadele olan idari birimler kurulacak.

Şiddet mağdurunun hayati tehlikesinin bulunması halinde; bu hususta bir talebinin olup olmadığına bakılmaksızın mağdurun yaşam hakkının korunmasını sağlamak amacıyla koruyucu tedbirler alınacak.

UZLAŞTIRMA VE ARABULUCUYA BAŞVURULMAYACAK

6284 sayılı Kanun kapsamında koruyucu veya önleyici tedbir kararlarının alınması ve yerine getirilmesi aşamasında şiddet mağduru ile şiddet uygulayan arasında kesinlikle uzlaşma ya da arabuluculuk faaliyetinin yapılamayacağı hususunda gerekli tedbirlerin alınacak.

Kolluk birimlerine gelen mağdur kadınlara yönelik iş ve işlemlerde; mahremiyete ve gizliliğe özen gösterilecek.

Mağdur kadınların, kendilerini rahat hissedebilecekleri, üçüncü kişilerin bulunmadığı, fiziken uygun ortamlarda, eğitim almış kadın personel tarafından ifadeleri alınacak.

Kolluk birimlerince fiziksel şiddet barındırmasa bile meydana gelen kadına yönelik şiddet olayları adli olay olarak değerlendirilecek.

Bu kapsamda il/ilçelerde meydana gelen olaylar, yapılacak risk/tehdit değerlendirmesi ile birlikte sıralı amirlere de bildirilecek. Kadına yönelik şiddet olayları ile ilgili ihbar, şikayet ve haber alındığı andan itibaren konunun kriminal bir vaka olarak ele alınıp adli/önleyici kolluk görevinin bir arada yürütülmesi sağlanacak. Soruşturmanın etkinliği açısından her türlü bilgi, belge ve delil, zamanında, eksiksiz ve ayrıntılı bir şekilde toplanacak.

Kadına yönelik şiddetle daha etkin mücadele edilebilmesi ve kadın cinayetlerinin önüne geçilebilmesi amacıyla 6284 sayılı Kanun kapsamında haklarında tedbir kararı verilenlerin silahları kolluk tarafından alınacak ve haklarında tedbir kararı kaldırılıncaya kadar verilmeyecek.

SÜREKLİ ŞİDDET VE ŞİKAYET KAYITLARI DİKKATE ALINACAK

Şiddet mağdurunun daha önce başka şikâyetinin, soruşturma ve-veya davasının bulunup bulunmadığı mutlaka kontrol edilecek.

Süregelen şiddet vakalarının tespit edilmesi halinde şüpheli hakkında koruma tedbirlerine başvurulması hususunda yetkili makamların dikkati çekilecek.

Şiddet uygulayanın geçmiş suç ve mükerrer şiddet kayıtları dikkatlice analiz edilerek vaka bazlı çalışılacak. Riskli durumların belirlenerek ek tedbirlerle ilgili makamlar uyarılacak.

Kolluk birimlerinin ilgili mevzuat çerçevesinde sorumlulukları kapsamında yapması gereken işlemlere ilişkin 'kontrol çizelgesi' hazırlanacak ve her olay için yapılan iş/işlemlerin bahse konu çizelgeye uygun ve eksiksiz bir şekilde yapılıp yapılmadığı kontrol edilecek.

Valilikler tarafından Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri'nin (ŞÖNİM) 7/24 esasına göre görev yapmalarının sağlanması amacıyla yerel imkanlar dahilinde personel ve idari kapasiteleri artırılacak.

CEZAEVİ FİRARİLERİNE SIKI TAKİP

Kadına yönelik şiddet kapsamında tutuklu veya hükümlü şahısların takibi için ilgili kurumlar koordineli olacak. Firar ya da tahliye sonrasında şiddet mağdurlarına yönelik koruyucu ve önleyici tedbirler ivedilikle alınacak. Adli makamlarca Tebligat Kanunu'nun 2'nci maddesi kapsamında kolluk vasıtası ile tebligat yapılmasına ilişkin kararlar ivedilikle yerine getirilecek.

6284 sayılı Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 35 inci maddesinin beşinci fıkrası kapsamında önleyici tedbir kararlarının yerine getirilip getirilmediği muhakkak kolluk tarafından kontrol edilecek. Bu kontrollerde aykırılık tespit edilmesi halinde zorlama hapsine esas teşkil edecek bilgi, belge ve deliller tüm detayları ile toplanarak konu hakkında tutanak tutularak Cumhuriyet Başsavcılıkları ve ŞÖNİM’lerle yazılı olarak paylaşılacak.

Kadına yönelik şiddetle daha etkin mücadele etmek adına şiddet uygulayanlar için verilen uzaklaştırma kararlarının yanı sıra önleyici diğer tedbirlerden olan öfke kontrolü ile rehabilitasyon programlarına ve stresle başa çıkma eğitimlerine yönlendirilecek. İlgili uzman personel marifetiyle destek hizmeti alması sağlanacak.