Esenyalı Kadın Derneğine başvurular yüzde 90 arttı: Şiddet yoksullukla katlandı, maaşa el koyma, kumalığa zorlama patladı

GÜNDEM

12 Mart 2023 06:00

Esenyalı Kadın Derneğinin raporu yayınlandı: ‘Kocam kuma getirdi. Kavga ettiğimizde ikimizi birden dövüyordu. Bir süre sonra evlerimizi ayırdı. Çocuklara da bana da bakmıyor’

Sevda KARACA // İstanbul

Esenyalı Kadın Dayanışma Derneği, 1 Ocak-31 Aralık 2022 tarihleri arasında derneğe başvuran kadınların yaşadıklarını bir raporla açıkladı. Bir önceki yıla göre şiddet, yoksulluk ve boşanma süreçlerinde yaşanan zorluklar nedeniyle başvurularda yüzde 90’ın üzerinde artış yaşandığını ortaya koyan rapor, şiddet, istismar ve yoksulluğun nasıl ağırlaştığını gözler önüne seriyor.

Yoksulluğun şiddeti artırdığını ve kadınları şiddet gördükleri ilişkilerden kurtulmak için adım atmaktan alıkoyduğunu gösteren rapor, boşanabilen kadınların da ödenmeyen nafakalar, devletin destek olmayışı, artan barınma, gıda ve eğitim masrafları yüzünden çaresizliğe itildiğini örneklerle gösteriyor.

Kadınların maaş kartına el konulması, evin ihtiyaçlarını gidermeyip kadınların çocuklarıyla zor durumda bırakılması, çalışmalarına izin verilmemesi gibi ekonomik şiddet örnekleri de artış göstermiş durumda.

Dikkat çekici bir nokta ise erkeklerin kadınları çok eşliliğe zorlaması, kabul etmeyen kadınları ise çocuklarıyla birlikte sokağa atması ya da şiddete maruz bırakması.

Genç kadınların akranları olan erkeklerden gördükleri şiddetin, aile ve toplum baskısı yüzünden bir sarmal haline geldiğini gösteren örnekler de çok.

Esenyalı Kadın Dayanışma Derneği, 5 mahalleden oluşan semtlerinde görünür hale gelen bu tablonun, ülkenin özeti olduğunu söylerken, devletin bir an önce şiddeti önleme mekanizmalarını çalışır hale getirmesini, kadınların yeni bir hayat kurabilecekleri koşulların sağlanmasını talep ediyor.

YOKSULLUK, BAŞVURU SAYISINI ARTIRDI
Kadınlar ekmek, kıyafet, okul malzemesi için başvuruyor
1 yıl içinde 1949 kişinin başvurduğu derneğe en çok eğitim döneminin başladığı eylül ve ekim aylarında başvurmuş kadınlar. Bunda gıdadan kırtasiye ürünlerine, faturalardan ev kiralarına kadar gelen zamlar yüzünden geçinemez duruma gelen kadınların arayışı etkili. 952 kadın ekmek, gıda, kıyafet yardımı için, 565 kadın çocuğunun eğitimi için üniforma, okul çantası, kırtasiye malzemesi için, 64 kadın iş talebiyle derneğe başvurdu.
Dernek raporu, yoksul hanelerde şiddet gören kadınların, ekonomik bağımsızlıktan yoksun oldukları için kronikleşmiş şekilde çoklu şiddete maruz kaldığını gösteriyor. Şiddete eşlik eden öğelerin arasında erkeğin uyuşturucu ve alkol kullanmasının yanı sıra en çok çeşitlenen unsur, ekonomik şiddet.

ŞİDDET FAİLLERİ EN YAKINDAKİ ERKEKLER

Son 1 yılda 277 kadın, 12’si liseli 16 genç kız, 10 kız çocuğu ve 4 erkek çocuğu olmak üzere toplam 307 kişi erkekler tarafından bir tür şiddete maruz bırakıldığı için derneğin dayanışma ağına dahil oldu. Şiddet nedeniyle derneğe başvuru yapan kadınların büyük çoğunluğu eşi, boşandığı erkek, baba, nişanlıları ve erkek akrabaları tarafından şiddete uğramış.

KUMAYLA YAŞAMAYA ZORLANAN KADINLARIN SAYISI ARTTI

Derneğin raporunda çarpıcı notlardan biri erkeklerin kadınlara çok eşlilik dayatması. Pek çok kadın, evli olduğu erkeklerin kendilerini “kumalığa” zorladığını, karşı çıktıklarında ise fiziksel şiddetten cinsel şiddete, evden atmadan çocukları bir tehdit unsuru olarak kullanmaya kadar pek çok şiddet biçimine maruz kaldıklarını anlatıyorlar. İşte o örneklerden birkaçı:

‘İKİMİZİ BİRDEN DÖVÜYOR’

“Kocam başka bir kadınla evlendi yani kuma getirdi. Birlikte yaşamaya başladık. Kadınla kavga ettiğimizde ikimizi birden dövüyordu. Bir süre sonra evlerimizi ayırdı. Şu an kocam diğer kadınla yaşıyor. Çocuklara da bana da bakmıyor. Ekonomik olarak çok zor durumdayım.”

‘SENİ ÖLDÜRECEĞİM’ TEHDİDİ

“15 yıllık evliliğimiz boyunca çocuğumuz olmadı. ‘Kumayla birlikte yaşamayı ya kabul edersin ya da evden çıkıp gidersin’ dedi. Bunun üzerine ben evden ayrıldım ve boşanma davası açtım. Eski eşimin yeniden evlendiği kadından da çocuğu olmuyormuş. Beni arayarak ‘Sen bana beddua ettin seni öldüreceğim’ diye tehdit etti. Bu durumdan nasıl kurtulabilirim?”

‘NAFAKA VERMEMEK İÇİN İŞSİZ GÖRÜNÜYOR’

“Kocam başka bir kadına ayrı bir ev tutmuş, onunla birlikte yaşıyor. Daha önce boşanmak istedim ama beni dövdü, hastanelik oldum. Kocamın maddi durumu iyi, boşanırsam bir şey talep etmeyeyim diye tüm mal varlığını kumamın üzerine verdi. Hatta şu an işsiz ve çalışmıyor olarak görünüyor.”

‘BERDELLE EVLENDİRİLDİM’

“Evlendiğim günden beri şiddet görüyorum. Abim kız kaçırdığı için beni berdel ile zorla evlendirdiler. Çocuklarım da bu şiddet ortamında büyüdü. Bir tanesi nişanlandı. Artık bu adamdan kurtulmak istiyorum. Bir çözüm yolu bulabilmek için sizden yardım istiyorum.”

ÇALIŞMASINA İZİN VERİLMEYEN, MAAŞINA EL KONULAN, ÇOCUKLARI OKULDAN ALINAN KADINLAR…
Kadınların maaş kartına el konulması, evin ihtiyaçlarını gidermeyip kadınların çocuklarıyla yalnız bırakılması, çalışmalarına izin verilmemesi gibi ekonomik şiddet örnekleri de artış göstermiş durumda.
42 yaşında 2 çocuğu olan Ahunur bir fabrikada işçi olarak çalışıyor. Eşi tarafından uzun yıllardır fiziksel şiddete uğruyor. Canı isterse çalışan eşi, Ahunur’un maaş kartına el koyup, eve para vermeyince, Ahunur hem ekonomik hem de fiziksel şiddet nedeniyle boşanmak istiyor. Derneğe başvuran Ahunur’a dernek hukuki destek sundu.
Kadınlarsa ekonomik ihtiyaçlar arttıkça, çare bulmaya çalışıyor. Örneklerden biri şöyle: “Evliliğimiz boyunca eşim çalışmama izin vermedi sürekli baskı uyguladı. Ama ben ona söylemeden işe başladım. Bunu öğrenince kıyamet koptu, kavga büyüdü. Eşimin haberi olmadan ondan boşanmak istiyorum, öğrenirse hem şiddet uygular hem de tehdit eder.”
Fiziksel şiddetle birleşen ekonomik şiddet, çocukların da geleceğini çalıyor. Eşi tersane işçisi olan ve yıllardır şiddet gördüğünü anlatan bir kadın derneğe “Yıllardır şiddete uğruyorum ‘Çocukları okutmaya gerek yok’ diye okuldan aldı. Şiddetten kurtulacağıma inanmıyorum. Sizden çocuklarımın okul hayatı için yardım istiyorum” diyerek başvuru yaptı.

YENİ BİR HAYAT KURMANIN ÖNÜNDEKİ EN BÜYÜK ENGEL: NAFAKA, BARINMA, İŞSİZLİK
Rapora göre, kadınların şiddet dolu evlilikleri bitirmekte zorlanmasının en büyük nedeni can kaygısı. Ailelerden gelen “barışmaları” yönündeki baskıların yanı sıra toplumsal baskı ve ekonomik sebepler de ayrılmalarının önündeki en önemli engeller.
Evlilik sürecinde ev içi bakım yüklerinden kaynaklı iş bulamama, düşük ücretler, mahkemece belirlenen nafakaların ödenmemesi, barınma sorunu, yoksulluk ve kadınların hayatlarını sürdürmelerini sağlayacak ekonomik koşullara erişememeleri yeni hayatlar kurmanın önündeki en temel engeller olarak görünüyor.
Bu durumu gösteren çarpıcı örneklerden biri şöyle:
“Babam ve üvey annemden gördüğüm şiddetten kurtulmak için 17 yaşımda ilk evliliğimi yaptım. Evlendiğim günden itibaren şiddetin her türlüsüne maruz kaldım. Sürekli şiddet gördüğüm için 3 çocuğumu da yanıma alarak boşandım. Bir fabrikada çalışırken yeni biriyle tanıştım. İlk başlarda her şey iyiydi sonra şiddet başladı. Hem fiziksel hem de cinsel şiddete maruz kaldım. Artık dayanamıyorum. Bir ev tutup çocuklarımla her şeye yeniden başlamak istedim. Boşanmak istediğimi söylediğimde eşim beni tehdit ettiği için geri dönmek zorunda kaldım.”

KADINLAR NAFAKA HAKKINI KULLANAMIYOR
Derneğe başvuran boşanmış kadınların büyük bölümü mahkeme tarafından belirlenen yoksulluk ve iştirak nafakalarını ya hiç alamıyor ya da bölük pörçük alıyor. Kadınlar, eşlerinin nafaka ödemek istemediği için sigortalı işlerinden ayrıldığını, gelirini olduğundan düşük gösterdiğini, kendi üzerine olan ev, araba ve benzeri malları başkalarına devrettiğini anlatıyorlar.
‘SOKAKTA KALDIM, BOŞANDIĞIM ADAMIN EVİNE GERİ DÖNDÜM’
Bengü’nün hikayesi bu örneklerden biri: “Uzun süredir eşimden hem psikolojik hem fiziksel şiddet görüyordum. Boşanmaya karar verdim. Dava açtıktan sonra beni evden attı, sokakta kaldım. Sosyal hizmetlere yardım için başvurdum. İştirak nafakası hakkını kazandığımı öğrendiğinde parayı ödememek için beni eve geri aldı. Aynı evde yaşamaya başladığımız için sosyal hizmetler yardımı kesti. Bu adamla yaşamak istemiyorum. Ama ne gelirim ne de kalacak bir yerim var, derneğe geldim.”

GENÇ KADINLAR YAŞADIKLARI ŞİDDETİ AİLE BASKISI YÜZÜNDEN ANLATAMIYOR

Derneğe çok sayıda genç kadın da başvuruyor ve temel olarak da sevgili ya da erkek arkadaşlarından gördükleri şiddete karşı ne yapabileceklerini öğrenmek istiyorlar.

Onlardan biri 18 yaşındaki Ayşin. Ayşin, erkek arkadaşından sürekli fiziksel şiddet görmüş. Mahrem fotoğraf ve videolarını sosyal medyada yaymakla tehdit edilerek cinsel saldırıya uğramış. Derneğe bu tehditlere karşı ne yapabileceğini öğrenmek için başvurmuş.

Bir diğeri, 17 yaşındaki Birce. Lise öğrencisi olan Birce, ayrılmak istediği için erkek arkadaşının cinsel saldırısına maruz kalmış. Derneğe psikolojik destek talebiyle başvurmuş.

Bennu ise 25 yaşında ve uzun süredir şiddet gördüğü erkek arkadaşından ayrılmak istediğinde, mahrem fotoğraf ve videolarının sosyal medyada yayılmasıyla tehdit edilerek hem fiziksel şiddete hem de cinsel saldırıya uğramıştır. Ailesinin baskısı yüzünden şikayetçi olamayan Bennu, yaşadığı durumdan kurtulmak için derneğe başvurmuş.

ANNELERİ İÇİN BAŞVURAN KIZ ÇOCUKLARI

17 yaşındaki Alya, derneğe annesi için başvurmuş: “Babam, anneme, kardeşime ve bana şiddet uyguluyor. Başka bir kadınla ilişkisi olduğunu öğrendik. Bize bir miktar maaşından para veriyor. Annem boşanmak istediğini söylediğinde beni ve kardeşimi arayarak ‘Ayrılırsam annenizi öldürürüm’ diye tehdit etti. Bu konuda bize yardımcı olmanızı istiyoruz.”