Adrienne Rich: ‘Değişim hayatınıza yönelik bir tehdit değil, yaşamaya davettir’
Hayata bir yandan şiirleriyle, diğer yandan ise mücadelesiyle tutunan bir kadın. Hem şair, hem kadın hakları savunucusu hem de bir toplumsal adalet savaşçısı olan Adrienne Rich ile tanışalım mı?

16 Mayıs 1929'da Baltimore'de doğan Adrienne Rich, doktor ve Johns Hopkins Üniversitesi Patoloji Profesörü Arnold Rice Rich ve kendini ailesine adamış yetenekli bir piyanist ve besteci olan Helen Elizabeth Jones'un iki kızından biridir.

1951 yılında Radcliffe Kolejinden mezun oldu ve ilk kitabı A Change of World ile prestijli "Yale Genç Şairler Yarışması"nı kazandı. Bu ödülün jüri başkanı, klasik erkek küçümsemesiyle ünlü W.H. Auden, kitaba ön söz yazdı. 1953'te Rich, Harward ekonomisti Alfred Conrad ile evlendi ve Massachusetts'e taşındı. Beş yıl içinde üç oğlu oldu. Rich'in üçüncü kitabı sekiz yıldır üzerinde çalıştığı Bir Gelinin Anlık Görüntüleri (1963), şiirsel gelişiminde bir dönüm noktası oldu. Eleştirmenlerden kötü eleştiriler aldı, ifadesinin sertliği ve kendini biçimsel olarak da duygusal açıdan kontrol edemediği üzerinden eleştirildi. 1966'da eşinin görevi gereği New York'a taşındı. Yoksul siyahi ailelerden ve üçüncü dünya ülkelerinden gelen öğrencilerin İngilizcelerini geliştirmek için özel olarak tasarlanmış SEEK programının bir parçası olarak ders verdi. Kültür farklılıklarının çatışması ile dil ve güç arasındaki ilişki, Adrienne Rich'in çalışmalarında önemli rol oynadı. Bu süre zarfında James Baldwin ve Simone de Beauvoir'ın çalışmalarından da çok etkilendi. Her ne kadar Rich ve eşi toplumsal adalet hareketlerine katılmış olsalar da, ağırlık verdiği alan kadın hareketiydi. 1974'te Değişim İsteği (1971) ve Enkaza Dalış (1973) adlı kitaplarıyla Ulusal Kitap Ödülü'nü kazanan Rich'in ataerkilliğin yarattığı yıkıma karşı savaşması, kendi psikolojik ve edebi gücüne olan güveninin artmasını sağladı. Farklı üniversitelerde bu alana ilişkin dersler verdi. 1976'dan beri yazar ve editör Michelle Cliff ile birlikte yaşamaktadır. Eşcinsel ve lezbiyen hakları hareketi, kürtaj hakkı hareketi, İlerici Yahudi Hareketi ve Yeni Yahudi Gündemi'nde aktif olarak çalışmalar sürdürdü. 1981'de "Ulusal Eşcinsel Görev Gücü'nün İnsanlık Onur Ödülü"nü aldı. Şiirlerine çeşitli ödüller ve burslar verildi. 1991 yılında Amerikan Bilim ve Sanat Akademisine seçildi. 1997'de kendine verilen Ulusal Sanat Madalyasını "Başkan Clinton'dan ödül almayacağım, Beyaz Saray'ın insanlarla alay eden tutarsız politikasının sanat anlayışımla hiçbir bağı yok" diyerek reddetti. Şubat 2003'te diğer şairlerle birlikte Irak Savaşı'nı gerekçe göstererek, Beyaz Saray'ın düzenlediği "Şiir ve Amerika'nın Sesi" sempozyumuna katılmayı reddetti. Bu arada da çok sayıda ödül aldı. 2012 yılının mart ayında, 82 yaşında Santa Cruz'daki evinde hayata gözlerini yumdu. 

Adrienne'ne dair buraya birkaç cümle bırakalım;

"Dünyayı değiştirme arzusu – ne kadar da iddialı bir duygu değil mi? Toplumsal kodlar, roller, dil, gelenekler, aile, ahlaki kurallar, sosyo-ekonomik koşullar, bedenimiz… Kah uyum sağlıyoruz, kah olabildiğince direnç göstermeye çalışıyoruz. Adrienne Rich ise üçüncü bir yol öneriyor: değişimi kucaklamak. “Değişim hayatınıza yönelik bir tehdit değil, yaşamaya davettir” 

Değişim olgusu, Rich şiirlerinin ayrılmaz bir parçası. Zira onun için değişim ancak bir bütün olarak ele alınabilir; hayatın her boyutunu etkileyen, bedensel, duygusal, cinsel, toplumsal, dilsel, ekonomik, etik ve siyasi bir deneyimdir bu. Neden mi kucaklamak gerekir? Bu içsel deneyimin dışa vurumu, çevremizi değiştirmenin de biricik yoludur aynı zamanda. “Aktif olarak yaşanan bir hayatla, pasif bir şekilde sürüklenmek ve enerjinin etrafa yayılması arasında çok büyük bir fark var. Hayatlarımıza sahip çıktığımız, kendimize karşı sorumlu olduğumuzu hissettiğimiz an o eski, pasif yaşantımızla bir daha asla tatmin olamayız.”


"İnsanlarının birbirinin çaresizliklerini
umuda dönüştürdüğü bir şehirde
yaşamak nasıl olurdu?
Sen kendin bunu değiştirmelisin.
Ülkenin değiştiğini
bilsen ne hissederdin?
Sen kendin bunu değiştirmelisin.
Hayatın ne kadar çetin
yeni ve belirsiz ve tuhaf olsa da
çaresizliğinin sonunun ilk
sayfasında durmak nasıl olurdu?"

İlgili haberler
Öğretim üyesi, Akit TV’de çocuk istismarını savund...

İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Muttalip Kutluk Özgüven, Akit TV’de 12-17 yaşın...

Kadın hukukçular: Kadınları ganimet gören zihniyet...

DİH üyesi kadın avukatlar açıklama yaparak, ‘Kadınları ganimet olarak paylaşan zihniyete teslim olma...

GÜNÜN KADINI: Müzik dehası bir kadın Paradies

Mozart, Bach, Chopin… Bilindik erkek besteciler… Ancak aynı dönemin en az onlar kadar yetenekli best...