Macaristan'da Viktor Orban'ın başbakanlığındaki hükümetin, kürtaj yaptırmak isteyen kadına "fetüsün kalp atışı" olarak adlandırdıkları ritmi dinleme zorunluluğu dayatan kararname bugün yürürlüğe girdi.

MACARİSTAN KÜRTAJ YASASI NASILDI? NASIL OLDU?
Macaristan'ın kürtaj yasalarında 1992 yılından bu yana herhangi bir değişiklik yapılmamıştı. Mevcut mevzuata göre, tıbbi veya sosyal gerekçelerle gebeliğin ilk 12 haftasında kürtaj yapılabiliyor. Fetüsün canlı olmadığı durumlarda, gebeliğin herhangi bir döneminde kürtaj gerçekleştirilebiliyor. Ama kürtaj yaptırmak isteyen bir kadının jinekologdan hamileliğini doğrulayan bir yazı alması ve en az üç gün arayla iki kez aile hizmetlerini ziyaret ederek evlat edinme ve annelere yönelik devlet yardımları konusunda danışmanlık alması gerekiyor. Ancak o zaman bir hastaneden kürtaj için sevk alabiliyor.
Bugün yürürlüğe giren kararnameye göre doktorlar, kürtaj talebinde bulunan kadınlara, ceninin hayati fonksiyonlarını hastalara açık ve net bir şekilde göstermek zorunda. Kürtaj yaptıracak kadınlar, operasyondan önce bir jinekologdan fetüsün hayati fonksiyonlarını açık ve net bir şekilde gördüğünü belirten bir belge almak zorunda kalacak.

Uluslararası Af Örgütü Macaristan Sözcüsü Aron Demeter Fransız haber ajansı AFP'ye yaptığı açıklamada "Bu kesinlikle endişe verici bir geri adım, kötü bir işaret. Bu değişiklik hiçbir şey sağlamayacak, ancak kadınları daha da travmatize edecek, zaten zor durumda olan kadınlar üzerinde ek baskı yaratacak” dedi.

Guardian’a konuşan Macar kadın hakları örgütü Patent'ten Noá Nógradí, yeni yasanın hükümetin doğum oranını artırmayı amaçlayan kürtaj karşıtı politikalarının bir uzantısı olduğunu söyledi.

"Macaristan'da kürtaj toplumda geniş ölçüde kabul görmekte. İstatistiklere göre Macarların üçte ikisi kürtajın daha fazla kısıtlanmasını istemiyor. Dolayısıyla hükümet bu prosedürü bir gecede yasaklayamaz. Ancak kısıtlamaya yönelik bir dizi küçük adım atmak daha kolay geçebilir” dedi.

Nógrádi, zorunlu danışmanlık seanslarının kadınlar üzerinde daha fazla baskı oluşturacağı ve bu seansların gerçekleştirilme süreçlerinin daha da zor hale gelmesi nedeniyle yasal kürtajın giderek zorlaştığını da sözlerine ekledi.

MACARİSTAN İKTİDARI ÜREME SAĞLIĞI HAKLARINI BALTALAMAK İSTİYOR

Londra merkezli düşünce kuruluşu Stratejik Diyalog Enstitüsü (ISD) 2021 tarihli bir raporunda Macaristan iktidar partisi Fidesz'in “kadınların cinsel sağlık ve üreme sağlığı haklarını baltalamak ve kısıtlamak için çalışan aşırı muhafazakâr örgütlerden oluşan uluslararası bir ağ” ile birlikte çalıştığını ve şimdiki Başkan Katalin Novak'ın daha önceki Aile İşleri Bakanlığı görevinde bu konuda başı çektiğini ortaya koymuştu.

‘FETÜSÜN KALP ATIŞI’ CANLI BİR BEBEĞİN VARLIĞI ANLAMINA MI GELİYOR?
Live Science’a konuşan Miami'deki Nicklaus Çocuk Hastanesi'nde Fetal Bakım Merkezi'nin tıbbi direktörü Dr. Saima Aftab, “fetüsün kalp atışı” olarak bahsedilen çarpıntının "hiçbir şekilde kalbin yaşayabilirliği" veya gebeliğin yaşayabilirliği anlamına gelmediğini söyledi.
Kalbin tam olarak oluşması için hâlâ geçirmesi gereken çok fazla gelişim süreci olduğundan bahseden Aftab, altı haftada çarpıntı tespit edildikten sonra, kalp kasının önümüzdeki dört ila altı hafta boyunca gelişmeye devam ettiğini ve kalbin son şeklini alması için gerçekleşmesi gereken katlanma ve bükülme sürecinden geçtiğini söyledi.
ABD’den Polonya’ya, Macaristan’a kürtaj karşı yasa tasarıları fetal kardiyak aktiviteyi bilimdışı bir şekilde "doğmamış bir insan bireyinin" bir işareti olarak ifade ediyor ve canlılığın başladığı bir anmış gibi tanımlıyor. American College of Obstetricians and Gynecologists'te kadın doğum uzmanı olan Sarah Horvath Wired’a verdiği demeçte, "Fetal kalp atışının tespit edilmesi, gelişmekte olan bir hamileliğin işareti olabilir ve bu, insanları rahatlatmak için kullandığımız bir işarettir" diyor.

‘FETÜS’ÜN KALP ATIŞI’ DENEN İLKEL HÜCRE GRUBUNDAKİ ELEKTRİKSEL AKTİVİTE

Bu noktadan sonra mesele, "kalp atışının" gerçekte ne olduğu. UC San Francisco'da kadın doğum uzmanı ve Zuckerberg San Francisco General Hospital'da kadın doğum ve jinekoloji araştırma direktörü olan Jennifer Kerns, "Altı haftalıkken embriyo, sonunda olgun sistemlere dönüşecek olan sistemleri oluşturuyor. Henüz olgunlaşmamış bir nörolojik sistem ve çok olgunlaşmamış bir kardiyovasküler sistem söz konusu" diyor.

Kerns’in açıklamasına göre çeşitli ülkelerde kürtaja 6 haftalık sınırlamanın gerekçesi haline getirilen ya da Macaristan örneğindeki gibi kadınlara dinletilmesi zorunlu hale getirilen ritim, "elektriksel aktiviteye sahip bir grup hücredir. Gebeliğin o aşamasında kalp atışı budur... Hiçbir şekilde herhangi bir kardiyovasküler sistemden bahsetmiyoruz."

Bu ritim gelişmekte olan embriyonun sağlığının kısmi bir işareti olduğu için, bilim insanları hamilelikte bunu tespit edebilecekleri anı daha erkene çekebilmek için çalıştılar. 1984 yılında, gebeliğin 41 ila 43. günleri arasında, yani altı haftalıkken fetal kardiyak aktiviteyi tespit edilmeye başlandı. Araştırmacılar bunu "düzenli bir ritme sahip küçük bir yanıp sönme ve/veya sallanma yankısı" olarak tanımladılar. Sarah Horvath, "Bu noktada gerçekten olan şey, ultrason teknolojimizin ilkel bir hücre grubundaki elektriksel aktiviteyi tespit edebilecek kadar iyi hale gelmesidir" diye açıklıyor.

‘KALP ATIŞI’ KELİMESİNİ KULLANMAK KÜRTAJ YASAĞI İÇİN BİR MANİPÜLASYON

Kerns, "Burada kalp atışı kelimesini kullanmak kasıtlı bir şaşırtmacadır" diyor. "Kalp atışı kelimesini duymak insanların duygularıyla oynuyor... Oysa bu, birçok kadın için kürtajı etkili bir şekilde yasaklamak anlamına geliyor, çünkü birçok kadın altı haftalıkken hamile olduğunu bile bilmiyor” diyor.

Birçok eyalet yasa tasarısı altı haftalık süreyi ve fetal kardiyak aktiviteyi politika oluşturmak için bir gerekçe olarak kullanıyor. Horvath ise "Bilimi ya da en azından bilimsel dili kullanarak, mevzuatta kasıtlı bir terim karmaşası yaratıldığını düşünüyorum" diyor. "Hamilelik sürecindeki bu zamansal belirlemeler gerçekten de keyfi olarak seçilen noktalardır ve kesinlikle kürtaj hakkının tamamen yasaklanmasını amaçlıyor."

Fotoğraf: (Arşiv) Unsplash