Türkiye’nin ilk kadın gökbilimcisi Nüzhet Gökdoğan aynı zamanda Türkiye’nin ilk kadın dekanıdır. 14 Ağustos 1910’da İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Nüzhet Gökdoğan, Erenköy Kız Lisesi’nde yatılı olarak okumuştur. 1928 yılında mezun olmuş, sonra burs kazanarak Fransa’ya matematik ve fizik alanında okumak için gitmiştir. Astronomi alanına yönelmek isteyen Nüzhet Gökdoğan önce 1932’de Lyon Üniversitesinde matematik lisansını tamamlamıştır. 1933 yılında Paris Üniversitesinde fizik öğrenimi de görmüş, Paris Gözlemevi’nde staj yapmıştır. Paris Gözlemevi Nüzhet Gökdoğan’a kalmasını teklif eder. Ancak Gökdoğan yurda döner ve Kandilli’ye çalışmak üzere başvurur. Ancak Kandilli Gözlemevi müdürü Fatin Gökmen, Nüzhet Gökdoğan’ı kadın olması sebebiyle başvurusunu reddeder.   

Nüzhet Gökdoğan, 29 Ekim 1934’de İstanbul Üniversitesi Astronomi Enstitüsüne doçent olarak atanır ve burada ilk kadın doçent olur. Nüzhet Gökdoğan, daha sonra Yüksek Mühendis Mektebine ( İstanbul Teknik Üniversitesi) müderris muavini olarak atanmış olup buranın ilk kadın çalışanı olmuştur. Astronomi Enstitüsünin kurucusu Ord. Prof. Dr. F. Freundlich’in danışmanlığında doktora tezini hazırlamıştır. Yurt içinde ve yurt dışında çalışmalarına devam eden Gökdoğan, 1954 yılında Fen Fakültesi Dekanlığına seçilmiştir. Çalışmalarına devam eden Nüzhet Gökdoğan, yurt dışından Lyot filtresini almış ve Türkiye’de Güneş gözlemlerinin kapsamının genişletilmesini sağlamıştır. Astronomi çalışmalarını sürdürürken yurt içinde pek çok uluslararası Astronomi kongresi ve etkinliğinin düzenlenmesini sağlamıştır. Bununla birlikte, Gökdoğan, yurt dışındaki gözlemevlerini kapasitelerini bilmekte, yurt içinde ise yetersiz kaldıklarının farkındadır. 1997’de kurulan Ulusal Gözlemevinin kurulması fikrinin gündeme geldiği 1978’deki 2. Astronomi Kongresinde Türkiye’de uluslararası nitelikli ve büyük bir gözlemevi kurulması gerektiğini vurgulamış ve bu fikri büyük ilgi görmüştür.

Nüzhet Gökdoğan, 1948 yılında Cahit Arf, Mustafa İnan ve Nazım Terzioğlu gibi meslektaşlarıyla Türk Matematik Derneğini kurmuştur. 1954 yılında kurulan Türk Astronomi Derneğinin de kurucuları arasındadır. 1974 yılına kadar Türk Astronomi Derneği başkanlığını yürütmüştür. Bununla birlikte Nüzhet Gökdoğan, diğer alanlarda uzmanlaşan bilim kadınları ve akademisyenler olan Süreyya Ağaoğlu, Sara Akdik, Şevket Fazıla Giz, Remziye Hisar, Nebahat Karaorman, Müfide Küley, Türkan Rado, Pakize Tarzi, ve Beraat Zeki Üngör’le birlikte Türk Üniversiteli Kadınlar Derneğini (TÜKD) kurdu.

Nüzhet Gökdoğan ayrıca lise edebiyat ve fen sınıfları için astronomi ve spektroskopiye giriş konusunda ders kitapları yazmıştır. 24 Nisan 2003 tarihinde 92 yaşında yaşamını yitirdi. Cumhuriyet tarihinin ilk kadın keman profesörü Gönül Gökdoğan’ın annesidir.

“Rasat yaparken dürbünün önündesiniz, hiç kimse yok, yalnız gökyüzü ve siz. Ezici bir duygu. Bir nokta olduğunuzu hissediyorsunuz. Kainatta bir küçük şeysiniz. Olağanüstü bir duygudur kainatı gözlemek. Çok büyük bir şeydir o.”

Nüzhet Gökdoğan

Kaynak: Bilimma