Rusya'da kadınların başını çektiği kimi hareketler, Ukrayna'ya karşı savaşta askeri birliklere desteğin olduğu yönündeki resmi anlatıya meydan okuyor. Karla kaplı huş ağaçlarının oluşturduğu fonda, beyaz başörtüsü takan bir grup kadın Rusya'nın kış manzarasına karışıyor. Toplumsal muhalefetin nadir olduğu ülkede, Vladimir Putin'e verdikleri açık mesaj göze çarpıyor: Çocuklarımızı, eşlerimizi Ukrayna'dan geri getirin.

"Biz tamamen askerlerin terhis edilmesini istiyoruz. Siviller savaşa katılmamalı" diyor kadınlardan biri bu ayki dokuz dakikalık konuşmasının başında. "Bizden çok var ve sayımız daha da artacak." Bu kadının adı Maria Andreeva, 34 yaşında ve Rusya'da son birkaç haftadır ivme kazanan yeni bir hareketin önündeki kadınlardan biri.

Bu kadınlar eylül 2022'de askere alınan 300 bin Rus erkeğinden bazılarının eşleri ve anneleri.

Bir yıldan uzun bir süre sonra, sevdikleri hâlâ savaş alanındayken, pek çok kadın, Rusya'nın Ukrayna'daki savaşında askeri birliklere ihtiyaç duyulduğuna dair resmi söylemi eleştiren protesto gösterileri düzenliyor ve açık mektuplar yazıyor.

"Barışçıl bir yaşam süren bizim insanlarımız neden Ukrayna'ya gitmek zorunda kalsın?" diyor Moskova'da yaşayan Andreeva.

Andreeva, bu grubun eylül ayında parlamentonun savunma komitesi başkanı Andrei Kartapolov'un basına Ukrayna'daki askerler için rotasyon olmayacağını ve özel askeri operasyon tamamlandıktan sonra evlerine döneceklerini söylemesinin ardından ortaya çıktığını söylüyor.

SAVAŞ KARŞITI HAREKETTE KADINLARIN DENEYİMİ VAR

Rusya'nın savaş zamanında kadınların öncülük ettiği protestolarla dolu bir geçmişi var. Eşler ve anneler 1994'teki ilk Çeçen savaşı sırasında kamuoyunun çatışmalara karşı harekete geçmesine yardımcı olan ve Kremlin'in savaşı durdurma kararında rol oynayan savaş karşıtı bir harekete öncülük etti.

Kadınlar, ülke çapında yüzlerce bölgesel merkezi olan Rusya Asker Anneleri Komitesi (CSM) gibi gruplar halinde örgütlenmiş ve medyanın tam olarak devlete bağlı olmadığı bir dönemde mesajları Rus televizyonlarında yayınlanmıştı. Ancak Putin'in 1999'da iktidara gelmesinden bu yana, Rus yetkililer toplumsal muhalefeti dağıtmak için sistematik adımlar atarken onlara bir platform sağlayabilecek bağımsız yayın organlarını da ele geçirdi.
Ukrayna ile savaş sürecinde Kremlin savaş karşıtı tüm sesleri kriminalize etti ve savaşa karşı küçük protesto eylemleri yapanlara bile ağır cezalar verdi.

'KORKMUYORUZ ÇÜNKÜ BIKTIK'

Andreeva, diğer asker eşleri, kardeşleri ve anneleriyle Telegram üzerinden iletişim kuruyorlar. Çalışmalarının çoğunu, eylül ayında kurulduğundan bu yana 35 binden fazla üye toplayan Eve Dönüş Yolu kanalında koordine ediyorlar. Korkmadıklarını çünkü bıktıklarını söylüyorlar.

Rusya'nın güneyindeki Saratov yakınlarında küçük bir kasabada yaşayan hemşire Natalia, "Kanal, bir araya geldiğimiz ve bir sonraki adımlarımızı tartıştığımız yer" diyor. "Bu savaşın bitmesini isteyen çok daha fazla kişi olduğunu fark ediyorsunuz."

Moskova'da bulunan Carnegie Rusya Avrasya Merkezinde kıdemli araştırmacı olan Andrei Kolesnikov, bu hareketle mücadele etmenin Kremlin için hassas bir konu olduğunu çünkü Eve Dönüş Yolu grubundaki kadınların çoğunun Putin'i destekleyen bir tabandan geldiğini ifade ediyor. Kolesnikov, Kremlin'in, kadınları sert bir şekilde bastırması halinde halktan daha büyük bir tepki gelebileceğinden endişe ediyor olabileceğini söylüyor.

Yetkililer şu ana kadar kadınları hapse atmadı, bunun yerine devlet medyasına yalvarışlarını görmezden gelmelerini emretti ve aynı zamanda ülke çapında miting izni taleplerini reddetti.

Putin, biriken öfkenin bir kısmına hitap etmek amacıyla daha önce Ukrayna'da savaşan askerlerin anneleriyle dikkatlice düzenlenmiş bir toplantıda konuştu. Guardian'ın yaptığı bir araştırma, Putin'le birlikte oturan kadınların, yetkililerle bağlantıları olan asker annelerinden oluşan seçilmiş bir kadronun parçası olduğunu gösterdi.

Putin'in toplantısını "siyasi bir şov" olarak nitelendiren Andreeva, gruptaki bazı yüksek sesli kişilere sessiz kalmaları karşılığında para teklif edildiğini söylüyor. "Hiçbir ruble kocanızı geri getiremez" diyor.

SAVAŞA BAKIŞ AÇILARI SÜREÇLE DÖNÜŞÜYOR

Kremlin'in nispeten ılımlı tepkisi kısmen kadınların başlangıçta kendilerini nasıl konumlandırdıklarıyla açıklanabilir. Eve Dönüş Yolu grubunun üyeleri ilk başta savaşa karşı olmadıklarını ve Putin'i eleştirmediklerini söylüyorlardı. Grubun ilk manifestosunda "Tekneyi sallamak ve siyasi durumu istikrarsızlaştırmakla ilgilenmiyoruz" yazıyordu. Ancak talepleri göz ardı edildikçe kadınların savaşa bakış açıları da değişmeye başladı. Andreeva, Ukrayna'da kadınlar arasında savaşa ilişkin pek çok farklı görüş olduğunu ancak yetkililerin taleplerini görmezden gelmesiyle bazılarının savaşa ilişkin algılarını değiştirdiğini söylüyor.

"Bazıları hâlâ devlet propagandasına inanıyor. Ancak birçoğu özel askeri operasyon hakkındaki fikirlerini değiştiriyor" diyen Natalia, gelecek yıl yapılacak başkanlık seçimlerinde Putin'e oy vermeyeceğini de sözlerine ekliyor.
Natalia kocasının gördüğü muamelenin Kremlin'in Ukrayna'daki savaşla ilgili resmi söylemini sorgulamasına yol açtığını söylüyor. "Putin önce bize sivillerin asla savaşmak zorunda kalmayacağı yalanını söyledi" diyor. "Düşünmeye başlıyorsunuz: Acaba neden Ukrayna'da olduğumuz konusunda da mı yalan söylüyor?"

Kadınların öfkesi ülkedeki bazı kesimlerin çatışmadan duyduğu rahatsızlığın altını çiziyor ve Putin'in savaş çabalarının arkasında birleşmiş bir toplum imajına darbe vuruyor. Andreeva, hapse girme ihtimali olsa bile protestoları sürdürmeye kararlı: "İyi kızlar olmaktan yorulduk. Bu bizi hiçbir yere götürmedi."

The Guardian'dan Pjotr Sauer'in haberinden kısaltılarak çevrilmiştir.

YAKINI ASKERE ALINAN BİR KADINDAN MEKTUP: 'TABUTLARDAN BIKTIK'
Eve Dönüş Yolu grubunun Telegram kanalına kadınlardan birinin gönderdiği mektuptan bir kesiti sizlerle paylaşıyoruz:
Tüm saf insanlar gibi ben de sadece 6 ay olduğunu sanıyordum. Askeriye öyle demişti. Benim düşüncem şuydu: Buna nasıl dayanabilirdim? Geceleri yastığıma sarılıp ağlıyordum. Panik ataklar geçirdim. Sevdiklerimin vurulduğunu öğrendiğimde ve bir süre sonra iletişime geçtiklerinde bayıldım. Sokakta bir zombi gibi yürüyordum ve yavaş yavaş herkesten nefret ediyordum. İçimde kaynayan bir öfke vardı. Tanıdıklarım sadece kocamın maaşını soruyor ya da çok kilo verdiğimi söylüyorlardı. Evet, eksi 20 kiloyu fark etmemek zor.
Sonra altı ay geçti ve kimsenin onları geri vermeyeceği anlaşıldı. Köleleştirilmişlerdi. Sonra bu cehennemin hayatımda daha fazla devam edemeyeceğine karar verdim. Benim gibi düşünen kadınları buldum ve eşlerimizi, çocuklarımızı, kardeşlerimizi eve getirecek benzer düşünen kadınlar bulmak için bir grup kurduk. Hepimiz aktif olarak yasaları okuduk, bir dilekçe yazdık (reddedildi), canlı yayınlara çıktık, yetkililere yazdık, bir çalışma grubu oluşturduk, yüzlerce milletvekilini dolaştık, doğrudan Savunma Bakanlığı ile konuştuk (sorunu çözmek istemiyorlar).
Askeri seferberlik hepimize çok fazla acı ve ıstırap getirdi. Kadınlar eşlerinin, çocuklarının, kardeşlerinin geri dönmesi için pek çok şey denedi. Çok fazla emek harcadılar. Ancak yetkililer katı bir şekilde reddediyor. Kimsenin sorunumuzu çözmeyeceğini anladık. Ağzımızı kapatmak onlar için -Kremlin- daha kolay.
Benim hikayem de bu felaketten etkilenen diğer binlerce aile ile aynı. Eğer eşlerimizi, çocuklarımızı, kardeşlerimizi bize güzelce vermezseniz, onları sizden alırız! Biz çinko tabutlardan bıktık. Her reddedilişte sabrımız tükeniyor!
Bizi hapsedebilirsiniz. Bizi yok edebilirsiniz. Eğer mecbur kalırlarsa, kadınlar erkekleri adaletsizliğin acımasız pençelerinden zorla sıyıracaklardır. Onlar güçlüdür. Her propagandacıdan daha güçlüler! Daha güçlüler çünkü tüm bu dehşet ve korkuyu kırılgan omuzlarında taşıdılar. Tek bir bürokrat bile onları durduramaz ve yavaşlatamaz! Asker yakınları için paranın hiçbir önemi yok. Onlar satın alınamaz! Asla durmayacaklar. Onlar hepinizden daha güçlü! Bir anka kuşu küllerinden doğdu. Ateşten bir anka kuşu! Ve yanacak! Kahrolsun kölelik.

Fotoğraflar: Eve Dönüş Yolu Telegram hesabı