Çocuklara okullarda bir öğün ücretsiz yemek verilmesi için Ekmek ve Gül’ün başlattığı kampanya kapsamında Tuzluçayır Kadınları Dayanışma Derneğinin MEB’e açtığı davanın duruşması Ankara 3. İdare Mahkemesinde 21 Şubat’ta görüldü. Davada dernek başkanı ve avukatları okullarda bir öğün ücretsiz, sağlıklı yemek verilmesinin MEB’in sorumluluğu olduğuna dair söz alırken, MEB adına katılan hukuk müşaviri skandal bir savunma yaptı. Hukuk müşaviri çocuklara ücretsiz yemek vermemelerini şöyle gerekçelendirdi: “Bakanlık büyük bir bakanlık. 11. kalkınma planları doğrultusunda birçok hedef önümüzde. Bu adımlar belli pilot ilde başlayabiliyor. Şanlıurfa, Gaziantep ve Hatay’daki 22 ilçede başlatıldı. Bakanlık bu uygulamada birçok aksaklık yaşandığını gözlemledi. Bir öğün ücretsiz yemeğin verilmesi için yemekleri nerede depolayacağız? Gıda zehirlenmesi yaşanabiliyor. Biz bunu pilot olarak denedik, kimi zorluklarla karşılaştık. Hepsi planlanması gereken şeyler. Üst düzey aileler, çocuklarına yemek verilmesinden hoşlanmadıklarını ifade ettiler. Ben bir anne olarak çocuğumun okulda yemesinden hoşlanırım. Bakanlığımız çocuklara dair bazı faaliyetlere başlıyor. Belli başlı programlar ve bütçe var. Usul ve esastan reddini talep ediyoruz.”

Eğitimin her kademesinde okullarda bir öğün ücretsiz ve sağlıklı yemek verilmesi için kampanya yürüten kadınlar davayı değerlendirdi, MEB’in yaptığı skandal savunmaya tepki gösterdi.

'MEB BU KONUDA SINIFTA KALDI'

Tuzluçayır Kadınları Dayanışma Derneği Üyesi Nazik Şirin Akın, MEB adına konuşan hukuk müşavirinin savunmasına, “Hangi yüksek gelirli ailelerden bahsediyorlar? Bu ekonomik koşullarda ne kadar yüksek gelirli aile kaldı” diyerek tepki gösterdi. Akın, Tuzluçayır Mahallesi muhtar adaylarından biri olduğunu dile getirerek, “Bir öğün ücretsiz yemek kampanyası için imza toplarken de muhtarlık çalışması yürütürken de kimsenin ‘Ne gerek var bunlara’ dediğini duymadım. Mahallenin büyük çoğunluğunun uzatılacak bir yardım eline ihtiyacı var” dedi. Tuzluçayır Kadınları Dayanışma Derneğine gelen birçok kadının ekonomik anlamda desteğe ihtiyaç duyduğunu ifade eden Akın, “Bir öğün yemek uygulamasını kaldırdıklarına dair de depremi bahane gösterdiler ve orada uygulamanın devam ettiğini söylediler. Dernek olarak deprem bölgesinde de bağlantılarımız var ve çocuklara doğru düzgün bir öğün verilmediğine dair bilgiler alıyoruz. Ne yazık ki MEB, bu konuda sınıfta kaldı. Kendilerini savunamadılar bile” dedi.

'BİZİ DUYMUYORLAR'

Davanın avukatlarından Heval Yıldız Karasu, açılan davanın yalnızca Tuzluçayır Kadınları Dayanışma Derneğinin değil bu talep için imza toplayan yüz binlerce insanın davası olduğunu ifade etti. Okullarda ücretsiz ve sağlıklı yemeğin sağlanmasının Anayasa’yla ve Türkiye’nin imzacısı olduğu çeşitli çocuk hakları sözleşmeleriyle, MEB’in kendi kanunuyla ilintili olduğunu belirten Karasu, “Bakanlığın bir sorumluluğu var; eğitimde fırsat eşitliğini sağlamak ve çocukların sağlık ve eğitim hakkını garantiye almak” dedi. MEB’in savunmasını yapan hukuk müşavirinin “Ben de isterim çocuğum okulda yesin ama benim çocuklarım okulda yemek istemez. Bazı aileler var, çocuğunun okulda yemesini istemezler. İşte bazı çocuklar beğenmez ki” sözlerini hatırlatan Karasu, “Kendi çocuklarımız üzerinden kurduğumuz bir hikaye değil bu. Bu ülkenin geleceğine, aç kalan çocukların başarısızlığının ülkenin başarısızlığına tekabül edeceğine dair hikayeleri. Verdiğimiz bütün örneklere rağmen böyle bir beyanda bulunmak bizi hiç dinlememek ve duymamak demek” dedi.

Duruşmada hukuk müşaviri tarafından farklı ülkelerde uygulanan ücretsiz okul yemeği örneklerinin de verildiğini ancak hukuk müşavirinin özellikle okul yemeğinin olmadığı örnekleri öne çıkarttığını belirten Karasu, “İktidar yanlısı bir politik bakış açısıyla ve kurumun hakikaten parayı başka yerlere yatırıp yatırım yapacağının bilinciyle beyanlarda bulundu. Buraya bütçe ayırmayacaklarını, planlama yapmayacaklarını aslında itiraf ettiler” dedi.

Karasu, dava nasıl sonuçlanırsa sonuçlansın okullarda bir öğün ücretsiz, sağlıklı yemek talebinin gündemde olacağını belirtti.

MEB AÇLIĞI GÖRMEZDEN GELİYOR

Okullarda bir öğün ücretsiz sağlıklı yemek kampanyasının örgütleyicilerinden olan Küçükçekmece Ekmek ve Gül Dayanışma Derneği Başkanı Neslihan Karyemez, iki yılı aşkındır örgütlenen kampanya sürecinde ailelerin çaresizliğini ve çocukların mağduriyetini açıkça görmelerine rağmen, MEB’in bu gerçeğe gözlerini kapattığını vurguladı. Karyemez “Koskoca Milli Eğitim Bakanlığı bütün bir ülkenin eğitim sistemini organize edebilirken çocukların bir öğün yemeğini organize edemiyor. Yapılan savunmada söylenen sözler çocuklarımızı emanet ettiğimiz Milli Eğitim Bakanlığının çocuklarımızdan yana olmayan bir tercih yaptığını gösteriyor. Bu davada da 25 yıllık iktidarları boyunca vergileri biz yoksul, emekçilerden toplayıp üst düzey insanları nasıl ihya ettiklerine çokça şahit olduk. Ama ne kendi hakkımızı ne de çocuklarımızın hakkını yedirmeye niyetimiz var” dedi.

Mahallelerinde okul okul bu talebin sesini yükselttiklerini söyleyen Esenyalı Kadın Dayanışma Derneğinden Nevruz Mersin de “Çocukların zehirlenmesinin engellenmesinin denetimi de devletin sorumluluğu. Kampanyamızda ‘sağlıklı yemek’ talebi de var ve gıda güvenliğinin denetimini sağlamak da devletin elinde. Ama buraya bütçe ayırmak istemiyorlar. Bunun için de bu gerekçeleri bahane olarak sıralıyorlar” diyerek yanıt verdi.

NE OLMUŞTU?
Ekmek ve Gül’ün çağrısıyla, “Okullarda bir öğün ücretsiz, sağlıklı yemek her çocuğun hakkı” başlığıyla başlatılan kampanyayla ilgili geçtiğimiz yıllarda çeşitli illerden derneklerin, meslek örgütlerinin, sendikaların ve kadınların katılımıyla imza kampanyaları, basın açıklamaları yapıldı. 2022-2023 eğitim-öğretim yılının ikinci yarısında ise Milli Eğitim Bakanlığı, yalnızca okul öncesi eğitime devam eden çocukları kapsayacak şekilde okullarda bir öğün ücretsiz yemek uygulamasını başlattı. Bir dönem süren uygulamanın ardından Milli Eğitim Bakanlığı hiçbir açıklama yapmadan uygulamayı yalnızca deprem bölgesi ile sınırlandırdı.
Kampanya kapsamında toplanan imzalar, 2024 merkezi bütçe görüşmelerinde Emek Partisi Gaziantep Milletvekili Sevda Karaca tarafından Milli Eğitim Bakanına teslim edildi. Ancak MEB, bunlara rağmen kendi bütçesinde ve daha sonra açıkladığı strateji planında okullarda ücretsiz yemeğe yer vermedi. MEB’in bu hakkı sağlaması için hukuki süreçler de başlatıldı. Tuzluçayır Kadınları Dayanışma Derneğinin yanı sıra Esenyalı Kadın Dayanışma Derneği üyesi bir veli de dava açmıştı.

MEB’İN KULAĞINI TIKADIĞI GERÇEKLİK
- TÜİK rakamlarına göre; Türkiye, 30 Avrupa ülkesi arasında en yüksek çocuk yoksulluğu oranına sahip 2 ülkeden biri. Şiddetli yoksulluk yaşayan 16 yaş altı çocukların sayısı 6 milyon 500 bine ulaştı.
- TÜİK, 2022 yılı türkiye çocuk araştırmasına göre anneleri tarafından ekmek veya makarna gibi tahıl içeren yiyecekleri her gün tükettiği belirtilen 6 aylık ve büyük yaştaki çocukların oranı yüzde 62.4 oldu. Meyveyi her gün tükettiği belirtilen çocukların oranı yüzde 50.5, sebzeyi her gün tükettiği ifade edilen çocukların oranı yüzde 33, olurken; et, tavuk veya balığı her gün tükettiği aktarılan çocukların oranı ise yüzde 12.7 ile sınırlı kaldı.
- Ülkede 0-17 yaş arası 9.4 milyon çocuk, yani her iki çocuktan biri yetersiz besleniyor.
- Türkiye’de yaşayan çocukların dörtte biri çok düşük kilolu, dörtte üçü ise kansızlıkla mücadele ediyor.
- Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı verilerine göre ailesinin yanında temel ihtiyaçları karşılanamayan çocuk sayısı 150 bine dayandı.
- Aile Bakanlığının verilerine göre ekonomik yoksunluk nedeniyle korunmaya, yardıma ve bakıma muhtaç çocuk sayısı 2002’de 12 bin 75’ken 2019’da 198 bin 97’ye yükseldi.
- Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı tarafından hazırlanan ve haziran ayında güncellenen dünya yoksulluk haritasına göre Türkiye’de yaklaşık 3 milyon çocuk kronik yetersiz beslenme yaşıyor.

Fotoğraf: Ekmek ve Gül