29 Kasım 1888 | Faşizme ve savaşa karşı mücadele eden Tony Sender doğdu
Savaşa ve faşizme karşı mücadele eden gazeteci, politikacı Tony Sender 29 Kasım 1888'de doğdu, 26 Haziran 1964'te öldü.

Tony Sender, 29 Kasım 1888'de Tüccar Moritz (Musa) Sender ve eşi Marie'nin (kızlık soyadı Dreyfus) üçüncü kızı olarak Biebrich'te (bugünkü Wiesbaden'de) doğdu. Ebeveynlerinin ikisi de Ortodoks Yahudiydi, babası Biebrich'teki Yahudi cemaatinin başkanıydı. Bir zanaat öğrenmek isteyerek ailesini şaşırttı ve Yüksek Kız Okulu/Höhere Töchterschule'den mezun olduktan sonra, Frankfurt am Main'deki kızlar için özel ticaret okuluna gitmek üzere on üç yaşında ailesinden ayrıldı. Daha sonra yazdığı gibi, ekonomik olarak ve dolayısıyla ruhen ve yaşam tarzında bir an önce “kendi efendisi” olmak istiyordu. O zamanlar orta sınıflarda kadın istihdamı esas alınmıyordu. Ticari bir sekreter olarak meslek yapma arzusu döneme uygun değildi. Eğitimini tamamlamadan önce kendi hayatını kazanmaya başladı, eğitimini tamamladıktan sonra Frankfurt metal ticaret şirketi Beer, Sondheimer & Co.'da ticari memur oldu, büro işçileri sendikası ve SPD'ye katıldı. Babası, ekonomi okuması için gerekli onayı vermeyi reddetti. Bir süre Paris'te yaşadı ve Fransız sosyalistleriyle çalıştı. Jean Jaurès cinayeti ve Birinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle Frankfurt'a döndü ve burada Robert Dißmann ile güneybatı Almanya'da halkı barışa ikna çalışması yaptı. 

Savaştan sonra işçi konseyi hareketinde önemli bir rol oynadı ve 1919'da Frankfurt şehir konseyinin üyesi oldu. 1920'de Hessen-Nassau seçim bölgesinde Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi'nden (USPD) için Reichstag'a seçildi. İki sosyal demokrat partinin (SPD ve USPD) yeniden birleşmesinden sonra, 1922'den itibaren SPD'deki görevine başladı. 1924'ten 1933'e kadar, Reichstag'ın Dresden-Bautzen seçim bölgesi milletvekili olarak gümrük ve ticaret politikasına odaklandı. Reichstag'daki SPD parlamento grubunda Tony Sender, Marksist fikirlere bağlı kalan Paul Levi, Kurt Rosenfeld, Max Seydewitz ve Heinrich Ströbel gibi milletvekilleri ile birlikte sol kanadın bir üyesiydi ve 1930'dan itibaren grubun çoğunluğu Brüning ve Papen'e karşı hoşgörü politikasına karşı çıktı. 20 Mart 1931'de zırhlı kruvazör A'nın ve zırhlı kruvazör B'nin yapımının mecliste oylanmasına diğer altı Saksonya SPD milletvekiliyle birlikte bilinçli olarak katılmadı. Hatta dört Saksonya milletvekili (Seydewitz, Kuhnt, Ströbel, Graf) SPD fraksiyonunun disiplinini açıkça bozdu ve önlerindeki önergelere karşı oy kullandı, bu da onların SPD fraksiyonundan atılmasına ve SAPD olarak yeniden kurulmasına yol açtı. Sender eleştirel duruşuna rağmen, sol parlamento grubundaki milletvekillerinin bu adımına uymadı ve SPD'de kaldı. 1932'de Nasyonal Sosyalistlerin iktidarı ele geçirme tehlikesini önlemek için genel grevi savundu.

Sadece Alman Metal İşçileri Derneği'nin iş konseyi dergisinin editörü olarak, 1933'e kadar yaklaşık 420 makale yazdı. 1928'de, bir SPD dergisi olan Frauenwelt'in editörlüğünü de üstlendi. Açık Nazi ölüm tehditlerinden sonra 5 Mart 1933'te Çekoslovakya'ya kaçtı. Orada hemen Saksonya yönündeki Nazi karşıtı sınır çalışmalarına dahil oldu. Anvers'te de Nasyonal Sosyalist Almanya'ya karşı direnişte aktifti ve Reichsbanner Schwarz-Rot-Gold'un 50 kişilik sürgün grubuyla yakın çalıştı. 29 Mart 1934'te Deutsche Reichsanzeiger'de yayınlanan sürgün listesiyle vatandaşlıktan çıkarıldı. 1935'te ABD'ye taşındı. Ayrıca 1936'nın sonunda Paris Halk Cephesi'ne yapılan çağrıyı destekledi. ABD'de de çeşitli göçmen gruplarında aktifti, “Üçüncü Reich”teki durumla ilgili sayısız konferans ve makalede durumu anlattı ve toplu suç tezine şiddetle karşı çıktı. Zaman zaman Amerikan gizli servisi OSS için Wehrmacht'ın işgal ettiği çeşitli ülkeler ve Almanya hakkında raporlar ve durum değerlendirmeler hazırladı. Daha sonra, 1943'ten beri Amerikan vatandaşı oldu ve UNRRA'da (Birleşmiş Milletler Yardım ve Rehabilitasyon İdaresi) ekonomi uzmanı olarak çalıştı.


Fotoğrafta "Yoldaşlarımızı eşlerini hizmetçi olarak görmemelerinin, rahatlarını azaltacak değil artıracak bir şey olduğuna ikna etmek zorundayız" yazıyor.  

İlgili haberler
15 Kasım 1893 | Faşizme karşı örgütlü mücadele yür...

Faşizme karşı örgütlü mücadele eden Helene Heyckendorf 15 Kasım 1893'te Hamburg'da doğdu. Nisan 1945...

6 Kasım 1881 | Faşizme karşı direniş üyesi Marie L...

1940'da Fransa'nın Almanya ile anlaşması sonrası 60 yaşında faşizme karşı direnişe katılan Resistanc...

4 Kasım 1954| Faşizme karşı direnişin aktif üyesi...

Almanya’da nazilere karşı mücadele veren, toplama kampına gönderilip işkencelere maruz kalsa da faşi...