Bir okurumuzun sorusu:

Devlet Hava Meydanlarında taşeron işçi olarak çalışıyorum. Günlük 10 saat çalışanlara 1 saat, 8 saat çalışanlara yarım saat mola hakkımız var. Ancak başımızda olan nöbetçi amirlerden biri danışmada yemek yememizi yasaklamış kendince. Bir de “uçak saatlerinde görmeyeceğim” demiş. Yazın zaten çok sık uçaklar. Diğer amirler bir şey demiyor. Bizim dinlenme odamız yok. Getirdiklerimizi nerede yiyeceğiz? Biz taşeron işçi isek kadrolu memurların stres topu veya çarkı değiliz sanırım…

Havaalanındaki çalışan taşeron işçiler ne kadar dertliymiş! Ne kadar çok ve çeşitli sorunlar yaşıyormuş! Bu okurumuzun ilettiği sorular aracılığıyla havaalanlarında çalışan taşeron işçilerin soru ve sorunlarını daha yakından görmüş oluyoruz. Önceki iki soruya ve yanıtlarımıza göz atmak isterseniz buyurunuz:

Hamile işçi gece çalıştırılamaz

Taşeron işçinin yıllık izninde hizmetin tümüne bakılır

Gelelim yeni soruya. Önce ara dinlenmesi hakkımızla başlayalım, ardından yemek yeme yerine geçelim.

ARALAR ÇALIŞMA SÜRESİNE GÖRE DEĞİŞİR

İş Yasası’nın 68. maddesine göre:

a) 4 saat veya daha kısa süreli işlerde 15 dakika,

b) 4 saatten fazla ve 7,5 saate kadar (7,5 saat dâhil) süreli işlerde 30 dakika,

c) 7,5 saatten fazla süreli işlerde 1 saat ara dinlenmesi verilir.

Ara dinlenmeleri, çalışma süresinden sayılmaz, ara dinlenmeleri için ücret ödenmez. Okurumuzun “10 saat çalışanlara 1 saat” dediği aslında, 9 saat çalışan işçiye verilen işçiye verilen 1 saatlik ara dinlenmesi anlamına geliyor. Yine aynı şekilde 7,5 saat çalışan işçi 30 dakika ara dinlenmesi kullanıyor ve böylece toplam süre 8 saati buluyor.

İş Kanunu’nun yine aynı maddesine göre bu dinlenme süreleri asgari sürelerdir. İş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile artırılabilir.
Ara dinlenmelerinin günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında verilmesi ve işyerinin bulunduğu yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanması gerekir.

Kural olarak ara dinlenmeleri kesintisiz verilir. Ancak iklim, mevsim ve işyerinin bulunduğu yerdeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak ara dinlenmeleri aralı olarak kullandırılabilir. Örneğin 1 saatlik toplam süre, 30 saatlik öğle arası ve 15’er dakikadan iki molaya bölünebilir.

Ara dinlenmeleri bir işyerinde işçilere aynı veya değişik saatlerde kullandırılabilir.

İşçi ara dinlenmesinde çalıştırılamaz. İşçi ara dinlenmesini serbestçe kullanır.

YEMEK YERİ SAĞLAMA ZORUNLULUĞU

Mevzuatta işverenin işçilere yemek vermesini zorunlu kılan bir düzenleme yoktur. Dolayısıyla işveren işçiler için yemekhane kurmak, işçilere yemek ya da yemek parası vermek zorunda değildir. Ancak iş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile yemek hakkı elde edilebilir. İşyeri uygulaması gereği olarak da işveren işçilere yemek temin edebilir.

İşverenin yemek verme zorunluluğu olmasa bile işveren işçilere ara dinlenmelerinde yemeklerini yiyecekleri bir yer sağlamak zorundadır. İşyeri Bina Ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve GüvenlikÖnlemlerine İlişkin Yönetmelik’in Ek-1’inin 48. maddesi aynen şu şekildedir:

“Yemek yeme yeri

48 - Yemeklerini işyerinde yemek durumunda olan çalışanlar için, rahat yemek yenebilecek nitelik ve genişlikte, uygun termal konfor ve hijyen şartlarını haiz yeteri kadar ekipman ve araç-gereç ile donatılmış yemek yeme yeri sağlanır. İşyerlerinde daha uygun bir yer yoksa gerekli şartların sağlanması şartıyla, dinlenme yerleri yemek yeme yeri olarak kullanılabilir. İşveren, çalışanlarına belirtilen şartları taşımak kaydıyla işyeri dışında yemek imkânı sağlayabilir.”

Yönetmelik hükmü çok açık:

1) İşveren yemeklerini işyerinde yemek durumunda olan çalışanlar için yemek yeme yeri sağlamak zorundadır.

2) Yemek yeme yeri, rahat yemek yenebilecek nitelik ve genişlikte olmalıdır.

3) Yemek yeme yeri, uygun termal konfor ve hijyen şartlarına sahip olmalı ve yeteri kadar ekipman ve araç-gereç ile donatılmalıdır.

4) İşyerinde daha uygun bir yer yoksa dinlenme yerleri yemek yeri olarak kullanılabilir. Ancak bu durumda dinlenme yeri, yukarıdaki şartlara uygun olabilir.

5) Koşullara uygun olması kaydıyla işyeri dışında da yemek imkânı sağlanabilir.

İŞÇİLER NE YAPABİLİR?

Okurumuz ve mesai arkadaşlarının yemekhanesi yok. İşçilere ne dinlenme yeri verilmiş, ne de yemek yeri. Bu yetmezmiş gibi başlarındaki işgüzar amir işçilerin danışma yerlerinde ve uçak iniş kalkış saatlerinde yemek yemesini kafasına göre yasaklamış. Olacak iş değil!

Yukarıda belirttiğimiz üzere ara dinlenmelerini işçi serbestçe kullanabilir. Uçak iniş-kalkış saatleri işçinin önceden belirlenmiş ara dinlenmesi saatlerini engelleyemez.

Öte yandan işveren yasal yükümlülüklerini yerine getirmediği için işçiler mecburen yemeklerini danışma yerlerinde yiyor. İşçilerin yemeklerini havaalanının orta yerinde, tuvaletlerde ya da paralı kafeteryalarda yiyecek değil ya! Ala işgüzarın biri de kalkmış bunu engellemeye çalışıyor.

Bu durumda okurumuz ve diğer işçiler, hem taşeron şirkete hem de asıl işveren olduğu için havaalanı yönetimine yukarıdaki yönetmelik maddesini de dayanak göstererek başvurabilir ve yemek yeme yeri sağlanmasını talep edebilir. Bu talep karşılanmadığı takdirde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına şikâyette bulunulabilir ve işçiler uygun yemek yeme yeri sağlanana kadar danışmalarda yemeklerini yemeye devam edebilir. Söz konusu amir sorun çıkarmaya devam ediyorsa bu kişi, asıl işveren olan havaalanı yönetimine (DHMİ’ye) şikâyet edilebilir.

Son sözümüz de amire. Yasayı, hakkı, hukuku geçtim. Siz de bir emekçisiniz! Bir emekçinin başka bir emekçiye zulmetme hakkı yoktur! Ayıptır, ayıp!