Okurumuzun sorusu:

Evlilik izni hangi gün başlar ve nasıl kullanılır?

İş Yasası’nın “Mazeret İzni” başlıklı ek 2. maddesine göre işçiye,

a) Evlenmesi veya evlat edinmesi halinde 3 gün,

b) İşçinin anne, baba, eş, kardeş ya da çocuğunun ölümü halinde 3 gün,

c) Erkek işçiye eşinin doğum yapması halinde 5 gün,

ücretli izin verilir.

Bu izinler ücretlidir. Bu hakkını kullanan işçinin ücretinin ve sigorta priminin tam ödenmesi gerekir.

Bu izinler yıllık izinden düşülemez.

Bu izin süreleri asgari olup, iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi, işyeri yönetmeliği, personel yönetmeliği ya da işyeri uygulaması ile artırılabilir. Örneğin sendikalı işçilerin birçoğu, toplu iş sözleşmeleri ile kazanılan hak nedeniyle 4 ya da 5 gün evlilik izni kullanabilmektedir.

Bu izinlerin kullanılması işverenin onayına tabi değildir. İşçi –işverene önceden haber vermek ve sonrasında da belgelemek koşuluyla- bu izinlerini kendiliğinden kullanabilir. İşverenin sırf bu hakkını kullandığı için işçiyi işten çıkarması İş Yasası’na aykırı olur ve işçi yasal haklarını talep edebilir.

Evlenme halinde, evlilik iznini her iki eş de kullanır.

Evlilik izninde kural olarak resmi nikâhın kıyıldığı gün esas alınır. Resmi nikâh ve düğün farklı günlerde olsa bile esas olan resmi nikâhın kıyıldığı gündür.

Gelelim çetrefilli meselelere.

İşçinin evlilik izni hafta tatiline ya da bir resmi tatil günlerine denk gelirse ne olacak?

Ne yazık ki İş Yasası’nın ilgili maddesinde “işgünü” değil “gün” denilmiştir. Eğer işgünü denilseydi, hafta tatili ya da diğer tatil günleri sayılmayacak, düşülmeyecekti. Ancak “gün” denildiği için işçinin hafta tatiline ya da diğer tatil günlerine denk gelen evlilik izninden bu günlerin düşülmeyeceğini iddia etmek olanaklı görünmüyor. Örneğin kendi hafta tatili pazar günü olan ve cumartesi günü evlenen bir işçinin, evlilik izni cumartesi, pazar ve pazartesi günlerini kapsar.

Bununla birlikte, iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi, işyeri/personel yönetmeliği, işyeri uygulaması ya da işçi ve işveren taraflarının anlaşması ile aksi yönde bir düzenlemeye gidilebilir. İşçinin mazeret izinlerine denk gelen hafta tatili ya da diğer tatil günlerinin bu izinden düşülmemesi düzenlenebilir. Böyle bir durumda yukarıdaki örneğimize göre işçinin evlilik izni salı gününü de kapsar.

Peki, bu izinler hangi gün başlar? Bu konuda açık bir hüküm yok. Bu mazeret izinleri, belli bir olaya (evlenme, ölüm ya da doğum) bağlandığı için –kanaatime göre- izinler bu olayın gerçekleştiği günden başlar. Böylece işçinin evlendiği gün ücretli izinli olması mümkün olur. Ya da örneğin işçinin annesini kaybettiği gün ya da eşinin doğum yaptığı gün derhal izinli sayılması, işyerinden ayrılarak böylece cenaze evine ya da hastaneye gidebilmesi olanaklı olur.

Bununla birlikte, iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi, işyeri/personel yönetmeliği, işyeri uygulaması ya da tarafların anlaşması ile farklı bir düzenlemeye gidilebilir. Örneğin cumartesi günü evlenen bir işçinin evlilik iznini takip eden pazartesi gününden başlayarak kullanması ya da örneğin balayına gideceği bir sonraki hafta başından başlayarak kullanması da olanaklıdır. Ancak altını çizerek belirtelim, bunun için işyeri kurallarında (sözleşme, toplu iş sözleşmesi vb.) açık bir düzenleme olması ya da işçi ve işverenin karşılıklı olarak anlaşması gerekir. Eğer bir kural ya da karşılıklı anlaşma yoksa işçi “ben evlilik iznimi evlendiğim tarihte değil, bir hafta sonra kullanacağım” diyemez.

Evlilik de dâhil olmak üzere mazeret izinleri verilmeyen ya da bu izinlerin ücreti ödenmeyen işçi, 5 yıllık zaman aşımı süresi içinde bu izinlerin ücretini önce arabulucuya giderek, anlaşma sağlanamadığı takdirde de dava yoluyla talep edebilir.

Sevgili Ekmek ve Gül okurlarına küçük bir not:
Bugün yanıtladığım soru, yarın evleneceğim müstakbel eşime ait. Dolayısıyla ben de sizlerden bir hafta izin rica ediyorum. 9 Temmuz’da yeniden sizlerle birlikte olmak üzere…