İzmir Büyükşehir Belediyesi yeni yılla birlikte toplu taşıma ücretlerine yaptığı yüzde 10’luk zamdan sonra, 15 Şubat’tan itibaren de İZBAN’da kilometre bazlı fiyat uygulamasına geçti. 

Buna göre şehir içi ulaşımda İZBAN’ı kullanacak yolcular mesafeye göre artan ücret ödüyor. Ücretler 2.86 TL ile 10.60 TL arasında değişiyor. Yeni sistemde yolcular, istasyona girerken kartını okuttuğu zaman karttan en uzak istasyona kadar olan ücret çekiliyor. Yolcular varış istasyonundan çıkarken tekrar turnikelerde kartını okutmak zorunda kalıyor ve artan ücret buna göre karta yeniden yükleniyor. Yani bir durak sonra inecek bile olsa kartında 11 liranın altında olan yolcular İZBAN’ı kullanamıyor.

Menemen’de yaşayan kadınlara uygulamayla ilgili düşüncelerini sorduk. Görüştüğümüz kadınların tamamı çok sıkıntı yaşamış ve başka çaresi varsa İZBAN’ı kullanmaktan vazgeçmiş. 40 lira yevmiyeyle çalışanların 10 lira yol parası vermesine isyan ediyor kadınlar. Öğrenciler de her gün yol parası hesaplamaktan bıkmış. Cennet Birakçe, tek bir cümle kuruyor, her alanda olduğu gibi bu sorunun çözümü de işte bu tek cümleden geçiyor: “Belki hepimiz bir olsak, karşı çıksak bu uygulamadan vazgeçilir.”

SÜREKLİ HESAP YAPIYORUZ

Gökçe (Lise öğrencisi): Sürekli hesap yapıyoruz, çünkü kartımızda en az 6 lira olması lazım ki okula gidebilelim. Bir arkadaşım o gün kurs olduğunu unutmuş, kart bastıktan sonra aklına gelmiş geri dönemedi. Blokajın kalkması için en az bir durak gitmek gerekiyor, kursa gelse bütün parası gidecek, o da eve gitti. Doksan dakika devam ediyor olsaydı 1 saat kursa girip geri dönebilirdi. Bu uygulama öğrenciler için hiç iyi olmadı.

250 LİRA PRİMİN 200 LİRASI YOLA GİTTİ

Cennet (Öğrenci / Part time çalışıyor): Geçen ay 250 lira prim aldım, 200 lirası 10 günde yola gitti. Alsancak gara gelinceye kadar bir basıyorsun, sonra 10 dakika geçmeden bastığında tekrar kesiyor. İzmir’in içinde Menemen’den Gaziemir’e git gel nerdeyse 20 lira gidiyor. Şehirlerarası kaç saatlik yola gidiyorsun bu kadar değil. İnsanlar artık uzak mesafe olduğu zaman İZBAN’a binmiyor. Otobüsleri kullanıyor onlar da tıklım tıklım ve çok az geliyor. İnsanlar zaten çok zor şartlarda çalışıyor 40 lira yevmiyeyle çalışanlar var, 10 lira yola verince geriye bir şey kalmıyor. Adı üstünde toplu taşıma, bu kadar zam olmamalı.

6 LİRA YOK DİYE İŞE GEÇ KALDIM

Tuba (Gündelikçi): Bir aile 4 kişi dışarı çıkalım desek 4 kart olacak 10’ar lira koyulacak ki ancak öyle. Önceden tek karta 10 lira yükleyip çıkabiliyorduk. Geçen gün 6 lira yokmuş kartımda işe geç kaldım. Bu sistem paran varsa bin, yoksa binme diyor. Bizim buraya (Menemen Toki Evleri) otobüs yarım saatte bir geliyor. İZBAN’dan iniyoruz, otobüse yetişmeye çalışırken bazen tekrar basmayı unutuyoruz, 6 liramız gidiyor.

PARASI OLANIN DEVRİ

Aysel (Temizlik işçisi): Parası olanın devrine döndürdü, parası olan binsin olmayan binmesin diyor. 10 lira olmadan binemiyoruz. Yeme içmeyi unuttuk, kartta para var mı yok mu onu düşünüyoruz sabahları. O anda kartında fazla para yoksa gidemiyorsun. Bir de sabahları Menemen’den sefer sayısı çok az. Buralar hep işçi semti, herkes işe gidiyor. Buraya kısa vagon veriyorlar, her gün milletle üst üste gelmeye mecbur değiliz. Zaten buraya ulaşım çok zor, bari işçilerin gidiş-geliş saatlerinde sefer sayılarını artır. Bu kadar para veriyoruz bari insan gibi gelelim.

EMEKLİLER, EV KADINLARI NEFES ALMASIN MI!

Ayfer Dönder: Yeni düzenlemeden beri İZBAN kullanmamaya özen gösteriyorum. Otobüs tramvay kullanıyorum ama aynı uygulama otobüslere de gelirse ne yapacağız bilmiyorum. Bu işi düzenleyenler iş saatlerinde bir İZBAN’ı kullansınlar, İzmir’e yakışıyor mu kendileri karar versin. İşe, toplantıya, hastaneye yetişmeye çalışan kişi yolun başında bloke edilen parasını almayı unutuyor, bu insanlara yazık değil mi? İzmir gezilecek şehir diyorlar, ama nasıl gezeceksin onu düşünüyorlar mı? Emekliler, çalışmayan ev kadınları nefes de mi almasın, kadını hayata katacak şeyler yapılması gerekirken bir de aksine ulaşım zorlaştırılıyor.

ACABA HAVA NE ZAMAN PARALI OLACAK!

Gülizar (Emekli): Bu düzenlemeden beri bir kere kullandım onda da pişman oldum. Ben Bağ-Kur emeklisiyim, her kuruşum sayılı, her binişte nasıl 10 lirayı hazır edeyim? En çok da çalışana zor, kirası uygun diye işine biraz uzak bir semtte ev tuttuysa vay haline, yola para yetiştiremeyecek. Bir hava kaldı solunacak, acaba o ne zaman paralı olacak?

KADINI EVE KAPATAN SİSTEME İZBAN DESTEĞİ
Nuray Öztürk: İZBAN’da başlatılan kilometre bazlı fiyat uygulaması özellikle kadınları, bir de öğrencileri mağdur ediyor. Niye kadınları ayrı tutuyorsunuz, bu meselede erkekler de muzdarip diyenler olabilir. Doğrudur ama çalışsa bile evin bütçesini yöneten, parayı cebinde taşıyan hep erkektir bu ülkede. Kendisi kazansın kazanmasın bir kadının cebinde ancak yol, bir de ekstra hadi diyelim çay parasıdır. Fazlası varsa da onu ya çocuğu için ayırmıştır ya da evin bir ihtiyacı için. Bir de kayıt dışı çalıştıkları düşünüldüğünde aldığı ücret bir erkek işçinin aldığı ücretin en fazla yarısı kadardır. 
Düşünün çalışmayan bir kadın, bırakın zorunlulukları, nefes almak için bir durak ötedeki parka çocuğunu götürmek istese, kartında en az 11 lira olmak zorunda! Çocuk bu, parkta bir simit yese, bir su içse ya da her parkın kenarında gördüğümüz hani şu üfleyince baloncuklar çıkaran küçük oyuncaklardan görse ne yapacak kadın, en az 20 lira daha… Hadi gel de asgari ücretle geçinen bir ailede her günü geçtim haftada bir dışarı çık. Böyle olunca her yanıyla kadını eve kapatan sisteme bir de İZBAN eklenmiş oluyor.
Asıl zorluk yaşayanlar ise ucuza, kayıt dışı, sendikasız sigortasız çalışan kadınlar… Öğrenciler ise bu durumu her gün yaşıyor. İşine gidemeyen mi dersin, kursunu kaçıran mı, kartta para olmadığı için mahsur kalan mı... Yaşamak için çalışmak, olmuş sana İZBAN için çalışmak.
Geride bıraktığımız 8 Mart’ta kadına şiddete, çocuk istismarına karşı tepkilerimizi dile getirdik, eşitlik taleplerimizi, AKP iktidarının kadın düşmanı politikalarına geçit vermeyeceğimizi haykırdık. Şimdi 1 Mayıs yaklaşıyor. Başta kadına yönelik şiddetin artmasına neden olan OHAL’in kaldırılması olmak üzere, iş cinayetleri, esnek ve kuralsız çalışma, şiddet, taciz ve çocuk istismarlarına karşı taleplerimiz etrafında daha güçlü birliktelikler kurarak 1 Mayıs’a hazırlanma zamanı.
Sistemin kadına yönelik bütünlüklü saldırılarına karşı bütünlüklü mücadele vermenin yolu İZBAN’daki gibi günlük hayatı doğrudan etkileyen uygulamaların kadınlar için ne anlama geldiğini kavramaktan geçiyor. Tüm diğer sorunlarımızla birlikte biz İzmirli kadınların bir mücadele alanı da bu olsun!