İşçi kadınlar pandemi sürecinde neler yaşadı ve yaşamaya devam ediyor? Her gün en az 3 işçi kadın bize ulaşıyor ve iş yerinde yaşadığı sorunları bizlerle paylaşıyor. Konuştuğumuz kadın işçiler “Kısa çalışma ödeneği yetti canımıza. Bu nasıl bir fırsatçılık! Bu nasıl bir iki yüzlülük? Sorunlar boyumuzu aştı. Artık geçinemeyecek hale geldik. Evimize sığamaz olduk” diyor.

Bir metal fabrikasında çalışan Aysel, 3 aydır evde olduğunu söylüyor. “Fabrikada iş var, hatta fazla mesai yapıyorlar. Ama bizi işe çağırmıyorlar. Kısa çalışma ödeneğinden aldığım para da yetmiyor. Bir sürü borç birikti. Her gün işyerini arıyorum, sendika temsilcileri ‘Biz bir şey yapamıyoruz’ diyorlar. Bari dönüşümlü yapın, gelip çalışalım diyorum, o da yok. İşten çıkartmak sözde yasak ama bunlar bizi süründürüyor” diye anlatıyor yaşadıklarını.

İŞÇİYE TAZMİNAT ÖDEMEMEK İÇİN ‘HIRSIZLIK’ DAMGASI

Fabrikada çalışanların da durumu pek farklı değil; çünkü baskı, tehdit bu dönemde daha da artmış. İşçiler, patron tarafından sürekli Kod 29 ile işten atılmakla tehdit ediliyor. İki işçinin kavga ettikleri bahanesiyle işten atıldığını söylüyorlar.

Tekstilde çalışan Nuranda Kod 29 ile işten atılmış. Çöpün kenarına atılan çıkma poşetleri halı yıkamak için aldığını, işyeri kameralarında gördükleri için “hırsızlık yaptığı” gerekçesiyle tazminatsız işten atıldığını söylüyor Nuran. “4 yılım yandı gitti. Sigortalı iş de bulamıyorum. Evlere temizliğe gitmeye başladım. Çöpe attıkları poşetleri aldığım için resmen hırsız damgası yedim. 29. maddenin ne olduğunu da o gün öğrendim” diyor.

Sibel; “Hiçbir sosyal hakkımızı alamıyoruz, pandemide iki kat yoksullaştık. Sendikamıza kaç defa söyledik ama maalesef hiçbir gelişme yok. Bu salgın neden bizim sosyal haklarımızı vurdu? Niye biz işçiler? Ne evde ne işte huzurumuz kalmadı” diyor. Eşinin de benzer sorunlar yaşadığını anlatıyor Sibel: “Onun çalıştığı fabrikada 4 işçiyi 29. maddeden işten atmışlar. İşçiler artık işsiz kalmaktan değil damga yiyerek işsiz kalmaktan korkar oldu” diyor.

İŞÇİLER 330 LİRA İLE GEÇİNMEYE ZORLANDI

Başka bir metal fabrikasında çalışan Nejla ise pandemi sürecinde iş yerinin kısmi süreli çalışma ödeneğine başvurduğunu söylüyor. “İşçileri 15 gün çalıştırdığı halde, başvuruyu saat ücretini baz alarak yaptılar ve işçileri 330 lira ile geçinmeye zorladılar. İşçilerin fazladan çalıştıkları saatlerin ücretlerine el koydular” diyor. Bu süre zarfında işten çıkarmalar yasak olduğu halde çalışanlardan birkaçının çıkışının 29. maddeden yapıldığını ve zaten var olan usulsüzlüklerin bu süreçte daha da arttığını anlatıyor.

*İşçi kadınların güvenliği için isimlerini değiştirdik.

KOD 29, PATRONLARIN ELİNDE İŞÇİLERE KARŞI BİR SİLAHA DÖNÜŞTÜ
İşveren işten çıkardığı işçiler için Sosyal Güvenlik Kurumuna 10 gün içinde işten ayrılış bildirgesi vermek zorunda. İşçiyi hangi gerekçe ile işten çıkardığını da kod numarasıyla işaretliyor. İşveren tarafından düzenlenen işten ayrılış bildirgesindeki Kod 29, çalışanların adeta kabusu oldu.
Kod 29, iş akdini fesih sebebi olarak “ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış” olarak gösteriyor. İŞKUR, işsizlik ödeneği için başvuru yaptığında işten ayrılış bildirgesindeki kod numarasına bakıyor; Kod 29 girilmişse işsizlik maaşı ödemiyor. İşten çıkış gerekçesi olarak 29 numaralı kod gösterilenler Kısa Çalışma Ödeneği de alamıyor.
İşverenin tazminat ödememek ve işten çıkarma yasakları süresince dilediğince işçi çıkarmak için kullandığı bu madde, işçilerin mağdur olmasına neden oluyor. İşçiler haklı olduklarını yıllar süren davalar sonucu kanıtlasalar bile, işsiz kaldıkları dönemde geçirdikleri zor günler telafi edilemiyor.