Mayıs güzel bir ay ama mevsim geçişlerinde insanlara zor anlar yaşatan alerjik hastalıkların da en sık görüldüğü aylardan biri. Gelin bu ay sık görülen ve birbirini tetikleyen hastalıklar grubuna dahil olan rinit ve astımı tanıyalım.

GÜNDELİK HAYAT RİNİTLE ÇOK ZOR

Rinit (nezle) çok sık gördüğümüz bir hastalık. Rinitle birlikte burun işlevleri bozulunca gündelik hayat zorlaşır; çocukların okuldaki performansları düşer, çalışanlar açısından işgücü kayıpları olur. Sosyal hayatı da epey etkileyen bir hastalıktır rinit. Sürekli burnunu çeken-silen, burnu kaşınan, genizden konuşan insanlar rinitten muzdarip hastalardır. Bunun yanında rinit birçok hastalığın (astım, rinosinüzit ve orta kulak iltihabı) ortaya çıkmasına zemin hazırlar.

Rinitler alerjik ya da alerjik olmayan tipte olabilirler.

Mevsimsel alerjik rinitte en sık polenler etki eder. Semptomlar polenlere bağlı olduğu için bölgeler arasında farklılıklar gözlenebilir. Polen mevsimi geçince etkiler azalır, giderek yok olur. Ama bazı hastaların şikayetleri mevsimsel değildir, hastalık çok uzun sürer. Yıl boyu alerjik riniti olan hastalar daha çok ev içi alerjenlerine duyarlıdır. Ev tozu akarları, evcil hayvan alerjenleri, mantar sporları gibi ev içinde bulunan alerjenler önlem alınmadığı takdirde yıl boyu semptomlara neden olurlar. Alerjik riniti olanlarda sıklıkla konjuktivit (göz alerjisi) bulguları da görülür.
Alerjik rinitli hastalarda astım da sık görülür. Rinit varlığında astımın kontrolü zorlaşır. Mutlaka her ikisi birlikte tedavi edilmelidir.

BELİRTİLERİ
· Burunda, damakta, boğazda ve gözlerde kaşıntı
· Burun tıkanıklığı
· Burun akıntısı
· Burunda kaşıntı
· Hapşırık
· Göz altlarında morluk
· Gözlerde sulanma

TEDAVİSİ

- Eğer alerjik rinitiniz varsa ve tetikleyiciler belirlenmiş ise bunlardan korunmak tedavinin ilk ve en önemli basamağıdır.
- Rinit tedavisinde antihistaminler (ağızdan ve sprey), kortizonlu spreyler ve tuzlu su kullanılır. Burunda tıkanıklık fazla ise ilk başta dekonjestanlar kısa süreli (dört günden az) kullanılabilir. Alerjik reaksiyona bağlı olarak gelişen burun tıkanıklığında kortizonlu spreyler etkilidir. Mevsim öncesi tedavi başlanması ile önlenebilir ya da hafif şikayetler ile geçmesi sağlanabilir.
- İmmünoterapi (aşı tedavisi) alerjik rinit tedavisinde kullanılabilir.

ALERJİK RİNİTLE İLGİLİ DOĞRULAR, YANLIŞLAR
· Alerjik riniti olan hastalar yalnızca polenden etkilenmez. Sigara dumanı, keskin kokular, aşırı sıcak ve nemli ortamlar da alerjik riniti artırır.
· Riniti olan hastaların üçte biri alerjik değildir. Bulguları alerjik nezleyle benzerlik gösterir. Alerjik olmayan rinitli hastaların burun mukozaları şiş ve devamlı burun akıntıları olabilir. Daha çok erişkinlerde görülür.
· Bazı kişilerde ısı veya nem değişikliği olduğunda nezle şikayetleri başlar. Vazomotor Nezle olarak adlandırılan bu durumda burun tıkanıklığı ve geniz akıntısı görülür. Bu belirtiler aynı zamanda sigara dumanına ve keskin kokulara (parfüm dahil) maruz kalındığında ve duygusal bozukluk-stresli durumlarda da ortaya çıkabilir. Vazomotor nezlenin nedeni alerji değildir.
· Halk arasında kafa karışıklığına neden olan konulardan biri de burun spreyi kullanımın zararlarıdır. Uzun süre dekonjestan içeren burun spreyi kullanıldığında da rinit benzeri bulgular görülebilir. Semptomlar ilaç kesildiğinde düzelir. Dekonjestan içeren burun spreyleri sadece kısa süreli kullanım için uygundur. Aşırı kullanımları burun tıkanıklığına neden olabilir.

HER 10 ÇOCUKTAN BİRİNİN DERDİ: ASTIM

Astım, hava yollarının kronik (müzmin) hastalığıdır. Çocukluk çağının da en sık görülen hastalığıdır.
Astım semptomları bireyler arasında farklılıklar göstermekle birlikte, en sık görülen semptom nefes verirken göğüste duyulan hışıltı (vizing) sesidir. Hava yollarındaki daralma sonucu nefes verirken ortaya çıkar.
Astım aslında karmaşık bir sendromdur. Hastaların hava yollarında mikrobik olmayan iltihap vardır. Hem hava yollarında aşırı duyarlılaşma olurken hem de aşırı hücre birikimi, mukus ve hava yollarını saran kaslarda kasılma meydana gelir. Tüm bu faktörlerin etkisiyle hava yolları daralır. Nefes alıp verirken zorlanmaya başlarız. Soluduğumuz havanın alveol dediğimiz keseciklere ulaşmasında sorunlar yaşanmaya başlar. Bu durumda hastalarda öksürük gibi hafif bulgulardan, ağır nefes darlığına kadar değişen geniş yelpazede semptomlar ortaya çıkar. Normalde reaksiyon verilmemesi gereken tetikleyicilerle (alerjenler, hava kirliliği, sigara dumanı, bazen de egzersiz sonrası) karşılaştıklarında hava yollarında aşırı hassasiyet olduğu için öksürük, nefes darlığı gibi semptomlar ortaya çıkar.

HANGİ BULGULAR ASTIMI DÜŞÜNDÜRMELİDİR?
· Nefes darlığı
· Göğüste tıkanma hissi ya da ağrı
· Uzun süreli öksürükler
· Uykudan uyandıran öksürük ve hışıltı
TEDAVİSİ
Her şeyden önce tamamen düzelmenin olmadığı bilinmelidir. Astımda kontrolü sağlamak için birkaç basamağın birlikte uygulanması gerekir. Bir konuda aksaklık yaşandığında hastalığın kontrolü konusunda sorunlar yaşanmaya başlar. Çeşitli cihazlarla uygulanan bronş açıcı ilaçlar, steroidler, bazı allerjenleri baskılayıcı anti alerjen ilaçlar düzenli olarak kullanılmalıdır. Astım, ilaçların düzenli kullanılması, tetikleyicilerden kaçınılması (çevre kontrolü) ve iyi bir hekim hasta işbirliği ile kontrol altına alınabilir.