Kadınlar için hamam, kuaför ya da güzellik salonu, tedavi salonu, ahbaplarla gezi, eğlence, kutlama, kutlamaya katılacak kişileri ağırlama yeridir aynı zamanda. Hamama gitmek kadınlar için o kadar önemli bir olaydı ki, alaycı bir eski İstanbul türküsünde kadın kocasının kusurlarını sayıp dökerken “Ayda bir kerecik olsun herif yollamazsın hamama” der. 1888 doğumlu Münevver Alp, kadınların hamam için hazırladıkları bohçayı şöyle anlatıyor: “Kadınlar en ağır kumaştan, en güzel işlemeli bohçalarını hamama götürmek için saklardı. Bu tertemiz ütülü, işlemeli bohçalar içinde kolağızları, yakaları oyalı, uçkurları hesap işli çamaşırlar, ütülü peştemaller, pul ve boncuk oyalı hamam tülbentleri, yalnız hamamdan hamama kullanılan fildişi taraklar, kalaylı taslar, sabunluklar…”. Hamama giden kadınların gördükleri ağırlamanın varlıklarına olduğu muhakkak. Kadınların uzun süren hamam sefalarında yıkanma “yemekten önce ve sonra” olmak üzere iki kere yapılır. Münevver Ayaşlı anlatıyor: Yemekten önce“Önce saça üç sabun, biraz kirin kabarması için bekleme, göbek taşında keselenme, sonra kurna başında kir akıtma, saça üç sabun daha ve sabunlu bezle ova ova sabunlanma”, göbektaşında yemekten sonra “bir daha baş yıkama, saç tarama, sabunlanma, abdest alma”. Hanımlar süslenme işini hamamın soğukluk denen bölümünde yapar. Hamamcı Ülfet anlatır: “Hepsi de soğuklukta rastıklarını çekmişler, kınalarını koymuşlar, zerdeçallarını, çeyreklik boyalarını sürmüşlerdi”. Saçlar, henüz sentetik boyaların bilinmediği bu dönemde hamamın yakınına kurulan aktarların hazırladığı karışımlarla boyanırdı. Bu boyanın karışımı uzun denemelerle saptanır ve aktar her müşterisinin boyasının karışımını da bilirdi. Temizliğin yapıldığı yer olarak hamam, aktarların sattığı ürünlerin de en fazla rağbet gördüğü yerdi elbette. Hamam otu, temizlenen tüylerin yeniden çıkmasını önleyen maddelerden biri. Ama işte, güvenilir aktarlardan almak şart!
(kaynak: Bir Zamanların İstanbulu, Sennur Sezer, Adnan Özyalçıner, İnkılap Yayınevi)