Bildiğimiz gibi bedenimizin yüzde 70’ini su oluşturur ve sağlıklı olabilmek için yeterli miktarda sıvı tüketmemiz gerekir. Çünkü besinlerin hücrelere taşınması ve toksinlerin vücuttan atılması için suya ihtiyaç duyarız. Ayrıca su, vücut ısısını kontrol eder ve eklemleri, organları ve dokuları yağladığı gibi vücutta birçok kimyasal reaksiyonu da tetikler.

Hava kadar gerekli olan suya olan gereksinmesini karşılayabilmek için insan yerleşimlerini, eski çağlardan beri su kenarlarında kurdu. Ancak tükettiğimiz su, çevresel ve doğal nedenlerle her zaman istenilen özelliklere uygun olmayabiliyor. Nehir, göl, gölet, baraj vb. havzalarından elde edilen ham sularda çamur, kum, kil gibi tortu yapıcı maddeler var. Tükettiğimiz sulara, evsel ve endüstriyel atıklar nedeniyle zararlı, zehirli maddeler de karışabilir.

Dünyanın pek çok ülkesinde çarpık kentleşme, plansız yapılaşma ve bilinçsizce oluşturulan çevre kirliliği sonucu yerüstü suları olduğu kadar yeraltı suları da hızla tüketilmiş veya kirletilerek kullanılamaz hale getirilmiş durumda. Bulaşıcı hastalıkların çoğu kirli sulardan kaynaklanıyor ve su ile yayılıyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün açıklamasına göre, her yıl iki milyondan fazla insan su ile bulaşan hastalıklar yüzünden ölüyor.

Bu nedenle içme ve kullanım sularının, kaynağından tüketimine kadar her safhada kontrol edilmesi önem taşıyor.

Su ile bağlantılı enfeksiyon hastalıkları, bulaşma yollarına göre dört ana grupta incelenebilir:

SUDAN KAYNAKLANAN HASTALIKLAR:

Özellikle ılıman ve sıcak iklimlerde insan ve hayvan dışkısı ile kirlenen sularda bol miktarda mikroorganizma bulunur. Aynı şebekeden su temin eden insanların enfekte olmaları nedeniyle salgınlar çıkar. Tifo, Kolera, Viral Hepatit vb. hastalıklar bu gruba girer.

SU YOKLUĞUNDAN KAYNAKLANAN HASTALIKLAR:

Suyun çok sınırlı bulunduğu yörelerde kişisel hijyenin sürdürülmesi güçleşir. Vücudun, yiyecek maddelerinin ve giysilerin yıkanmayışı nedeniyle hastalık yayılma olasılığı artar. Trahom ve bazı barsak hastalıkları bu gruba girer. Bu hastalıkların önlenebilirliği, kullanılan su miktarının arttırılması ile ilişkilidir.

SUDA YAŞAYAN CANLILARLA BULAŞAN HASTALIKLAR:

Bazı parazit yumurtaları suda yaşayan omurgasız canlılarda (salyangoz) yerleşir ve gelişir. Olgunlaşan larvalar suya dökülür; suyun içilmesi ya da kullanılması sonucu enfeksiyona yol açarlar. Halihazırda ülkemizde daha çok Viral Hepatit ve Tifo’nun bulaşmasında rol oynayan midyeler bu canlılara örnek gösterilebilir.

SUYLA BAĞLANTILI ETKENLERLE BULAŞAN HASTALIKLAR:

Ülkemizde sivrisineklerin yol açtığı sıtma bu gruba girer. Bu sorun durgun su birikintilerinin ortadan kaldırılması ve suyun borularla taşınması ile giderilebilir.

İSHALLER
İshal, dışkı miktarının ve sayısının fazlalaşması; kıvamının değişerek yumuşak, sulu bir görünüm alması olarak tanımlanır. Dünya Sağlık Örgütü ishali; 24 saatte 3’den fazla veya her zamankinden daha sık ya da sulu dışkılama olarak tarif ediyor. Kıvam bozuk değilse sık dışkılama ishal sayılmaz. İshaller genellikle mide bağırsak sisteminde enfeksiyona bağlı olarak ortaya çıkar.
Dünyada her yıl 5 yaşın altındaki çocuklarda yaklaşık 1 milyar ishal vakası görülmekte ve bu çocuklardan yaklaşık olarak 2,2 milyonu ölmektedir. Ölenlerin çoğu iki yaşın altındadır ve ölüm nedeni genellikle dehidratasyon yani vücudun susuz kalmasıdır. İshalin etkeni bakteriyel, viral ya da parazitler olabilir. Bu etkenlerin çoğu kirli sularla bulaşır.

NE YAPMALI?

- Temizliğinden ve güvenliğinden emin olunan sular içilmelidir. Çiğ gıda tüketirken, hastalıklar açısından risk teşkil edebileceği unutulmamalıdır.

- Eğer bir sağlık kurumuna ulaşmakta geç kalınacaksa, özelikle bebek, çocuk, yaşlı ve özellikli hastalıkları olanların tehlikeli sıvı-elektrolit kaybından korunmaları yaşam kurtarıcıdır. Bu amaçla, eczanelerde reçetesiz satılan ORS paketlerinden yararlanılmalıdır. 1 paket ORS, 1 litre kaynatılmış soğutulmuş suya katılarak iyice karıştırılır ve kusma olmadan alınabiliyorsa, her susamada içilir. İshal sırasında kural olarak bebeklerin emzirilmesi kesilmez, erişkinler için de sıvı alımı durdurulmaz.

- İshalli hastalıklarda antibiyotikler ve ishal kesiciler de dahil, hekim önermeden hiçbir ilaç kullanılmamalıdır.

- El yıkama en önemli korunma aracıdır. Çiğ sebze meyveler iyice yıkanmalı, ambalajlı, güvenli sıvı-yiyecekler yeğlenmelidir

BAZI HİJYEN KURALLARI
- Hastaların kan, tükürük, idrar, dışkı gibi atıkları ile doğrudan temas etmemeye özen gösterin. Bu gibi durumlarda eldiven giyin.
- Hasta (hatta sağlıklı) kişilerin kullandığı malzemeleri, öncelikle kirleri temizledikten sonra sabunlu su (veya deterjan) ile iyice yıkayınız.
- Mümkünse hastalık iyileşene kadar hastanın kullanacağı tuvalet ayrılmalı, tuvalet tek ise, hastanın her kullanımından sonra bir dezenfektanla silinmelidir.
- Tarak, jilet, diş fırçası, şapka, iç çamaşırı, yatak takımları gibi özel eşyalar başkaları ile paylaşılmamalıdır.
- Kuru ve temiz yerlerde mikroplar uzun süre barınamaz. Bu nedenle hiçbir zaman ortamı kirli ve nemli bırakmayın!

Fotoğraflar: Pixabay