Halk sağlığı sorunları herkes için zorlayıcı durumlardır. Yetişkinler kadar çocuklar da korku, endişe ve pek çok olumsuz duygu yaşayacaktır. Yetişkinler olarak yapabileceğimiz en iyi şey onları dinlemek ve destekleyici, tutarlı ve dürüst bir tutum takınmaktır.

1. Çocukların görebilecekleri yerlerde panik davranışları sergilememiz onların kaygılanmasına yol açacaktır. Savaş, kıtlık, doğal afetler, göç, salgınlar vb. travma yaratabilecek olağanüstü durumların hepsinde çocukların ebeveynlerin yaklaşım ve tutumların göre dayanıklı olabileceği ya da travmadan yoğun etkilenebileceği gösterilmiştir.

2. Çocuklarda kaygıyı en çok arttırabilecek şeylerden birisi belirsizliktir. Belirsizlik olduğunda boşlukları kendi zihninde olabilecek en kötü senaryolarla doldurabilir. Çocuklarımızın bizimle rahatça konuşabileceklerini, soru sorabileceklerini bilmelerini sağlamalı ve rahat bir sohbet ortamı sunmalıyız. Ayrıca istemedikleri ve hazır hissetmedikleri sürece konuşmaya da zorlamamalıyız. 6 yaş altındaki çocukların durum konusunda zaten bilgileri yoksa özellikle konuyu açıp bilgilendirmek gereksiz kaygılanmalarına neden olabilir.

3. Çoğu çocuk sadece çocukluk yapmak ve oyun oynamak ister. Yani gündemle ve hastalıkla bizim kadar ilgilenmelerini beklememeli ve soru gelmedikçe gelişmeleri onlarla paylaşmamalıyız. Bu onları gereksiz kaygılanmaktan koruyacaktır.

4. Anlayabilecekleri, yaş ve gelişimlerine uygun kelime ve kavramlar kullanın. Gereksiz detay vermekten kaçının. ‘Etrafta kötü mikroplar dolaşıyormuş, o yüzden okulları, marketleri ve sokakları temizliyorlar. Bu arada biz de evde kalıp daha çok eğleneceğiz!’’

5. Aynı şeyleri defalarca tekrarlamanız gerekebilir, buna hazırlıklı olun. Bazı bilgileri sindirmeleri için birkaç tekrar gerekebilir, ya da yoğun stres altındayken tekrar tekrar soru sorarak sizden güvence arayabilirler.

6. Beraber en güncel ve doğru bilgileri araştırın. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nün COVID rehberi gibi tutarlı ve güvenilir kaynaklara ulaşın.

7. Olumlu çerçeveleme, olayların iyi yanlarını vurgulamak önemlidir ama sorulara açık ve dürüst bir şekilde yanıt verin. Bir şeylerin gizlendiğini ya da bir şeyleri uydurduğumuzu eninde sonunda anlarlar ya da bir şekilde öğrenirler.

8. Çocuklara evlerinde güvende olduklarını, aldığımız önlemlerin koruyucu olduğunu, yapabileceğimiz şeyler olduğunu anlatmak önemlidir. Ancak fazla pembe bir tablo çizmek, şehrimizde kimse hastalanmayacak, bize bir şey olmayacak gibi vaatlerde bulunmak çocuklar ve yetişkinler için faydalı değildir. Gerçekçi davranarak olumsuz olayları daha rahat karşılamalarını sağlayabiliriz.

9. Coronavirüs salgınının etkilenen insanlara yardım eden pek çok kişi olduğunu, sağlık çalışanlarının, hastanelerin, devletlerin ve toplumun elinden geleni yaptığını çocuklara anlatın. Kötü bir şey olduğunda yardım edecek insanların olduğunu öğrenmeleri için iyi bir örnek.

10. Çocuklar aileleri ve öğretmenlerinin tepkilerini izler ve öğrenirler. Sizin haberlere nasıl tepki verdiğiniz, yetişkinlerle aranızdaki konuşmalar çocukların nasıl hissedeceği konusunda belirleyici olacaktır.

11. Çocukların haberleri izleme süresini sınırlı tutun, korkutucu görüntüler içeren videolar ve görsellerden uzak tutun, olumsuz haberlere sizin denetiminiz olmadan doğrudan maruz kalmalarını engelleyin.

12. Çocuklar kendi aralarında konuşurlar. Bir arkadaşı ona herkesin öleceğini söylediyse ve çocuğunuz korkuyorsa, ‘Bu söylediğin çok korkutucu, yüzünden bunu görebiliyorum’ deyin, gerekirse yatıştırın, sakin olduğu bir zamanda Koronavirus hakkında tekrar bilgilendirebilirsiniz.

13. Hijyen kurallarını vurgulayın. Burnunu karıştırırken, elini ağzına götürürken gördüğünüzde bağırmayın, korkutmayın. ‘Arkadaşının hasta olduğunu hatırlıyor musun? İnsanlar hastalanırlar, ama burnunu karıştırdığında sümükler ve mikroplar parmağına bulaşır ve bunu arkadaşlarına ve sevdiklerine bulaştırabilirsin.’

14. Çocuklar için el dezenfektanlarının çok etkili olmadığı düşünülüyor çünkü kurumasını beklemeden genelde oyuncakları veya bir başka şeye tekrar dokunuyorlar. Ellerini yıkamayı yarışa çevirebilirsiniz, sevdiği bir şarkının nakaratını 20sn sürecek şekilde ayarlayarak süre konusunda emin olabilirsiniz.

15. Süreci evde geçirirken duygu düşünce ve yaptıklarını yazacağı bir günlük tutabilir.

16. Evde geçirdikleri bu süreçte yeterince hareket ettiklerinden emin olun.

Yazan: Uzm.Dr.Burcu Ece Kök Özyürek - Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Düzenleyen: Uzm.Dr.Miraç Barış USTA - Çocuk ve Ergen Psikiyatristi

Kaynakça: 1.https://www.aacap.org/App_Themes/AACAP/Docs/latest_news/2020/Coronavirus_COVID19__Chi ldren.pdf 2.https://parenting.nytimes.com/childrens-health/coronavirus-kids-talk?module=latest-filtersfeed&action=click&rank=1&position=