Yargı Paketi taslağında, AYM’nin eşitlik ilkesine aykırı bularak iptal ettiği 187. Madde iptal kararına uygun olmayan bir şekilde yeniden düzenlendi. Gerekçede kadınların evlenmeden önceki soyadlarını kullanmalarının aile bütünlüğüne zarar vereceği ifade edildi.

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un üzerinde çalıştıklarını söylediği Yargı Paketine ilişkin taslakta AYM’nin iptal kararı tanınmadan Medeni Kanun’da değişiklik önerildi. AYM’nin kadınların evlilikten sonra dava açmadan tek kendi soyadlarını kullanmasını sağlayacak iptal kararı, Yargı Paketi taslağında “Türk toplumunun temeli olan aile bütünlüğüne zarar verebileceği” gerekçesi ile göz ardı edildi.

Anayasa Mahkemesi (AYM), Türk Medeni Kanunu'nda yer alan ve kadının soyadı olarak yalnızca evlenmeden önceki soyadını kullanmasını engelleyen hükmü eşitliğe aykırı bularak iptal etmişti, kadınlar evlenmeden önceki soyadını, tek soyad olarak evlendikten sonra da dava açmasına gerek kalmadan 28 Ocak 2024’ten itibaren kullanabilecekti. Mahkeme, iptal talebinin gerekçesinde, erkeğin doğumla kazandığı soyadını ömrü boyunca kullanması mümkünken, aynı hakkın kadına tanınmamasının eşitlik ilkesine aykırı olduğu belirtilmişti.

DÜZENLEME İPTAL KARARINA UYGUN DEĞİL

AYM tarafından eşitlik ilkesine aykırı bulunduğu için iptal edilen 187. Madde Yargı Paketi taslağında şu şekilde değiştiriliyor: “Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır. Şu kadar ki; kadın evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir. Kadının soyadı, kendi soyadı ile önceki kocasının soyadından oluşuyorsa kadın bu soyadlarından sadece birisini evleneceği kocasının soyadının önünde kullanabilir.”

Yani AYM tarafından iptal edilen madde, taslakta biçim değiştirilerek aynı şekilde, iptal kararına uygun olmayan şekilde yeniden düzenleniyor. Anayasa’daki eşitlik ilkesince kadınların evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra kullanabilecek olması hakkı ise “aile bütünlüğüne zarar verebileceği” gerekçesi ile  görmezden geliniyor.

AİLE, EŞİTLİK İLKESİNİN ÖNÜNE KONDU

AYM tarafından iptal edilen 187. Maddenin yeniden düzenlenerek yeniden yürürlüğe konması taslakta şöyle gerekçelendiriliyor: “Anayasamızın 41 inci maddesinde ailenin Türk toplumunun temeli olduğu kabul edilmektedir. Ailenin önemi değerlendirildiğinde, anne ve babanın ayrı ayrı soyadı kullanmaları, çocuk üzerinde olumsuz etkiler doğurabilecek, çocuğun hangi soyadını kullanacağı ayrı bir tartışma konusu haline gelecektir. Bu durum, Türk toplumunun temeli olan aile bütünlüğüne zarar verebilecektir. Bu nedenle Anayasa Mahkemesince iptal edilen kanun hükmü yeniden düzenlenerek evlenen kadının kocasının soyadını alacağı, ancak dilerse kocasının soyadının önünde önceki soyadını da kullanabileceği, kadının soyadı, kendi soyadı ile daha önceki kocasının soyadından oluşuyorsa bu soyadlarından sadece birisini evleneceği kocasının soyadının önünde kullanabileceği hüküm altına alınmaktadır.”(EKMEKVEGÜL)

AYM NEDEN 187. MADDEYİ İPTAL ETMİŞTİ?
AYM’nin 28 Nisan 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan kararında, Anayasa’ya göre kadın ve erkeğin eşit haklara sahip olduğu, ailenin de “eşler arasında eşitliğe dayandığı” ifade edilerek, “Erkek, evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra da tek başına kullanabildiği halde, kuralla kadının evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra ancak kocasının soyadının önünde kullanabileceği öngörüldüğünden karşılaştırmaya müsait şekilde benzer durumda olan eşler arasında cinsiyet temelinde farklı muamelenin yapıldığı açıktır” denildi.

Fotoğraf: Ekmek ve Gül