Diyarbakır’ın Lice ilçesine bağlı Kılıçlı, Akçabudak, Bayırlı, Saydamlı, Ulucak, Yorulmaz, Baharlar, Güldiken, Üçdamlar ve Hedik köyleri bölgedeki madencilik faaliyetleri nedeniyle ciddi bir tehdit altında. 

Yerel bir şirket olan Dimin/Dimer şirketinin bakır madeni projesi için sürdürdüğü sondaj çalışması nedeniyle Koçmarin denen bölgedeki su kaynakları kuruyan köylüler, tarım ve hayvancılık  yapamaz hale gelmiş durumda. Geçtiğimiz gün şirket şantiyesi önüne yürüyen ve açıklama yapan köylüler, sadece kendi bölgelerinde değil Türkiye’nin hiçbir yerinde maden çalışması yapılmasını istemiyor. 

‘Türkiye’nin neresinde olursa olsun madene karşıyız’

Bölgede doğa tahribatına ve talana devam etmek isteyen Dimin Madencilik 29 Temmuz’da şirket şantiyesine giderek açıklama yapan köylüler hakkında “işyeri dokunulmazlığı ihlali”, “çalışma hürriyetinin engellenmesi”, “tehdit” ve “hakaret” iddialarıyla suç duyurusunda bulunmuş, 5 kişi ifade vermişti. Mücadelenin en önünde yer alan ve ifade veren köylülerden biri olan Azize Alan, geçimlerini hayvan besleyerek, tarım yaparak sağladıklarını ifade etti. 2 senedir tarlalarını ekemediklerini dile getiren Alan, “Çiftçilik yaparak geçiniyorduk, onu da elimizden aldılar. Sondaj vurup kaynak sularımızı kestiler. Su yukarıya çıkıyor, dağılıyor taşlara toprağa su yok. Susuzluk çekiyoruz, madeni burada istemiyoruz, gitsinler” dedi. Maden şirketinin proje için binlerce ağaç kestiğini belirten Alan, bir meşe ağacının kendileri için bir insan değerinde olduğunu vurguladı. Sonbaharda mazı toplayıp sattıklarını, bunun da ellerinden alındığını bildiren Alan şöyle devam etti: “Maden buradan gidene kadar savaşacağız, mücadele edeceğiz. Hayvanlarımızın içecek suyu olmadığı için başka köye götürüp su veriyoruz. O da bugün yarın kesilecek. Su olmadığı zaman nasıl yaşarız? Hale 20 ton sebze götürüyorduk. Fakiri, zengini, savcısı, hâkimi hepsi faydalanıyordu. Çiftçi olmasa millet yaşayabilir mi?”

Türkiye’nin neresinde olursa olsun madencilere madene karşı olduğunu söyleyen Alan, “Allah her şeyi renk renk yaratmış ne hakla bunu bozuyoruz yok ediyoruz. En fazla 2-3 şirket zengin oluyor. Amerika, Fransa var, en zengin Kanada değil mi, niye gidip kendi doğasını, yeşilini bozmuyor da buraya geliyor. Ben başımla beraber buradayım, öldürseler de vazgeçmeyeceğim, mücadele edeceğim savaşacağım onlarla…” şeklinde sözlerini tamamladı. 

700 hektarlık ormanlık alan bir şirkete peşkeş çekiliyor

Diyarbakır’ın Lice ilçesi Kılıçlı (Mizag) köyü, Koçmerin mezrasında gerçekleştirilecek olan maden projesi Diyarbakır iline kayıtlı Dimin Madencilik ve Dimer Mermer ortaklığında yapılacak. Proje için 2020 yılında “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) gerekli değildir” yönünde rapor verilirken, bölgede binlerce ağaç kesildi. 10 Aralık 2024’te bölgede yapılan ilk keşif sonucunda hazırlanan bilirkişi raporuna yapılan itirazlar ardından mahkeme heyeti yeniden bilirkişi görevlendirmesi yaptı. Bilirkişi heyeti, bölgede 25 Haziran’da incelemelerde bulunarak, yurttaşları dinledi. 
Projenin Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) süreci sadece 24,87 hektarlık ormanlık bir alanda yürütülürken ruhsat alanı 712,37 hektarlık bir orman alanı. Bu durum projenin çevresel etkilerini gizlemeye yönelik bir durumken kanun boşluklarından yararlanılarak yürütülen süreç, kamu yararını değil, özel şirketlerin karını önceliyor. Türkiye’nin uluslararası sözleşmelerle korumayı ve artırmayı taahhüt ettiği orman varlığı da hiçe sayılıyor.
Projenin açık ocak madenciliği yöntemiyle yürütülecek olması, dinamit patlatılması da toz ve kimyasal kirlilik gibi ciddi çevresel felaketlere yol açacak. Bal üretimi ve hayvancılık gibi halkın geçim kaynaklarına yönelik riskler, proje dosyasında tamamen göz ardı edilirken, yerüstü ve yeraltı su kaynaklarının ağır metal kirliliği ile tahrip edileceği, hidrolojik yapıların bozulacağı ve su kaynaklarının tamamen kuruma riskiyle karşı karşıya kalacağı da başka bir tehlikeli durum.

Fotoğraflar: Elif Ekin Saltık/Ekmek ve Gül