Okurumuzun Sorusu:

Annem 2000 öncesi vefat etti. Üvey baba ve üvey kız kardeş evlendi. SGK’lıydı annem. Bağlanan hisse yüzde 25. Burada bir haksızlık yok mu?

1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanun’a göre vefat eden ebeveynin hangi sigorta statüsüne (4-a: işçi, eski SSK, 4-b: kamu görevlisi, eski Emekli Sandığı, 4-c: kendi hesabına çalışan, eski Bağ-Kur) tabi olduğuna bakılmaksızın, yetim aylığı bağlama oranında aynı kural uygulanır.

Bu çerçevede çocukların aylık bağlama oranı yüzde 25’tir. Ancak başka hak sahibi yoksa ve tek bir çocuk hak sahibi ise yani vefat eden ebeveynin eşi (yani anne ya da baba) ya da başka bir kardeş ayrıca hak sahibi değilse, aylık bağlama oranı yüzde 50’dir.

Hak sahiplerine ilişkin durumun değişmesi halinde, aylık bağlama oranı yeniden hesaplanır. Diyelim ki vefat tarihinde dul eş ve bir çocuk vardı. Dul eşe yüzde 50, çocuğa yüzde 25 aylık bağlanır. Dul eş yeniden evlenirse, çocuk tek hak sahibi haline gelir ve çocuğun aylık oranı yüzde 50’ye yükseltilir.

Vefat tarihi 1 Ekim 2008 veya sonrasıysa çocuklar için aylık bağlama oranı bu şekilde.

Ancak vefat tarihi 1 Ekim 2008’den önce ise vefat eden anne ya da babanın hangi sigorta statüsüne tabi olduğuna da bakmamız gerekiyor.

1 EKİM 2008 ÖNCESİ VEFAT: BAĞ-KUR

Eğer üzerinden aylık bağlanacak anne ya da baba Bağ-Kur’lu ise çocuklara bağlanacak yetim aylığı oranı, başka hak sahibi olsun olmasın yüzde 25’tir.

1 EKİM 2008 ÖNCESİ VEFAT: EMEKLİ SANDIĞI

Eğer üzerinden aylık bağlanacak anne ya da baba Emekli Sandığı mensubu ise çocuklara bağlanacak yetim aylığı oranı yüzde 25’tir.

Ancak hak sahibi dul eşin dışında tek bir çocuk varsa, yani dul eşin yanı sıra hak sahibi çocuk sayısı bir ise yetim aylığı oranı yüzde 30’dur.

Eğer dul eş hak sahibi değilse, aylık hak sahibi çocuk ve vefat edenin anne babası arasında paylaştırılır. Diyelim ki dul eş ve vefat edenin anne babası hak sahibi değil. Bu durumda aylık hak sahibi yetim çocuklar arasında paylaştırılır. Tek bir hak sahibi yetim varsa aylık bağlama oranı yüzde 50, iki hak sahibi yetim varsa her biri için aylık bağlama oranı yüzde 40’tır. 3 veya daha fazla hak sahibi yetim varsa, 100 rakamı hak sahibi çocuk sayısına bölünerek aylık bağlama oranına ulaşılır, örneğin üç çocuk varsa aylık bağlama oranı her bir çocuk için yüzde 33.3, dört çocuk varsa aylık bağlama oranı her bir çocuk için yüzde 25’tir.

1 EKİM 2008 ÖNCESİ VEFAT: SSK

Eğer üzerinden aylık bağlanacak anne ya da baba SSK mensubu ise çocuklara bağlanacak yetim aylığı oranı yüzde 25’tir. Eğer dul eş hak sahibi değilse, çocuklar için aylık bağlama oranı yüzde 50’dir. İkiden çok hak sahibi çocuk varsa 100 oranı hak sahibi çocuk sayısına bölünerek aylık bağlama oranına ulaşılır.

1 Ekim 2008 sonrasında olduğu gibi 1 Ekim 2008 öncesi vefatlarda da hak sahiplerine ilişkin durumun daha sonra değişmesi halinde, aylık bağlama oranı yeniden hesaplanır.

DÜZELTME TALEP EDİLEBİLİR

Bu bilgiler ışığında okurumuzun durumuna bakalım. Okurumuzun annesi 2000 öncesinde vefat etmiş. Yani vefat 1 Ekim 2008 öncesinde. Okurumuz “Annem SGK’lı” demiş ancak o tarihte henüz SGK yoktu; SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı vardı. Okurumuz, bugün itibarıyla tek hak sahibi durumunda. O halde okurumuzun vefat eden annesi Bağ-Kur’lu ise okurumuzun aylık bağlama oranı yüzde 25, Emekli Sandığı ya da SSK mensubu ise aylık bağlama oranı yüzde 50 olmalı. Sonuç olarak okurumuzun annesi Emekli Sandığı ya da SSK mensubu ise okurumuz SGK’ya bir dilekçe ile başvurarak, yetim aylığı bağlama oranının düzeltilmesini ve geçmişe dönük olarak da düzeltmeli ödeme yapılmasını talep edebilir.