Bir okurumuzun sorusu:

Belediye çalışanı mevsimlik işçiyim. Her yıl 5 ay 29 gün çalışıyoruz. “Süre 9 ay 29 güne çıkarıldı” deniliyor ama belediyenin personel sorumlusu “Olmaz” diyor. Ne yapabiliriz?

Önce bir yasal tanımlara bakalım.

KADROLU İŞÇİ – MEVSİMLİK İŞÇİ

696 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4. maddesinin (d) fıkrasında kamuda çalışan iki tür işçi tarif edilmiştir:

1) Belirsiz süreli iş sözleşmeleriyle çalıştırılan sürekli işçiler (uygulamada kadrolu işçiler olarak anılmaktadır).

2) Mevsimlik veya kampanya işlerinde ya da orman yangınıyla mücadele hizmetlerinde ilgili mevzuatına göre geçici iş pozisyonlarında altı aydan az olmak üzere belirli süreli iş sözleşmeleriyle çalıştırılan geçici işçiler (uygulamada mevsimlik işçiler olarak anılmaktadır).
İkinci grupta yer alan mevsimlik işçiler 696 sayılı KHK’dan önce yılda en fazla 5 ay 29 gün çalıştırılabilmekteydi. Resmi istatistiklere göre sayısı 20 bin ila 25 bin arasında olan mevsimlik işçi mevcut. Bu işçiler ağırlıkla Çay-Kur’da, orman işlerinde ve belediyelerde çalıştırılıyor.

MEVSİMLİK İŞÇİLERE NE GELMEDİ?

696 sayılı KHK ile geçici (mevsimlik) işçilere ilişkin bir düzenleme yapıldı. Düzenlemenin ne getirdiğinden önce ne getirmediğini bir not düşelim.

1) Mevsimlik işçiler kadroya alınmadı.

2) Mevsimlik işçilere tam yıl çalışma hakkı getirilmedi.

3) Sanıldığının aksine mevsimlik işçilerin bir yıl içinde 9 ay 29 gün çalıştırılması zorunlu hale getirilmedi.

MEVSİMLİK İŞÇİLERE NE GELDİ?

Taşeron işçilerin kadroya geçişini de düzenleyen 696 sayılı KHK’nın 106. maddesinde şöyle denildi:

“…geçici iş pozisyonlarında çalışanların çalışma sürelerini, ilgili kurum veya kuruluşların talebi üzerine kurum, kuruluş, birim veya pozisyon itibarıyla dört aya kadar uzatmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir”.

Bu düzenlemeye göre:

1) 5 ay 29 günlük azami çalışma süresinin 4 ay uzatılabilmesi, yani 9 ay 29 güne çıkarılması için öncelikle ilgili kurum veya kuruluşun Maliye Bakanlığı’na talepte bulunması gerekiyor. Yani süre uzatımı kendiliğinden olmuyor. Örneğin okurumuzun örneğinde belediyenin Maliye Bakanlığı’na talepte bulunması şart.

2) Kurumun talebi tek başına yetmiyor. Sürenin uzatılması için Maliye Bakanlığı’nın kararı gerekiyor. Yani kurum talep etse bile Maliye Bakanlığı talebi yerine getirebileceği gibi reddedebilir.

3) Kurum tüm mevsimlik işçilerinin çalışma süresinin 4 ay uzatılmasını talep etse bile Maliye Bakanlığı daha kısa bir süre belirleyebilir. Örneğin çalışma süresini 2 ay uzatabilir. Çünkü KHK’da “4 ay” denilmedi, “4 aya kadar” denildi.

4) Kurum tüm mevsimlik işçilerinin çalışma süresinin uzatılmasını talep etse bile Maliye Bakanlığı, a) kurum, b) birim, c) pozisyon itibarıyla süre uzatımı kararı verebilir. Yani Maliye Bakanlığı kurumdaki tüm işçilerin çalışma süresini 4 aya kadar uzatabileceği gibi, kurumda belli birimlerde çalışan işçilerin çalışma süresini uzatabilir. Hatta Maliye Bakanlığı, pozisyon bazında, yani işçi düzeyinde bile süre uzatımına gidebilir. İşçilerin bir kısmının çalışma süresini uzatırken, bir kısmını uzatmayabilir.

Görüldüğü üzere süre uzatımı için önce kurumun talebi gerekiyor. Ancak ipler, Maliye’nin elinde…

NE YAPILMALI?

Bu köşede tüm taşeron işçilere ayrımsız-şartsız kadro verilmesi gerektiğini defalarca yazdık. Bu kez de tüm mevsimlik işçilere ayrımsız-şartsız kadro ve tam yıl çalışma hakkı verilmesi talebimizi ifade edelim.

Çünkü çalışma süresi 9 ay 29 güne kadar uzatılsa bile, evde tencere 12 ay kaynıyor! Kira 12 ay, masraflar 12 ay, geçim derdi 12 ay!

Ayrıca şunu da belirtelim. Belediyelerde çalışan mevsimlik işçilerin büyük çoğunluğu aslında zaten tam yıl süren işlerde çalışıyor. Daha önce bu işçilerin bir kısmı yılın geri kalan kısmında taşeron şirket üzerinden çalıştırılıyordu. Ancak artık personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı yapılamadığı için bu olanak da ortadan kalktı. Yani aslında mevsimlik işçilerin bir kısmı 696 sayılı KHK’nın mağduru oldu. Belediyelerdeki mevsimlik işçilerin bir bölümünün çalışma süresi uzamak bir yana kısaldı! Dolayısıyla acil bir düzenleme gerekiyor.

Son olarak gerçekten mevsimlik nitelik taşıyan işçilere ilişkin öne sürülen itirazlara da yanıt verelim. Örneğin ÇAYKUR’daki mevsimlik işçiler hasat zamanlarında, ormanlarda çalışan mevsimlik işçiler ağırlıkla bahar ve yaz aylarında çalıştırılıyor. Ancak bu durum işçilerin kadroya ve tam yıl çalışmaya geçişine engel değil.

Bu işçiler, yine yılın belli aylarında bu tür mevsimlik işleri yapabilir, geri kalan sürede de çalıştıkları kurumun işçiye ihtiyaç duyulan birim ve pozisyonlarında çalıştırılabilir. Eğer böyle bir ihtiyaç yoksa diğer kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyaç duyulan alanlarında görevlendirilebilir.

Kimse “kamunun daha fazla işçiye ihtiyacı yok” demesin. Ziyadesiyle var!