Türkiye İstatistik kurumu (TÜİK) “istatistiklerle kadın” 2024 verilerini paylaştı. Verilere göre kadınlar iş bulmakta zorlanıyor, bulduğu işte erkeğe göre daha az kazanıyor, eğitim durumları yükselen kadınların kazancı aynı oranda eğitim durumunda olan erkeklerin kazancına oranla düşüyor. Çocuklu kadınlar iş bulamazken, esnek ve güvencesiz çalışmaya daha fazla itiliyor.

TÜİK tarafından yayımlanan raporda, Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre 2023 yılında 15 ve daha yukarı yaştaki nüfusun işgücüne katılma oranının kadınlarda yüzde 35,8, erkeklerde ise yüzde 71,2 oldu.

Verilere göre işgücüne katılma oranı eğitim durumuna göre incelendiğinde, kadınların eğitim seviyesi yükseldikçe işgücüne daha fazla katıldıkları görüldü. Okuryazar olmayan kadınların işgücüne katılma oranı yüzde 13,8, lise altı eğitimli kadınların işgücüne katılma oranı yüzde 26,8, lise mezunu kadınların işgücüne katılma oranı yüzde 37,4, mesleki veya teknik lise mezunu kadınların işgücüne katılma oranı yüzde 45 iken, yükseköğretim mezunu kadınların işgücüne katılma oranı yüzde 68,9 oldu.

KADINLARIN EĞİTİM DÜZEYİ YÜKSELDİKÇE İŞSİZLİK ORANI ERKEKLERE GÖRE ARTIYOR

TÜİK verilerine göre erkeklerin aksine kadınlarda eğitim düzeyi yükseldikçe işsizlik oranı da artıyor. 2023'te okuryazar olmayan erkeklerde işsizlik oranı yüzde 9,5 iken bu oran kadınlarda yüzde 3,3 oldu. Lise altı eğitim alan kadınlarda işsizlik oranı yüzde 9,2'ye çıkarken bu oran erkeklerde yüzde 7,7 oluyor. Lise mezunu kadınlarda işsizlik ise rekor kırıyor ve yüzde 18,5 oluyor. Lise mezunu erkeklerde işsizlik oranı ise yüzde 9,3. Yükseköğretim mezunu erkeklerde ise işsizlik oranı yüzde 6,7 iken aynı oran kadınlarda yüzde 14 düzeyinde.

KADINLAR ESNEK VE GÜVENCESİZ ÇALIŞMAYA ERKEKLERDEN DAHA FAZLA İTİLİYOR

Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre de 2023 yılında 15 ve daha yukarı yaştaki nüfusun istihdam oranın kadınlarda yüzde 31,3, erkeklerde ise yüzde 65,7 oldu.

TÜİK verileri kadınlara dayatılan esnek ve güvencesiz çalışmanın da teyidi durumunda. Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre yarı zamanlı çalışanların istihdam içindeki oranı 2023’te yüzde 10,2 oldu. Bu oran kadınlarda yüzde 16,1; erkeklerde ise yüzde 7,3 düzeyinde. Ve yarı zamanlı çalışan kadın oranı yıllar içerisinde bir değişim de göstermiyor. 2016-2020 yılları arasında yarı zamanlı çalışan kadın oranı yüzde 19 civarında görünürken 2021’den itibaren Hanehalkı İşgücü Araştırması hesaplamasında yapılan değişiklikler orandaki gerilemenin nedeni durumunda. Aynı zamanda 2023 yılında hanesinde 3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş grubundaki bireylerin istihdam oranı, kadınlarda yüzde 27,1, erkeklerde ise yüzde 90,1 olduğu görüldü. Bu veriler çocuk bakımının ev içinde kadına yüklendiği ve çocuklu kadının iş bulmasındaki zorlukları da ortaya koyuyor.

Toplumsal cinsiyet eşitsizliği kendisini ücret farklarında da gösteriyor. TÜİK verilerine göre yıllık ortalama brüt ücret-maaş ile hesaplanan gösterge için en yüksek fark yüzde 17,4 ile yükseköğretim mezunlarında, en düşük fark yüzde 13,2 ile yine ilkokul ve altı mezunlarda gerçekleşti. Veriler eğitim düzeyi arttıkça ücret farklarının da arttığını gösteriyor.

ORTALAMA İLK EVLENME YAŞI KADINLARDA 25,8 OLDU

Evlenme İstatistiklerine göre resmi olarak ilk evliliğini 2024 yılında yapmış olan kadınların ortalama ilk evlenme yaşı 25,8 iken erkeklerin ortalama ilk evlenme yaşı 28,3 oldu. Ortalama ilk evlenme yaşının en yüksek olduğu il, kadınlarda 29,1 yaş, erkeklerde 31,9 yaş ile Tunceli oldu. Ortalama ilk evlenme yaşının en düşük olduğu il ise kadınlarda 23,3 yaş ile Ağrı, erkeklerde 26,5 yaş ile Şanlıurfa oldu.

KESİNLEŞEN BOŞANMA DAVALARI SONUCU ANNENİN VELAYETİNE VERİLEN ÇOCUK ORANI YÜZDE 74,4 OLDU

Boşanma İstatistiklerine göre 2024 yılında kesinleşen boşanma davaları sonucu çocukların velayetinin çoğunlukla anneye verildiği görüldü. Annenin velayetine verilen çocuk oranı yüzde 74,4 iken babanın velayetine verilen çocuk oranı ise yüzde 25,6 oldu.

YOKSULLUK RİSKİ ALTINDA OLAN KADINLARIN ORANI YÜZDE 31,5 OLDU

Çocuklu kadınların iş bulmakta zorlanması, esnek ve güvencesiz çalışmaya itilmesi, erkeklere oranla daha az maaş almaları sonucu; yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olan kadınların oranı 2024 yılında yüzde 31,5 iken erkeklerde yüzde 27,1. Aynı oranlara 18-64 yaş grubu için bakıldığında, yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında bulunan kadınların oranı yüzde 29,5, erkeklerin oranı yüzde 23,1 olarak görüldü.

KADINLAR GECE YALNIZ YÜRÜRKEN GÜVENSİZ HİSSEDİYOR

Yaşam Memnuniyeti Araştırması sonuçlarına göre 2024 yılında, yaşadıkları çevrede gece yalnız yürürken kendilerini güvensiz hissedenlerin oranı yüzde 25,7 iken bu oran kadınlarda yüzde 35,9, erkeklerde yüzde 15,2 oldu. Kadınların yüzde 47,8’i, erkeklerin ise yüzde 69,7’si yaşadıkları çevrede gece yalnız yürürken kendilerini güvende hissetti.

Evde yalnız olduklarında kendilerini güvensiz hissedenlerin oranı 2024 yılında yüzde 5,8 iken bu oran kadınlarda yüzde 8,4, erkeklerde yüzde 3,1 oldu. Kadınların yüzde 78,9’u, erkeklerin ise yüzde 88,5'i evde yalnız olduklarında kendilerini güvende hissetti.

KADIN MİLLETVEKİLİ, PROFESÖR VE DOÇENT ORANI ARTTI

Türkiye Büyük Millet Meclisi verilerine göre 2024 yıl sonu itibarıyla 593 milletvekili içerisinde kadın milletvekili sayısının 118, erkek milletvekili sayısının ise 475 olduğu görüldü. Meclisteki kadın milletvekili oranı 2007 yılında yüzde 9,1 iken, 2024 yılında yüzde 19,9 oldu.

Yükseköğretimde görevli profesörler içerisindeki kadın profesör oranı 2010-2011 öğretim yılında yüzde 27,6 iken 2023-2024 öğretim yılında yüzde 34,6 oldu. Yükseköğretimde görevli doçentler içerisindeki kadın doçent oranı ise, 2010-2011 öğretim yılında yüzde 32,2 iken 2023-2024 öğretim yılında yüzde 42,1 oldu.

Fotoğraf: Eylem Nazlıer/Evrensel