Hayatımızda yeri her geçen gün daha da artan, adını giderek daha sık duyduğumuz sosyal medya platformlarından biri de TikTok.  “Slowmo” olarak adlandırılan akımlarla, müziklerle, gençlerin performans videolarıyla, hit şarkılarla yapılan danslarla bazen arkadaş gruplarında şakalaşmalara konu olan, bazen de bilinçsizce saatlerimizi alan videolardan kopamadığımız bir platform.

TikTok’ta pek çok farklı kesimden insan çok farklı alanlarda içerik üretiyor, bu vesileyle de içerik üreten kişinin evine, yaşamına konuk olma imkanı sunuyor. Bunun araçlarından bir tanesi de TikTok canlı yayınları. Çeşitli akımları, meydan okumaları içeren ya da özel olarak kurgulanmış videolardan ayrı olarak TikTok canlı yayınları, o içeriği üreten kişilerin yaşamlarını görmek, anlattıklarını dinlemek açısından daha farklı bir kapı açıyor. Farklı saatlerde farklı canlı yayınlar öne çıkıyor. Gece saatlerinde kamera karşısında açılan canlı dans videolarından, gece mesaisinde atölyelerden açılan yayınlara, dini sohbetlerden, hat sanatı ile izleyicilerin isimlerini çizmeye, tarot falından cezalı yarışmalara, TikTok fenomenlerinin canlı yayınlarından kaynanasıyla yaşadığı sorunu anlatan bir kadının yayınına kadar…

Bu canlı yayınların neden bu kadar yaygın olduğu ve hangi motivasyonla kullanıldığı başka yazıların konusu olsun, bu yazımızda gecenin birinde TikTok üzerinden atölyedeki çalışmasını sürdürürken canlı yayın yapan 19 yaşındaki Nesrin’in* anlattıklarına, onunla sohbet eden diğer TikTok kullanıcılarının sorduğu sorulara verdiği yanıtlara bir bakalım. TikTok üzerinden fabrikaların içinden, atölyelerden canlı yayınlara denk gelmek çok da nadir bir olay değil. Bir çorap fabrikasından, bir tekstil atölyesinden işçilerin bir yandan yaptığı işe yetişmeye çalışırken bir yandan da TikTok canlı yayınlarındaki izleyicileriyle sohbete yetişmeye çalıştığı görülebilir. Nesrin de bunlardan biri.

NESRİN ANLATIYOR, CHAT AKIYOR

TikTok’ta gece saat birde Keşfet’ime düşen yayınlardan biriydi Nesrin’inki. Bir yandan baskıdan çıkan tişörtleri dizerken bir yandan da canlı yayında ona sorulan sorulara yanıt veriyordu. Canlı yayın izleyici sayısı başlarda düşük olduğu için sorulan her soru, yazılan her şey dikkatini çekiyordu. Zara’ya üretim yapan bir tişört baskı atölyesinde çalışan Nesrin, ürettiklerinin yurt dışına gittiğinden bahsediyor izleyiciler merakla dizdiği kıyafetleri sorunca. Yayının başında izleyici sayısı az olduğu için sorulara daha detaylı yanıt verebiliyor, böylelikle de sohbet sürekli ilerliyor.

19 yaşında ve 2 yıldır evli olduğunu söyleyen Nesrin aslında 20 yaşından önce evlenmeyi hiç istemediğini, erken evlendiği için bazen pişmanlık hissettiğini anlatıyor. Ailesiyle yaşadığı bir sıkıntıdan kaynaklı evlendiğini çok zorlanıp sıkılarak ifade ettikten sonra “chat” durur mu, yapıştırıyor hemen “Hamile kaldığın için mi evlendin?” sorusunu... Bu soru üzerine yaşadığını daha açıkça ifade etmek zorunda hisseden Nesrin ailesinin de yayını izlediği kaygısını bir kenara bırakıp sevgilisi olduğu için çok şiddet gördüğünü, baskıya dayanamayıp çözümü evlenmekte bulduğunu açıklıyor.

‘NE İŞİ VAR BİR KADININ GECE GECE İŞTE’ YORUMLARINA KADINLARDAN CEVAP GECİKMİYOR

Yayına katılan izleyici sayısı arttıkça yaptığı işi merak eden sayısı da artıyor. Tabii ahlak bekçileri de gecikmiyor. “Bu saatte kadın çalışır mı?”, “Kocan çalışmana nasıl izin veriyor?” gibi gibi yorumlar geliyor peş peşe… Bu yazılanlara sadece canlı yayının sahibi Nesrin değil yayını izleyen başka kadınlar da yanıt vermekte gecikmiyor. “Ben de çalışıyorum”, “Alın terimizle çalışıyoruz, yine de karşılığını almıyoruz”, “Hem işte çalışıyoruz, hem evde”… Nesrin ise “Bunu diyenler hiç yokluk çekmemiş” diyerek anlatmaya başlıyor yaşam koşullarını. Eşiyle birlikte yevmiyelik iş yapıyorlar. Günlük 95 lira aldıklarını ve iş oldukça çalışabildiklerini anlatıyor. Evliliğinin başından beri geçim sıkıntısı yaşadığından bahsederken birikmiş borçlarına da değinmeden edemiyor Nesrin. 44 bin lira borcunu ve bu borçların nerelere olduğunu tek tek sayıyor.

YARIN İŞ YOK… NESRİN’İN NEŞESİ DE…

Yayının ortasında eşinden gelen “Yarın iş yok” bilgisi, usta başının da “Yarın haberleşiriz” diyerek yarını belirsiz bırakması üzerine “Yarın iş arayıp bulmamız lazım” cümlesiyle yüzünde beliren yılgınlığı görüyoruz ekranda. Yayının başındaki neşeli Nesrin bu haberden sonra “Yarın iş bulmamız lazım ya” diye aklına geldikçe söylenmeye başlıyor.

Akşam 6, gece 3 arasında bu yayını yaptığı baskı atölyesinde çalıştığını söyleyen Nesrin eşi ve oğluyla birlikte annesinin evinde yaşıyor. Özellikle hamilelik döneminde eşinin de işsiz kalmasıyla çok zorluk yaşadıklarını, ayda 500 lira ile yaşamaya çalıştıklarını, hamile iken iyi beslenmesi gerekirken kahvaltılıklarla sabah akşam karınlarını doyurduklarını, kendine pantolon alabilmek için bile çevresinden borç istemek zorunda kaldığını anlatıyor. Çevresine olan güven kırıklıklarından da bahsetmeyi unutmuyor.

BİR HAYALİM VAR…

“Biraz da başka şeylerden bahsedelim” deyince hayalinin ne olduğu sorusu yüzünü güldürüyor Nesrin’in, heyecanlanıyor, hayalinden, hayallerinden bahsetmeyi çok istediğini söylüyor. “Bunu çok saçma bulacaksınız çünkü imkansız olduğunu biliyorum” diyerek başlıyor sözüne ve bir kere de söylemiyor bunu, o kadar emin ki hayalinin gerçekleşmeyeceğinden, tekrar tekrar bu hayalin gerçek olmayacağını bildiğini ama ne kadar çok istediğini vurguluyor. “Bir Range Rover’ım olsun çok istiyordum, hâlâ da çok istiyorum ama bunun bir hayal olduğunu çok iyi biliyorum. Yıllar önce baktığımda 500 bin liraydı. Hesaplayın günlük 95 TL’den hiç harcamasam ne kadar sürede parasını biriktiririm?” diye bir soru atıyor izleyicilere. 14 buçuk yıl olduğu bilgisi geliyor “chat”ten. 19 yaşındaki Nesrin "Oğlana ev alacak parayı biriktirene kadar" ona sıra gelmeyeceğini söylüyor ve TikTok’ta hiç tanımadığı izleyicilerine bir heyecanla açtığı hayalini, imkansızlığını hatırlayarak hayal kırıklığı ile kapatıyor. 

'HADİ BİR GÜL ATIN…'

“Arkadaşlar bir gül atın, hediye atın” sözleri de yayın boyunca Nesrin’ın aralara sıkıştırdığı sözler oluyor. TikTok kullanmayanlar için burayı biraz açalım. TikTok canlı yayınları izleyicilerin yayını yapana belli bir “jeton” değerine karşılık gelen hediyeler göndererek bağış yapmasına olanak sağlar, bu hediyelerin puanları da canlı yayınları o sırada yapılan yayınlar sıralamasında yukarıya çıkartır, yukarıya çıktıkça izleyici sayısı da artar. Bu “jetonlar” ile alınan hediyeler ise TikTok canlı yayını açan kişilerin para kazanmasını sağlar. İzleyiciler belli ücretler karşılığında jeton satın alırlar ve bu jetonların ederi hediyeler ile yayını yapana bağış yaparlar. Canlı yayınlar para kazanmanın bir aracı olunca farklı canlı yayınlar arasında dolaşırken “Arkadaşlar hiç hediye atmıyorsunuz”, “Haydi bir gül atın” sözleri ile de istisnasız karşılaşılır. Nesrin’e de hediyeler geldikçe eski neşesi de yerine gelmeye başlıyor.
Tabii izleyici sayısı arttıkça hediye atan sayısı da artmaya başlıyor. Yayına yeni katılımlar oldukça eski sorular tekrar tekrar soruluyor. “Chat” daha hızlı ilerlediği ve atılan hediye sayısı arttığı için Nesrin de hediyelere teşekkür etmekten ve gözüne çarpan soruları yanıtlamaya çalışmaktan yayının başındaki gibi açık ve akan bir sohbet sürdüremiyor.  Yayının doğası gereği konuşulabilecek onlarca konu da bir kenarda kalıyor.

Hayatını online paylaşan genç bir işçi kadının kısıtlı bir zaman aralığında çalışırken paylaştığı yaşamının kısa bir kesiti Nesrin'inki. Nesrin gibi TikTok kullanan ya da kullanmayan bir sürü genç kadın Nesrin’in yaşadığı ve anlatmaktan çekinmediği “yokluğu” deneyimliyor. Hayalleri de o yokluğun gerçekliğiyle şekilleniyor, anlattıkları da. TikTok ise bu kadınların yaşadıkları dertleri anlatmaktan çekinmediği, yaşadıklarını, düşündüklerini, fikirlerini atölyelerinden, fabrikalarından, evlerinden, sokaklardan ifade ettikleri bir araç haline dönüşüyor.

* Güvenlik gerekçesiyle kadının ismini ve videoda belirttiği marka ve yer isimlerini değiştirdik.

Fotoğraf: Solen Feyissa / Unsplash