İsmailağa cemaatine bağlı Hiranur Vakfı’nın kurucusu Yusuf Ziya Gümüşel’in, kızı H.K.G.’yi henüz 6 yaşındayken “evlendirmesi” ve çocuğun yıllarca cinsel istismara maruz bırakılması ülkede çocuk istismarının vahim tablosunu yeniden gündeme getirdi. Bu örnek, tarikat ve cemaatlerde kız çocuklarının yaşadıklarından, tarikatlara devlet tarafından yapılan desteklere, istismar soruşturmasının üzerinin nasıl örtülebildiğinden çocuk koruma sisteminin işletilmemesine kadar pek çok tartışmayı da yeniden alevlendirdi.

Tepkiler büyüyene kadar iktidar ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı sessiz kaldı. İstismar, muhalefet tarafından meclis gündemine soru önergeleri, çocuk istismarını önlemek için araştırma komisyonu önergeleri ile taşındı. İktidar ise olayın takipçisi olacaklarını söylemekle yetindi, Aile Bakanı da davayı takip edeceklerini belirtti. Kamuoyunda iktidarın tarikat ve cemaatlerde yaşanan istismarların üzerini örttüğüne yönelik tepki büyürken, iktidarın bu “geçiştirmesi” tepki toplayınca AKP, 112 AKP’li vekilin imzasıyla bir araştırma komisyonu önergesi verdi. Böylece CHP, HDP, İYİ Parti, MHP ve AKP Meclis’te çocuk istismarının önlenmesi için yapılması gerekenlerin belirlenmesi için Meclis Araştırma Komisyonu kurulması için önergeler vermiş oldu.

21 Aralık 2022’de gerçekleşen Meclis Genel Kurulunda, Meclis Araştırma Komisyonu kurulması önergelerinin 3 Ocak’ta görüşülmesine karar verildi.  Bugün Meclis Genel Kurulu’nda yapılan görüşmelerde 3 ay boyunca görev yapacak 19 kişilik bir çocuk istismarını önleme araştırma komisyonu kurulması kararı kabul edildi.

AKP’DEN ‘HER ŞEYİ YAPTIK, BUNLAR MÜNFERİT’ GEREKÇELİ ÖNERGE
Büyüyen tepkilerin önünü almak için AKP tarafından da bir önerge verilmişti. AKP Milletvekili ve AKP Grup Başkanvekili olan Özlem Zengin’in ilk imzacısı olduğu önergenin gerekçesi ülkedeki çocuk istismarı gerçeğinin üzerini örterken, 6 yaşında tarikatta istismara uğrayan kız çocuğunun yaşadığını münferitleştirdi.
Önergenin giriş yazısında ülkede “çocukların hak ve özgürlüklerini en üst seviyede güvence altına” alındığı, “her türlü saldırı, tehlike ve istismardan korumak için çocuğun üstün yararı göz önünde bulundurularak yapılan pek çok yeni kanuni düzenlemeye rağmen maalesef, zaman zaman müteessif kimi hadiselerin yaşanabildiği gözlemlenebiliyor” dendi. AKP’nin önergesinde Hiranur Vakfında yaşanan istismara şöyle değinildi: “Özellikle son günlerde kamuoyu gündeminde yer alan, 6 yaşındaki bir çocuğumuzun (H.K.G) evlilik adı altında, hiçbir şekilde izahı ve kabulü mümkün olmayan bir birlikteliğe ve bu kapsamda duygusal ve cinsel yönden istismara maruz bırakıldığı yönündeki vahim haberler, toplum vicdanında derin yaralar açmıştır.”
Daha baştan “yapılacak her şeyi yaptık” diyen bu önerge, iktidarın kurulacak komisyonda sorumluluğunun üzerinin örtme ve çocuk istismarını “münferit vakalara indirme” gayretinde olacağının işareti.

AKP’Lİ VEKİLLERDEN ‘ÇOCUK İSTİSMARINI ÖNLEME KONUSUNDA HER ŞEY TAM’ ISRARI

Araştırma komisyonu önergelerindeki gibi AKP’li milletvekilleri araştırma komisyonu kurulması için Meclis Genel Kurulu'nda yaptıkları konuşmalarında AKP iktidarı boyunca çocuk istismarına dair yapılan yasal değişiklikleri sıralayıp “tüm bunlara rağmen” istismarın yaşandığını belirttiler ve çocuk istismarı tartışmasının “siyasetler üstü” tutulması gerektiğini ifade ettiler.

AKP Milletvekili Mustafa Arslan, 6 yaşından beri cinsel istismara maruz kalan H.K.G.’nin 30 Kasım 2020’deki şikayeti ardından Aile ve Sosyal Hizmet Bakanlığının yaptıklarını sıralayarak konuşmasına başladı. Ardından istismar türlerinin tanımlarını yaparken cinsel istismarı “çocuğun kendisinden büyük bir kişi tarafından cinsel dürtülerle zorla ya da ikna edilerek cinsel etkileşime maruz bırakılması” olarak tanımlayan Arslan, 2022 yılında kız çocuklarının yasal temsilcilerinin izniyle evlenebilme yaşının 15'ten 17'ye; “mahkeme kararıyla olağanüstü durumlarda evliliğe izin verilebilen durumlarda” evlenme yaşının 14'ten 16'ya çıkarılmasına AKP döneminde çocuk haklarının korunmasına yönelik yasal düzenlemeler içinde yer verdi. Çocuk istismarının önlenmesi için AKP iktidarı döneminde her türlü yasal düzenlemenin yapıldığını iddia eden Arslan, “tüm bunlara rağmen böylesi hadiselerin gerçekleştiğini” ifade etti.

'GÖKKUŞAĞI RENKLERİNDEN UZAK TUTMAK GEREK'

AKP Milletvekili Arzu Aydın, çocukların iktidarı eleştirme aracı olamayacağını söyledi ve çocuk istismarı tartışmasını “siyasetler üstü tutmaya” çağırdı. Konuşmasına aile yapısının kutsallığını ve LGBTİ karşıtlığını da sıkıştıran Aydın, “Türk aile yapısına dinamit koyan nice akıma destek verenleri de gökkuşağı renklerinden uzak tutmak gerekir” ifadelerini kullandı.  

‘ÖNCEKİ KOMİSYON GİBİ Mİ OLACAK?’

Muhalefet partilerden milletvekilleri yaptıkları konuşmalarda Karaman’da KAİMDER ve Ensar Vakfı yurtlarında gerçekleşen toplu istismarın ortaya çıkmasının ardından kurulan çocuk istismarı önleme komisyonunun istismarı aklama aracı olarak nasıl kullanıldığını ve bu komisyonun önerilerinin hayata geçirilmediğini hatırlattılar. Aynı zamanda bugün bu komisyonun kurulması noktasında kamuoyu baskısını yaratan Hiranur Vakfı’nda 6 yaşındaki kız çocuğunun yıllarca istismara maruz bırakılması olayının 2 yıldır Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının bilgisinde olup Bakanlığın sessizliği, Vakfa dair bir işlem yapılmamış olması ve sanıkların 2 yıl boyunca serbest dolaşmalarına tepki gösterildi.

‘SİYASET ÜSTÜ DEYİP SORUMLULUKTAN KAÇMASINLAR’

HDP Milletvekili Filiz Kerestecioğlu, çocuk istismarının failin “hasta, sapık” oluşuna indirgenemeyeceğini, istismara önleyici tedbirler uygulanması gerektiğini ifade etti. “6 yaşındaki çocuğun zorla evlendirilmesi olayı, 2 yıldır Aile Bakanlığı tarafından bilinmesine ve yargıya intikal etmesine rağmen iki hafta öncesine kadar sanıklar serbest geziyordu. Karaman’da da aynı yaklaşıma tanık olmuştuk. İktidar tarafından Ensar Vakfı görmezden gelindi, bu olayın gerçekleşmesinde aktif ya da pasif olarak rolü olan siyasilerin sorumlulukları örtbas edilmek istendi” diyen Kerestecioğlu, 2016’da kurulan komisyonda sıralanan önerilerin gerçekleştirilmediğine dair şu örnekleri verdi: “88 maddelik öneriler sıralanmıştı, bunlardan biri yurt, pansiyon gibi barınma hizmeti veren yerlerin açma ruhsatının MEB tarafından verilmesi önerisiydi. Hayata geçmedi. TBMM’de daimi bir çocuk ihtisas komisyonu kurulmasıydı, bu da kurulmadı.” Temel yaklaşımın çocukları korumak olması gerektiğini belirten Kerestecioğlu, “Ekonomik ve sosyal önlemler geliştirmemiz gerekiyor. Öncelikle sağlık ve eğitim, ülkedeki her çocuk için her an her yerden erişilebilir olmalı, çocuk yoksulluğu ortadan kaldırılmalı. Bu devlet yöneticilerin sorumluluğu. O yüzden ‘siyaset üstü’ diyerek sorumluluktan kaçmaya çalışmasın. Ancak çocuklar eğitimlerine devam edip düzenli sağlık taramasından geçtiğinde çocukları izlemeye, riskleri fark etmeye imkân tanıyacak bir sistem gerçekleşmiş olabilir” diyerek istismarın “siyaset üstü” atfedilmesine tepki gösterdi.

‘2 YIL OTURDUNUZ İZLEDİNİZ’

HDP Milletvekili Meral Danış Beştaş, İstanbul Sözleşmesi’nden çıkmanın çocuk istismarını, cezasızlığı onaylamak demek olduğunu söyledi ve kadınların İstanbul Sözleşmesi’nden vazgeçmeyeceğini vurguladı. “Çocuk istismarında sorumluları bulmak için ilk başta o ülkedeki iktidara bakmak lazım” diyen Beştaş, AKP Kayseri Milletvekili Hülya Nergis Atçı’nın "6 yaşında bir çocuğu kimse başına bela etmez" açıklamasının AKP’nin faili koruma güdüsünü ortaya koyduğunu belirtti. AKP’li Mahmut Arslan’ın 6 yaşından beri istismara uğrayan H.K.G.’yle ilgili anlattıklarına dair Beştaş, “İktidarın hatibini dinledim, acı acı gülümseyemedim bile. H.K.G.'nin nasıl iyi bakıldığını, neler yapıldığını anlattı. Hikâye anlattı Türkiye'ye. Suçunu itiraf etmemek için her türlü sözü söyledi. Bu adamların tutuklanması için ne yaptınız 2 yıl? 2 yıl oturdunuz izlediniz” diyerek şikayet yapılmasına rağmen sanıkların 2 yıl serbest olmasına, Hiranur Vakfı’na işlem yapılmamasına tepki gösterdi.

‘5 GRUPTAN EŞİT TEMSİLİYET SAĞLANSIN’

CHP Milletvekili Gülizar Biçer Karaca, “Ne olmuştu 2016 yılında? Ensar'daki ve KAİMDER'deki çocukların cinsel istismarı ve kamuoyunda yükselen muhalefet ve tepkiler üzerine yine böyle bir Komisyon kurulmuştu. Bu rapor 2017 yılında Meclise dağıtıldı ama yine "Neden görüşülmüyor?" tepkileri üzerine ancak 2018'in Şubatında görüşülebildi, diğer birçok rapor gibi Meclisin tozlu raflarına bırakıldı” diyerek önceden kurulan meclis komisyonunu hatırlattı. “Hiranur Vakfındaki, cemaate ait bir vakıftaki istismar vakasından sonra kamuoyu baskısıyla yine böyle benzeri bir komisyon kurulacak. Bu komisyonda, tıpkı KAİMDER'de, tıpkı ENSAR'da olduğu gibi süreci uzatarak, ipe un sererek oradaki yaşananları komisyon aracılığıyla aklamak istiyorsanız buna izin vermeyeceğiz” diyen Karaca, “Cinsel istismarın önlenmesini, çocukların korunmasını sağlamak mı istiyorsunuz? Mecliste 5 siyasi partinin grubu var, grubu olmayan siyasi partilerin vekilleri de var. 5 gruptan eşit temsiliyet yapalım, eşit sayıda milletvekili gelsin ve oradaki oylamalarda Komisyon Başkanı ‘Ben gündemi belirlerim, istediğim kurumu çağırırım ya da istediğim kurumlarda inceleme yaparım’ diyerek belirleyici parmak hesabına gidilmesin” diye konuştu.

‘KOMİSYON GERÇEKLERİ ÖRTME KOMİSYONUNA DÖNÜŞECEK’

Bu komisyonun kurulmasının sebebi olan istismar vakasında Aile Bakanlığının iki yıldır bildiği hâlde sustuğunun ortaya çıkması üzerine Karaca, “İki yıldır bu davada hiçbir varlık göstermeyen, sümen altı edilmesine göz yuman Aile Bakanlığının aslında o sanıklarla birlikte -müdahil değil- sanık sandalyesinde oturması gerekirdi. Erken yaşta istismara uğrayan çocuk için ‘Çocuğun rızası var’ diyen birisi Adalet Bakanlığı koltuğunda oturduğu sürece bu Komisyondan hiçbir sonuç çıkmayacaktır. Yine, 6 yaşındaki birine sistematik istismar vakasına ‘İnsani bir durum’ diyen Aile Bakanı o koltukta oturduğu sürece bu Komisyon gerçekleri örtme ve o suçu aklama komisyonuna dönüşecektir” diye tepki gösterdi.

‘SÖZDE VAKIFLARLA BAKANLARINIZ PROTOKOL İMZALAMASIN’

CHP Milletvekili Gamze Taşçıer, “ Bugün bu komisyon kuruluyor çünkü siyaseten günah çıkartmak istiyorsunuz; dolayısıyla bu komisyon bir turnusol kâğıdı olacak. Bu sözde vakfın yapmaya çalıştığı gibi birkaç göstermelik kişi öne sürülerek aklanmaya mı çalışılacak, yoksa bu yapıların elindeki çocuklarımızla ilgili derinlemesine bir inceleme yapılacak mı, arkasında kimler var tek tek çıkarılacak mı, göreceğiz” dedi. “O komisyonda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin dahi yürürlükten kaldırılması gerektiğini söyleyen kamu kurumu temsilcilerini dinlettiniz, bu komisyonda da çocukları koruyan Lanzarote Sözleşmesi'nden çıkmayı savunanları mı dinlettireceksiniz?” diye soran Taşçıer, “Eğer gerçekten istismarla mücadele etmek istiyorsanız bakanlarınız bu sözde vakıflarla protokoller yapıp çocuklarımızı emanet etmeyi bırakacak, Millî Eğitim Bakanlığı kendi eğitim vermeyi bırakıp okullara bu ne olduğu belli olmayan sözde vakıfları sokup çocuklarımızla karşı karşıya getirmeyecek” diye konuştu.
CHP Milletvekili Nur Süllü, 18 yaş altı evliliklerin Medeni Kanun’da önlenmesi ile ilgili yasa teklifinin hala komisyonda beklediğini ifade etti.

İYİ Parti grubu adına söz alan milletvekili İmam Hüseyin Filiz, etkin bir çocuk koruma sisteminin oluşturulması, çocuk evliliklerinin önlenmesi için yasal düzenleme yapılması, sıkı denetimler yapılması, çocuğun ayrımcılığa karşı korunması, çocuk haklarının korunmasının güvence altına alınacağı çocuk dostu adalet sisteminin kurulması gerektiğini belirtti.

MECLİS’TE İLK NASIL GÜNDEME GELMİŞTİ?

Hiranur Vakfı’ndaki çocuk istismarı Meclis’te ilk olarak bütçe görüşmeleri sürerken gündeme getirilmişti. TİP İstanbul Milletvekili Sera Kadıgil ve HDP İstanbul Milletvekili Oya Ersoy soru önergeleri verdi. CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, konunun muhatabı bakanların Meclis’e bilgilendirme yapmasını istedi. HDP Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş da, “Bu cemaate ne yapıldı, ilgililer hakkında soruşturma başlatıldı mı? Ne yapıldı?” diye sordu ve “Bundan önce de çok sayıda vakıfta, cemaatte bu tip çocuklara yönelik istismar vakaları gündeme geldi. Karalılıkla üzerine gidilmediği için bugünlere kadar geldik” diyerek eleştirdi. AKP Grup Başkanvekili Özlem Zengin, “Bu konu siyasetin malzemesi olamaz. Siyaset üstü malzemedir” dedi. MHP Grup Başkanvekili Levent Bülbül ise idam cezasını yeniden gündeme getirdi. İYİ Parti Grup Başkanvekili Müsavat Dervişoğlu ise, “TBMM'nin bu noktada yapması icap eden ne varsa ona katkı sağlamaya hazır olduğumuzu ifade etmek istiyorum” dedi. AKP İstanbul Milletvekili Abdullah Güler, altı yaşındaki çocuğun gelinlikli fotoğrafının uydurma olduğunu iddia ederek “Kapatan kim ya? Bir defa, o gelinlikli fotoğraflar uydurma, kişilik hakkına saldırı da var! Başka insanların evlatlarının fotoğrafları kullanılıyor arkadaşlar” diye konuştu.

DAHA ÖNCEKİ KOMİSYONLARDA ÇOCUK İSTİSMARININ ÖNÜ AÇILMIŞTI
Geçtiğimiz 10 yılda yaşanan pek çok çocuk istismarı olayında, toplumda tepki büyüdükçe Meclis’te çocuk istismarını önleme komisyonları kuruldu. Ancak gelinen nokta ve bu komisyonlardan çıkan sonuçlar bu komisyonlar aracılığı ile çocuk istismarının önünün nasıl alınacağını değil, iktidar eliyle çocuk istismarının üstünün nasıl örtüldüğünü gösterdi. 2015 ve 2018’de kurulan komisyonlar ise en yakın örnekleri.
2015’de Ensar Vakfı’nda yaşları 8 ile 10 arasında değişen 45 çocuğun cinsel istismara maruz bırakılmasının ardından 4 partinin ortak önergesi ile kurulan Cinsel İstismarı Önleme Komisyonu 4 aylık bir çalışmanın sonucunda oldukça tartışmalı bir rapor açıklamıştı. HDP’li ve CHP’li komisyon üyeleri rapora şerh koymuştu. Raporda çocuk istismarcılarına kimyasal hadım uygulamasının hemen hayata geçirilmesi önerisi yer alırken, çocuk evlilikleri bir ‘duyarlılık’ sorunu olarak ele alınıyordu. Çocuk İstismarını Önleme Araştırma Komisyonu Karaman’daki KAİMDER ve Ensar yurtlarında 10 çocuğun istismara uğramasından sonra kurulmuş olmasına rağmen raporda Karaman’da yaşanan istismara dair neredeyse hiçbir şey yer almadı.
2018’de Adana ve Antalya’da 5 yaşın altındaki iki çocuğun istismarının yarattığı büyük tepki üzerine, Erdoğan’ın talimatıyla Meclis’te yine bir çocuk istismarını önleme komisyonu kurulmuştu. Bakanlardan oluşan komisyonun hazırladığı ve 9 Nisan 2018 tarihinde meclise sunulan yasa tasarısı çocuk istismarının önünü açacak pek çok maddeyi içeriyordu. Çocuk istismarında yaş sınırı getirilerek cezaların artırılması ve hadım uygulaması öne çıkartılırken, faillere uygulanacak iyi hal indirimlerine dokunulmuyor, ‘Çocuk istismarı suçunda zaman aşımı olmaz’ denmiyordu. Bu tasarıda yer alan ve yasalaşan “Çocuğun cinsel istismarında yaş ayrımı”, 15 yaşını dolduran çocukların reşit insanlar tarafından istismarını “reşit olmayanla cinsel ilişki” olarak adlandırıp meşru görülmesini getirdi. Çocukların cinsel istismarına ilişkin suçların soruşturulması ve kovuşturulması aşamasında yayın yapmak da yasaklandı. 
Şimdi tartışılan Çocuk İstismarını Araştırma Komisyonunun yeni gasplara yol açmaması için kamuoyunun gözünü meclisten ayırmaması, atılacak her olumsuz adımda tepkisini göstermesi gerekiyor.

Fotoğraf: Ekmek ve Gül