Sağlıklı bir gebelik ve sağlıklı bir bebek için annenin yeterli ve dengeli beslenmesi gerekir. Çünkü bebekteki bedensel ve zihinsel büyüme/gelişme annenin gebelik boyunca yeterli ve dengeli beslenmesi ile olasıdır. “İki canlısın iki kişilik yemek yemelisin” düşüncesi yanlış bir inanış olup beslenmede anne ve bebek için sağlıklı bir diyet önemlidir.

Gebelikte beslenmenin amacı, annenin kendi besin ihtiyaçlarını karşılamak ve sağlığını korumak, anne karnındaki bebeğin büyüme ve gelişmesi için gerekli enerji ve besin ögelerini sağlamaktır.

Gebenin yaşı, günlük aktiviteleri gibi özellikleri beslenme gereksinimlerini etkilerken, gereksinimler karşılanamadığında beslenme yetersizliği sonucu kansızlık, diş çürükleri gibi sağlık sorunlar ortaya çıkabilir. Çok kilo alan gebelerde gebelik zehirlenmesi olarak bilinen durum görülebilir. Beslenme yetersizliğinin erken doğum, bebekte gelişim geriliği, düşük doğum ağırlığı gibi etkileri olabilir.

GEBELİKTE KİLO ALIMI NASIL OLMALIDIR?

Beslenme ile takip edilmesi gereken önemli diğer konu gebelikteki aylık kilo artışıdır. Öncelikle boy ve ağırlık kullanılarak beden kitle indeksi (BKİ) hesaplanmakta ve gebelik boyunca alınması gereken kilo belirlenebilmektedir. BKİ’ye göre alınması gereken kilo değişirken normal kilodaki bir gebe ilk üç ayda 1-2 kg, sonraki aylarda haftada yarım kilo/500 gr. almalıdır.

Gebelikte artan besin gereksinimini karşılamanın en kolay ve zahmetsiz yolu et, süt, kuru baklagiller, meyve ve sebze, tahıl ve ekmek gibi tüm besin gruplarının yeterli ve dengeli tüketilmesidir. Bir kadının günlük enerji ihtiyacı ortalama 2000 kalori iken gebelikte bebeğin gelişimi için günlük alınması gereken enerji miktarına 200-300 kalorilik bir enerji eklenir.

TÜM GEBELİK SÜRESİNCE BESLENME GEREKSİNİMİ AYNI MIDIR?

40 haftalık gebelik dönemi üç aylık periyotlara denk gelen üç trimester olarak ele alınmaktadır. Gebeliğin ilk 3 ayında yani birinci trimesterde besin gereksinimi gebelik öncesi ile aynıdır veya hafif artmıştır. İkinci trimesterde artan ihtiyacın karşılanması için gebelikte günlük 200-300 kalorilik ek enerji alınması gerekir. Özellikle gebeliğin 20. haftasından sonra gereksinimlerin ve iştahın arttığı, bebeğin hızlı büyümeye başladığı bir dönemdir. Vücut özellikle emzirme döneminde anne sütü salgılamak ve artan enerji ihtiyacını karşılamak üzere yağ depolamaya başlar. Üçüncü trimester, kilo artışının devam ettiği ve bebeğin en hızlı büyüdüğü dönemdir. Ayaklarda ve ellerde ödem, sık idrara gitme, kabızlık sorunları normaldir. Gebelikte bebeğin büyüme ve gelişmesi için tüm enerji ve besin ihtiyacının anneden karşılandığı göz ardı edilmemeli; yeterli ve dengeli beslenme öncelikle gebeliğin ve yaşamın her döneminde sağlığın korunması için önemlidir.

NE/NEDEN YENİLMELİDİR?

■ Balık, yumurta, peynir, süt, taze meyve, fındık (vitamin B12 ve folik asit) beyin gelişimine katkı sağlar.

■ Omega 3- 6, çinko, folat, demir, kalsiyum ve D vitamini bebeğin doğum ağırlığını ve gelişimini olumlu yönde etkilemektedir.

■ Proteinler vücutta depolanmadıkları için günlük olarak besinlerle alınmalıdır. Gebelikte protein ihtiyacı artar.

■ Yağda eriyen vitaminler A, D, E, K vücutta depolandığından fazla alındığında birikerek zehirleyici etki oluşturabilir.

■ Suda eriyen vitaminler B vitaminleri, folik asit ve C vitaminleri depolanmaz ve fazla alındığında idrarla atılır ve günlük olarak alınması gerekir.

■ Bebeğin sinir sistemi gebeliğin oluşumuyla çok hızlı gelişmeye başladığı için ilk haftalarda folik asit alınması önemlidir. Folik asit ihtiyacı beslenme ile karşılanamadığından tablet olarak dışarıdan alınması gerekir. Gebeliğin ilk üç ayında günde 400 mikrogram (mcg) kullanılması bebekte beyin ve omurilik hastalıklarını önleyebilmektedir.

■ Kemik ve diş sağlığını korumak için gebelik döneminde yeterli miktarda kalsiyum alınmalıdır.

■ Gebelik nedeniyle gereksinimi artan oksijenin taşınabilmesi için normalden fazla demir ihtiyacı oluşur. Özellikle son üç ayda yeterli alınmazsa annede kansızlık gelişebilir.

■ Gebelikte gereksinimi artan iyotun eksikliği, bebekte tiroid hormonlarını azaltarak fiziksel ve mental gelişim geriliğine neden olabilmektedir.

■ Su oksijenden sonraki en önemli yaşam kaynağı olup günde 10-12 bardak su içilmelidir. Vücutta tüm kimyasal olaylar için su gerektiğinden vücutta yeterli su bulunması yaşam için zorunludur.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

■ Doğal gıdalar tercih edilmeli, mevsiminde yetişen meyve ve sebzeler tercih edilmeli ve mutlaka lifli gıdalar tüketilmelidir.

■ Protein içeren besinler mutlaka C vitamini içeren yiyeceklerle birlikte alınmalıdır.

■ Haftada 1-2 kez balık yemeye özen gösterilmelidir.

■ Demir hapları ve demir içeren gıdalar süt ve süt ürünleri ile birlikte alınmamalı, bu yiyecekler C vitamini içeren sebze ve meyvelerle tüketilmelidir.

■ Mide bulantısı, mide yanması yapan yiyeceklerden uzak durulmalı, kızartılarak ve kavrularak yapılan yemekler tercih edilmemelidir.

■ Sigara ve alkol kullanılmamalı, sigara içilen ortamlarda bulunulmamalıdır.

■ Kafein içeren çay ve kahve tüketimi sınırlı tutulmalı, içilecekse de öğünlerden 2 saat sonra ve su ile seyreltilerek içilmesine dikkat edilmelidir.

■ Salam, sosis gibi et ürünleri, hazır çorba ve meşrubatlar, cips, kraker tarzı hazır yiyecekler tüketilmemelidir.

■ Konserve, kaymak, tahin helvası, çikolata gibi çok yağlı yiyeceklerden uzak durulmalıdır.

■ Tahıl ve kuru baklagil karışımı yemekler sık yenilmeli ve bu yemeklerin yanında C vitamininden zengin sebze ve meyveler tüketilmelidir.

Unutulmamalıdır ki, gebelikte doğru beslenmek sağlıklı bebekler, sağlıklı bebekler sağlıklı bireyler, sağlıklı bireylerse sağlıklı toplum demektir. Sağlıklı bir toplumun temelini de sağlıklı nesiller oluşturmaktadır.

Fotoğraf: Freepik