“Sevgi adına ne çok kadın öldürüldü. Oysa seven öldürmez, özgürlüğünü sınırlamaz, yaşamı dar etmez, kıskanmaz, sıkıntıya sokmaz, bencil davranmaz; ama fakat demeden, sorgulamadan yaşamını kolaylaştırır. Sevgi biter yollar ayrılır ise her şey için teşekkür eder, arkasına bakmadan gider. Yok olur, gözlerden uzak olur, ayak bağı olmaz. Kimse kimseye bütün bir geleceğin garantisini veremez, ömür boyu diyemez. Sevginin ömrünü zamana meydan okuyan kenetlenmiş eller belirler.”

Bu kitap yorumu öncesi kitabın yazarını tanımaya ihtiyaç var. Sistem karşıtı, devrimci yazar Çernişevski 1800’li yıllarda Rusya’da yaşamış. Düşünceleri nedeniyle Çarlık tarafından cezalandırılmış. Önce bir direğe bağlanarak halka teşhir edilmiş, ardından 20 yılı Sibirya madenlerinde kürek cezası olmak üzere ömür boyu sürgüne gönderilmiş. Çernişevski, 600 sayfa olan Nasıl Yapmalı kitabını Petropavlovsk zindanlarında dört ayda yazmış. Nasıl Yapmalı’yla yolculuğumuz karanlıktan aydınlığa. İnsanın kuruş kuruş satıldığı, kadının meta olarak görüldüğü, dövüldüğü, sövüldüğü, öldürülmesine seyirci kalındığı dünyamızdan, kadının özgürleşme sürecine, yani yeni insanla tanışmaya. İlginç bir yolculuk. Günümüzde bataklıklar içinde, çalı çırpıyla dövüşerek, düşe kalka yol alıp, var olma mücadelesi verirken özgür bir dünyada yeni insanla karşılaşmak… Yol arkadaşımız Vera Pavlovna. Kızını sermaye olarak gören annesi, Vera’yı kendince uygun gördüğü biriyle nişanlar. Vera Pavlovna, tesadüfler sonucu tanıştığı insanlarla zincirlerini kırar. O artık özgürlüğe, aşka ve yeni ekonomik yaşam modellerinin kapısını da aralayarak iş yaşamına atılır. Burası bambaşka bir dünya…

Burjuva iktisatçıların iflasını ortaya koyan yazar, Nasıl Yapmalı’da çürümüş ilişkilere karşı alternatif ilişkiler sunar. Kadının özgürlüğünü, sevginin önemini, evliliğin yasal bir köleliğe dönüşmemesi gerektiğini işler. Yazar, komün yaşamların sadece ütopik bir düşünce olduğunu değil, gerçekleşebilme olasılığını gösterir. Çernişevski’nin bu kitaptaki yeni özgür insan tanımına Dostoyevski’nin Yeraltından Notlar’la cevap verdiği bilinir. Karl Marx, Çernişevski’yi “Burjuva iktisadının iflasını ustaca ortaya koyan büyük Rus araştırmacı” olarak tanımlar. İnsana dair her şey bir umut, bir ışık: Nasıl Yapmalı…

Fotoğraf: Nebat Bukrek/Ekmek ve Gül