Okurumuzun Sorusu:

Merhaba. 2019 yılında doğum yaptım. Doğum izinlerim bittikten sonra kısmi istihdamdan faydalanarak kısmi süreli çalışmaya geçtim. Çocuğuma bakacak kimse olmadığı için kreş gündüz bakım evine verdim. Birçok perakende şubesi olan kurumsal bir firmada çalışıyorum. Fakat artık bir üst yöneticim hafta sonu çalışmaya veriyor ve çocuğumu bırakacak kimsem yok. Uzlaşmaya çalışıyorum fakat yapacak bir şey olmadığını, istedikleri zaman çalıştırabileceklerini söylüyorlar. Bu durumda nasıl bir yol izleyebilirim? Yardımcı olursanız çok sevinirim.

Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmeliğin 9. maddesine göre kısmi süreli çalışmaya geçmek isteyen kadın işçi hangi günler ve saatlerde çalışmak istediğini başvurusunda işverene bildirir. Aynı yönetmeliğin 15. maddesine göre işveren işçinin çalışacağı gün ve saatleri; işin niteliği, işyerinin bulunduğu yerin gelenekleri ve işçinin talebini de dikkate alarak belirler.

Belirlenmiş gün ve saatlerin işçiye bildirimi de bu maddenin doğal bir sonucudur. Genel kural olarak işverence belirlenmiş olan bu gün ve saatler, işçinin onayı olmaksızın işveren tarafından tek taraflı olarak ve keyfi biçimde değiştirilemez.

Okurumuz kısmi süreli çalışmaya geçtiğinde, okurumuzun çalışacağı günler işveren tarafından hafta içi olarak belirlenmiş. Şimdi işveren tek taraflı olarak değişiklik yapıp okurumuzu hafta sonları da çalıştırmak istiyor.

İşverenin tek taraflı yapmak istediği bu değişiklik:
1)    İş Yasası’nın çalışma koşullarında işçi aleyhine değişiklikleri işçinin yazılı onayına bağlayan 22. maddesine,
2)    Kadın işçilerin iş-yaşam dengesini kurabilmeleri ve doğum sonrası çalışma yaşamından ayrılmamalarını sağlamaya çalışan, kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkını düzenleyen İş Yasası’nın 13. maddesine,
3)    Doğum ve cinsiyet nedeniyle ayrımcılık yapılmasını yasaklayan İş Yasası’nın 5. maddesine aykırıdır.

Okurumuzun üst yöneticisinin “istediğimiz zaman çalıştırabiliriz” ifadesi, hukuki anlamda hiçbir karşılığı ve dayanağı olmayan, “okumuşların cehaletinin” güzide örneklerinden biridir. Çalışma koşulları, işveren ve yöneticilerin orman kanunlarıyla değil, İş Yasası ile ilgili yasa ve yönetmeliklerce belirlenir.

Peki okurumuz bu aşamada ne yapabilir?

1)    Okurumuz bu değişikliği kabul etmek, hafta sonları çalışmak zorunda değildir. Okurumuz kendi yazılı onay vermediği sürece mevcut çalışma gün ve saatlerinde çalışmayı sürdürebilir.

2)    Okurumuz yöneticisinden bu talebini yazılı olarak kendine sunmasını isteyebilir.

3)    Okurumuz bu talebin kendine yazılı olarak sunulmasını takip eden 6 işgünü içinde İş Yasası’nın 22. maddesi uyarınca bu talebi, yukarıdaki gerekçeleri kullanarak ve çocuk bakımı nedeniyle hafta sonları çalışmasının mümkün olmadığını da belirterek reddedebilir. 

4)    İşveren bu nedenle okurumuzu işten çıkarırsa, bu işten çıkarma İş Yasası’na aykırı olur. Okurumuz ister önce arabulucu, anlaşma olmazsa dava yoluyla işe iade talep edebilir, isterse de kıdem ve ihbar tazminatı ile ayrımcılık tazminatı da dahil olmak üzere tüm yasal haklarını yine aynı yolla talep edebilir.

Son bir not. Okurumuzun üst yöneticisinin bu hukuk tanımaz tutumunu, şirketin merkezi insan kaynakları yönetimine de bildirmesinde yarar olabilir. Zira bu tür örneklerde “kraldan çok kralcı” davranan orta düzey yöneticiler, yasa ve yönetmeliklere aykırı hareketlerinin şirketi olumsuz duruma sokacağının anlaşılması halinde şirket yönetimince hizaya çekilebilmektedir.