Okurumuzun Sorusu:
Merhaba. 12 Kasım’da ilk doğumumu gerçekleştirdim ve Şubat 20’de doğum iznim bitiyor. 1 ay ücretsiz izin alıp 20 Mart’ta yarım çalışma ödeneği için başvursam hak kaybı yaşar mıyım? Hak kaybı yaşamamak için ücretsiz izin kullanmadan direk işe mi başlamam gerekiyor?

Öncelikle okurumuzu tebrik edelim; okurumuza, eşi ve bebeğiyle birlikte mutlu, uzun ve sağlıklı bir ömür dileyelim.

İş Yasası’nın 74. maddesinde 2016 yılında yapılan değişikliğe göre kadın işçi 16 haftalık normal analık iznini kullandıktan sonra, birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda ise 180 gün boyunca “yarım çalışma” hakkını kullanabilir.

Kadın işçi haftalık çalışma süresinin yarısı kadar (22,5 saat) çalışır ve bu sürenin ücretini işvereninden alır, işveren bu sürenin primini de öder. Geri kalan sürede işçi ücretsiz izinli sayılır ve bu süre için yarım çalışma ödeneği İŞKUR tarafından ödenir. Yarım çalışma ödeneği 2022 yılı için günlük net 165,5 TL’dir. İŞKUR ayrıca yarım çalışma ödeneği ödediği gün kadar sigorta primi öder.

Olağan koşullarda yarım çalışmanın analık izninin ardından başlaması ve İŞKUR’a analık izninin bittiği tarihten itibaren 1 ay içinde başvuru yapılması gerekmektedir. Çünkü işçinin yarım çalışma yapabileceği ve yarım çalışma ödeneği alabileceği süre, analık izninin bittiği tarihi takip eden gün başlar.

Bu kuralın bir istisnası var.

Doğum ve Evlat Edinme Sonrası Yarım Çalışma Ödeneğine İlişkin Usul ve Esaslar’ın 4. maddesine göre:

“Mücbir sebepler dışında, başvuruda gecikilen süre doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği almaya hak kazanılan toplam süreden düşülerek ödeme yapılır.”

“İşçi/personel, mücbir sebepleri belgelendirmek zorundadır. Mücbir sebebin başladığı tarih başvuru süresini durdurur. Mücbir sebebin başladığı tarihten bittiği tarihe kadar geçen süre toplam hak sahipliği süresinden düşülmez. Mücbir sebep yasal başvuru süresi içinde başlar. Yasal başvuru süresinin son gününden önce ortadan kalkan gerekçeler mücbir sebep olarak değerlendirilmez.”

Ancak ücretsiz izin mücbir (zorunlu) sebep sayılmaz. Dolayısıyla okurumuz analık izninden sonra 1 ay ücretsiz izin alırsa, bu süre yarım çalışmanın yapılabileceği süreden düşülür ve okurumuz ilk çocuk için 60 günlük yarım çalışma hakkı süresinden ancak 30 gün yararlanabilir.

Okurumuzun 60 günlük yarım çalışma hakkından tam yararlanabilmesi için, analık izninin bitiminin ardından işe dönmesi, işe döndüğü tarihte yarım çalışmaya da başlaması ve 30 gün içinde İŞKUR’a başvuruyu gerçekleştirmesi gerekmektedir.