Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının bütçesi bugün Mecliste Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşülüyor. Kadının güçlendirilmesi için ayırdığı bütçeyi yıldan yıla azaltan bakanlık bu yıl için hedeflediği 1 sığınmaevini de açmadı.

2023 yılında 149 sığınma evi varken bakanlık 2024 yılı için bir sığınmaevi daha açacağını ilan etmişti, ancak bu sığınma evi açılmadı. 2025 için ise iki yeni sığınmaevinin açılması hedefleniyor. Cumhurbaşkanlığı Yıllık Planında ise bu yeni sığınmaevleri yer almıyor. Hatta bir sığınmaevinin ihtisas kuruluşuna dönüştürüleceği ifade ediliyor.

Sığınmaevlerinde işe yerleştirilen kadın sayısı 2023’te 556 iken 2024 için hedeflenen 550’ydi. 2025 yılı için sığınmaevlerinde 600 kadının işe yerleştirilmesi hedefleniyor. Bu hedef her yıl sadece 50’şer kişi artırılıyor. ŞÖNİM sayılarına ilişkin ise bütçe teklifinde bilgi verilmezken 2025’te nüfusun yoğun olduğu üç büyükşehirde ikinci ŞÖNİM kuruluşlarının açılmasına yönelik çalışmalar yürütüleceği ifade ediliyor. 2018’de 79 olan ŞÖNİM sayısı Nisan 2024 itibariyle 82. Kadının güçlendirilmesi amacıyla ayrılan bütçe de projeler de azaldı. 2023 yılında 30 proje gerçekleştirilirken 2024’te hedef 16’ya çekilmişti. 2025 hedefi ise 11.

Çocuk evi ve çocuk kuruluşu sayılarında da 2027’ye kadar artış olmayacağı teklifte ifade ediliyor. Bakanlık çocuk korumasını “koruyucu aile” ile yürütmeyi amaçlıyor.

AİLE İÇİ ŞİDDET GÖREN KADINA AİLE EĞİTİMİ

Bakanlık aile içinde maruz kaldığı şiddetten kaçarak devlete sığınan kadınlara ise “aile eğitim programları” verilmeye başlandığını ifade ediyor. 2024’te programa 850 kadın dahil edilmiş. Bu sayının 2025 yılında 900’e, 2026’da 950’ye, 2027 yılında bine çıkması hedefleniyor. Bu hedef, şiddeti önleme ve kadınları şiddetten koruma konusunda Bakanlığın, kadınları öncelemek yerine “önce aile” yaklaşımını somut bir şekilde ortaya koyuyor.

PATRONA UCUZ İŞ GÜCÜ PROGRAMI

Kadının güçlendirilmesi programı altında işbaşı eğitim programlarına katılan yani “eğitim” adı altında patronlara neredeyse bedava emek olarak sunulan kadın sayısı, 2024 yılında 30 bin oldu. 12. Kalkınma Planındaki esnek çalışma hedefleriyle bağlantılı olarak da bakanlığın hedefi her yıl bu sayıyı artırmak. “Eğitim” adı altında ucuz, güvencesiz, çeşitli haklardan yoksun çalıştırılması planlanan kadın sayısının 2025’te 40 bin, 2026’da 50 bin, 2027’de 60 bine çıkması hedefleniyor.

ENGELLİ BAKIM MERKEZİ HEDEFİNDEN DE VAZGEÇTİ

Bakanlık engelli kişilere bakım hizmeti veren resmi bakım ve rehabilitasyon merkezi sayısını artırma hedefini gerçekleştirmedi; önümüzdeki yıllar için de bu hedeften vazgeçti. 2023’te 106 olan merkez sayısının 2024 yılında 109’a çıkarılması hedeflenirken bu gerçekleşmedi. 2025 bütçe taslağında ise yeni merkez açılmayacağı ifade ediliyor. Merkez sayısının 2027’de 107’ye; 2028’de ise 108’e çıkarılması planlanıyor.

BÜTÇEDE YOKSULLAŞMA İTİRAFI

“Çocuklarının temel ihtiyaçlarını karşılayamayan ve yaşamlarını en düşük seviyede dahi sürdürmekte güçlük çeken ailelerin, kendi kendine yeterli hale gelinceye kadar çocuklarının bakımı ve desteklenmesi amacıyla geçici bir süre verilen ekonomik destekler ile ve psikososyal destek sistemi” olan Sosyal ve Ekonomik Destek (SED) ile ailesi yanında desteklenecek çocuk sayısının 2024’te 190 bin olduğu ifade edilirken bu sayının 2025’te 200 bine; 2026’da 210 bine çıkması tahmin ediliyor.

Gelir testi sonucu, aile içinde kişi başına düşen gelir tutarının asgari ücretin üçte birinden az olması durumunda primleri devlet tarafından karşılanmak suretiyle genel sağlık sigortasından yararlanan kişi sayısında ise bakanlık sürekli bir artış olacağına bütçe teklifinde yer veriyor.

2023’te 9 milyon kişinin faydalandığı genel sağlık sigortasından 2024’te 9 milyon 500 bin kişi yaralandı. Sağlık sigortası primi devlet tarafından karşılanacak kişi sayısının 2025’te ise 9 milyon 700 bine çıkması öngörülüyor.

SOSYAL YARDIMLARA ‘KAMUDA TASARRUF’ SINIRLAMASI
Bütçe teklifinde hane başı ortalama aylık sosyal yardım tutarının ise neredeyse yerinde saydığı görünüyor. 2023 yılında 2 bin 193 lira olan ortalama sosyal yardım miktarının 2024’te 2 bin 280 lira; 2025’te 2 bin 494 lira; 2026’da 2 bin 873 lira olması hedefleniyor. Sosyal yardım sağlanan diğer toplumsal kesimlerde de düşüş planlanıyor:
- Eşi öldüğü için yardım alan kadın sayısı bu yıl 78 bin 150 idi. Bu sayının 2027’ye kadar kademeli olarak 60 bine düşürülmek isteniyor.
- Öksüz ve yetim yardımından yararlanan çocuk sayısı bu yıl 50 bin 982’ydi. Bu sayının 2026’da 28 bine düşürülmesi hedefleniyor.
- Engelli aylığı bağlanan kişi sayısı 2024’te 354 bin 500 iken bu sayının 2025’te 340 bine; aylık bağlanan engelli yakını sayısının ise 98 bin 500’den 85 bine düşürülmesi planlanıyor.
- Yaşlılık aylığı bağlanan kişi sayısı 2024’te 850 binken bu sayı 2025’te 805 bine düşürülmesi planlanıyor.
- Şartlı nakit transferinden faydalanan çocuk sayısının da kademeli olarak düşürülmesi planlanıyor.
- Asker ailelerine yönelik yardım programından yararlanan kişi sayısı 2024’te 44 bin 100 iken bu sayının 2027’ye kadar kademeli olarak 25 bine düşürülmesi hedefleniyor.

Fotoğraf: Evrensel