Okurumuzun Sorusu:

Serbest muhasebeci ve mali müşavir olarak görev yapan bir okurumuzdan geldi bu soru. Okurumuza duyarlılığı için teşekkürlerimi sunmak isterim.

Öncelikle yarım çalışma hakkını bir anımsayalım.

İş Yasası’nın 74. maddesinde 2016 yılında yapılan değişikliğe göre kadın işçi 16 haftalık normal analık iznini kullandıktan sonra, birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda ise 180 gün boyunca “yarım çalışma” hakkını kullanabilir.

Kadın işçi haftalık çalışma süresinin yarısı kadar (22,5 saat) çalışır ve bu sürenin ücretini işvereninden alır, işveren bu sürenin primini de öder. Geri kalan sürede işçi ücretsiz izinli sayılır ve bu süre için yarım çalışma ödeneği İş-Kur tarafından ödenir. Yarım çalışma ödeneği 2019 yılı için günlük net 85,28 TL’dir. İş-Kur ayrıca yarım çalışma ödeneği ödediği gün kadar sigorta primi öder.

Yarım çalışmanın başladığı ve bittiği aylar haricinde, yani işçinin ay boyunca yarım çalışma yaptığı aylarda hesap kolay. İşveren 15 günlük ücret ve 15 günlük prim ödeyecek. İş-Kur, 15 günlük yarım çalışma ödeneği ödeyecek ve 15 günlük prim ödeyecek.

Ancak yarım çalışmanın başladığı ve bittiği aylarda hesap karışıyor.

Doğum ve Evlat Edinme Sonrası Yarım Çalışma Ödeneğine İlişkin Usul ve Esasların 6. maddesinin 6 ve 7. fıkraları bu aylara ilişkin şu düzenlemeyi getiriyor:

“(6) Ödeme döneminde, yarım çalışmanın başladığı ve sona erdiği aylar parmak hesabı yapılarak fiili gün sayısı, ara aylar 30 gün üzerinden değerlendirilir.

(7) Yarım çalışma ödeneği süresi, aylık olarak on beş günü geçmemek üzere işveren tarafından bildirilen ilgili aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinde yer alan bilgiler dikkate alınarak hesaplanır. Gün sayısının kesirli olarak bulunması halinde tama iblağ edilen kısmı işveren tarafından, diğer kısmı İŞKUR tarafından ödenir. Yarım çalışma ödeneğinin başladığı ve sona erdiği ay içerisindeki fiili gün sayısını aşmayacak şekilde ödeme gün sayısı belirlenir.”

Bu düzenleme ışığında okurumuzun sorusuna dönelim.

Yarım çalışmanın başladığı ayda 12 gün raporlu olan kadın işçi 19 gün yarım çalışma kapsamına girmiş oluyor. Bir başka deyişle parmak hesabı yaparak fiili gün sayısını hesapladığımızda 19 güne ulaşıyoruz.

İşverenin yükümlülüğü 19 günün yarısı kadar prim ödemek. Bu da 9,5 güne denk geliyor. Yukarıdaki kural gereği gün sayısı kesirli olduğu için işveren 9,5 günü tama iblağ ederek 10 günlük prim ödeyecek. Geri kalan 9 günü ise İş-Kur ödeyecek.

Aynı kural yarım çalışmanın sona erdiği ay içinde uygulanacak. Diyelim ki işçinin yarım çalışması 11 Temmuz 2019’da sona erdi. İşçi 12 Temmuz’dan itibaren tam zamanlı çalışmaya geri döndü.

Bu durumda Temmuz ayının yarım çalışma kapsamındaki 11 gününün 6 günü için işveren, 5 günü için SGK prim ödeyecek. Geriye Temmuz’dan 20 günlük tam çalışma kalıyor. Bir ayda 30 günden fazla prim ödenemeyeceği kuralından kaynaklı olarak işveren bu 20 gün için 19 günlük prim bildirecek ve ödeyecek. Böylece işveren 25 gün, SGK 5 gün; toplamda 30 gün prim ödenmiş olacak.