Okurumuzun Sorusu:

Bir tekstil fabrikasında çalışıyorum. Yaklaşık 6 haftalık hamileyim. Daha önce bir düşük yapmıştım. Tedirginim ve ağrılarım var. Yaptığım işi aynı performansı göstererek oturarak yapmak istedim. “O zaman çıkışını ver” dediler. Böyle bir hakları var mı? 2. sorum da şu. Eşimle henüz resmi nikah yapmadım. Bunu gayrimeşru sayıp “iş ahlakına uymuyor”diyerek işime son verebilirler mi? 

Okurumuzun 2. sorusu ile başlayalım. Okurumuzun henüz resmi nikah yapmamış olması “iş ahlakına aykırılık” olarak değerlendirilemez ve işten çıkarılmasına gerekçe olamaz. İşveren bu nedene dayanarak okurumuzu işten çıkarırsa bu İş Yasası’nın hem 18. hem 5. maddesine aykırı olur ve okurumuz yasal yollarla hakkını arayabilir.

Gelelim hamilelik ve oturarak çalışma meselesine.

Gebe veya Emziren Kadınların Çalışma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmeliğin (1) numaralı ekine göre:

“Duruş problemleri ile ilgili olarak; çalışma mahalli ve çalışma düzeni, gebe veya emziren çalışanların duruş problemlerini ve kaza riskini azaltacak şekilde yeniden düzenlenir, mümkün olduğu durumlarda oturarak çalışmaları sağlanır. Gebeliğin durumuna göre yorgunluğun ve diğer duruş problemlerinin azaltılması veya ortadan kaldırılması için dinlenme araları ihtiyaca göre daha sık ve uzun olarak düzenlenir.”

Okurumuz daha önce düşük yapmış. Bu gebeliğinde de risk var ve ayakta çalışmak okurumuzun daha çok ağrı yaşamasına yol açıyor.

Okurumuz yaptığı işi oturarak aynı performansla yapabileceğini belirtmiş. Buna rağmen işveren bunu kabul etmemiş. Yani oturarak çalışma mümkün olduğu halde işveren okurumuzu ayakta çalışmaya zorluyor.

Bu durum açıkça Yönetmeliğe aykırı. İşveren işçi sağlığı ve iş güvenliği kurallarına aykırı davranıyor.

Peki okurumuz ne yapabilir.

1) Oturarak çalışmasının gerektiğini belirten bir sağlık raporu alarak işverene yazılı olarak başvuruda bulunabilir. Başvurunun yazılı ve daha sonra ispatlanabilecek bir biçimde yapılmasında yarar var.

2) İşveren buna rağmen okurumuzu ayakta çalışmaya zorlamaya devam ederse, okurumuz işvereni Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına şikâyet edebilir. Okurumuz İş Yasası’nın 24. maddesinin 2. fıkrası uyarınca “haklı nedenle derhal fesih hakkı”nı da kullanabilir. Bu işverenin istediği “istifa” değildir. Haklı fesih yapan kadın işçi tüm haklarını alarak iştenayrılabilir. Dolayısıyla okurumuz bir yılını doldurmuşsa kıdem tazminatını ve diğer tüm yasal haklarını talep edebilir. Okurumuz ayrıca işten ayrılmak zorunda bırakıldığı için yaşadığı zararın tazminini de isteyebilir.

Küçük bir not düşelim. Okurumuzun yaptığı işi oturarak yapması mümkün olmasaydı:

1) İşverenin okurumuzu oturarak çalışabileceği bir işe aktarması,

2) Bu da mümkün değilse okurumuza ücretsiz izin vermesi gerekecekti.

Yani ayakta çalışması anne ve bebek sağlığına zararlı olan kadın işçiler hiçbir biçimde ayakta çalışmaya zorlanamaz.