Okurumuzun sorusu:

Merhaba. İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkanı Aziz Kocaoğlu’nun yayınladığı tasarruf tedbirlerine göre artık fazla mesai yapan çalışanlara ücret değil izin verilecekmiş. Böyle bir şey olabilir mi? İzin yerine fazla mesai isteme hakkımız yok mu?

Okurumuzun bahsettiği genelgenin detaylarına buradan ulaşmak mümkün: İzmir Büyükşehir, ekonominin faturasını çalışanlarına kesmek istiyor

İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkanı Aziz Kocaoğlu’nun imzasıyla belediye birimlerine gönderdiği genelgede “fazla mesailerin izin şeklinde değerlendirilerek ücret ödenmemesi” deniyor.

Bu, İş Yasası’na açıkça aykırıdır.

Çünkü İş Yasası’nın 41. maddesine göre:

“Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir”.

“Fazla çalışma… yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir”.

Görüldüğü üzere İş Yasası seçim hakkını tümüyle işçiye bırakmıştır. Fazla mesai yapan işçi ister fazla mesai ücreti alır, isterse serbest zaman kullanır. Yani işçi fazla mesai yaptığı her 1 saat başına isterse 1.5 saatlik ücret, isterse 1.5 saat ücretli izin (boş zaman) alabilir.

Yasa seçim hakkını tümüyle işçiye bıraktığı için işverenin bu konuda işçiye karışma hakkı yoktur. İşveren işçiye “fazla mesai ücreti yerine serbest zaman (izin) kullanacaksın” diyemez, daha doğrusu dese bile hukuken bu talimatın bir geçerliliği olmaz.

Ancak CHP’li Aziz Kocaoğlu demiştir. Kocaoğlu, ya İş Yasası’nı bilmemekte ya da umursamamaktadır. Kocaoğlu’nun yapması gereken bu genelgede düzeltmeye gitmektir. Aksi takdirde uygulamada ciddi sorunlar yaşanabilecektir.

İzmir Büyükşehir Belediyesinde, belediyeye bağlı şirketlerde ya da taşeronlarda çalışan işçiler, fazla mesai yaptıkları takdirde, fazla mesai ücreti talep etmeye devam edebilir. Genellikle işçilere fazla mesai formu doldurmaktadır. İşçinin fazla mesai ücreti talep etmek için bu formlarda “fazla mesai ücreti” ve “serbest zaman” seçeneklerinden fazla mesai ücretini işaretlemeleri yeterli olacaktır.

İşçiye talebi olmaksızın zorla serbest zaman kullandırılamaz. İşveren zorla serbest zaman kullandırılmaya çalışılırsa işçilerin serbest zamanı kullanmamaları, bu süre içinde işyerinde ve görevlerinin başında olmaları yerinde olur.

İşçiler, 5 yıllık zaman aşımı süresi içinde hak kazandıkları ancak ödenmeyen fazla mesai ücretlerini önce arabulucu, ardından dava yoluyla talep edebilir. İşçiler, “serbest zaman kullanmaları” yönünde baskı yapılır ve fazla mesai ücretleri ödenmezse Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na da şikâyette bulunabilirler. İşçiye fazla mesai ücretini ödememenin cezası işçi başına her bir ay için 337 TL’dir. Kocaoğlu, bu hukuk dışı uygulamada ısrar ederse, tasarruf adına yaptığı bu iş çok daha maliyetli hale gelebilir!

Buraya kadar işçilerin bireysel olarak yapabileceklerini aktardık. Ancak belediye bünyesinde çalışan işçilerin büyük çoğunluğu sendikalı. Dolayısıyla işçilerin bu süreçte sendikalarıyla birlikte hareket ederek haklarını aramaları en isabetli yol olacaktır.