Okurumuzun Sorusu:

Eşim doğum iznindeydi. İzni bittikten sonra 45 gün rapor aldı doktorundan. Raporun bitiminden ardından 4,5 ay ücretsiz izne çıkmak için dilekçe vermek üzere çalıştığı kuruma gitti. Orada kendisinin bunun sorun olacağı söylenmiş, “önce ücretsiz izne çıkmalıydın, yani doğum izni biter bitmez ücretsiz izne çıkmalıydın” denilmiş. “Bakanlık onaylamaz” gibi şeyler de söylemişler. Fakat sizin yazılarınızı okudum ve bizim yaptığımızın hatalı olmadığını düşünüyoruz. Sizce ne yapalım hocam?

Öncelikle okurumuzu ve eşini tebrik edelim; bebekleriyle mutlu, uzun ve sağlıklı bir ömür dileyelim.

 İş Yasası’nın 74. maddesine göre:

“İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde on sekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir”.

Yasal düzenlemeye göre kadın işçi, normal analık izninin bitiminin ardından 6 aya kadar ücretsiz izin hakkını kullanabilir. Yani bu hak analık izninin hemen ardından kullanılabilir, daha sonraya devredilemez. Bu hakkın kullanılabileceği süre tekil gebeliklerde 16 haftalık analık izninin bitimini takip eden 6 ay, çoğul gebeliklerde ise 18 haftalık analık izninin bitimini takip edep 6 aydır.

Bu hakkın kullanılması işverenin onayına tabi değildir. 6 ay üst sınırdır. Kadın işçi ister 1 ay, ister 3 ay ister 6 ay süreyle ücretsiz izin hakkını kullanabilir. Süreyi kadın işçi belirler.

Kanunda ve ilgili yönetmelikte analık izninin ardından alınan rapor ya da kullanılan yıllık izinlerle ilgili bir istisnaya yer verilmemiştir. Dolayısıyla analık izni sonrası kadın işçinin rapor alması ve/veya yıllık ücretli izin kullanması halinde, raporlu ve/veya izinli olunan süreler, 6 aydan düşülebilir.

Bununla birlikte kadın işçinin analık izni sonrası bir süre rapor alması, 6 aya kadar ücretsiz izin hakkını ortadan kaldırmaz. Bu yönde bir yasa ya da yönetmelik hükmü yoktur.

Kaldı ki, analık izni sonrası rapor alınması mücbir sebeptir. Şöyle ki kadın işçi analık izni sonrası ücretsiz izin ya da yarım çalışma hakkını kullanabilir. Eğer yarım çalışma hakkını kullanmak isterse, bu hakkın da analık izninin bitiminde başlatılması gerekir. Ancak analık izni sonunda rapor alınması halinde, yarım çalışma hakkı, raporun bitiminde başlatılabilir. Detaylar için bu yanıtımıza bakılabilir: ANALIK İZNİ SONRASI RAPOR ALAN İŞÇİ DE YARIM ÇALIŞMA YAPABİLİR

Analık izni sonrası alınan raporun ücretsiz izin hakkını nasıl etkileyeceğine ilişkin doğrudan bir düzenleme olmasa da çok benzer bir hak olan yarım çalışma hakkına ilişkin düzenlemeden yola çıkarak, kadın işçinin mücbir sebeplerle analık izninin hemen ardından ücretsiz izni başlatamaması halinde, bu hakkın bu mücbir sebep sona erdiğinde kullanılabileceği sonucuna varılabilir.

Son olarak belirtmek gerekir ki iş hukukunun temel ilkelerinden biri işçi lehine yorum ilkesidir. Mevzuatta belirsizlik olduğu durumlarda, işçi lehine yorum yapılması ve buna göre sonuca gidilmesi gerekir.

Sonuç olarak okurumuzun eşinin ücretsiz izin dilekçesini vermesi, ücretsiz izin dilekçesinde neden geç başvuru yaptığını belirtmesi ve dilekçenin ekine raporunu koyması yeterlidir.

İş Yasası’nın 74. maddesinde ücretsiz izin hakkı işverenin onayına tabi tutulmadığı için okurumuz dilekçesini verdikten sonra dilekçesinde belirttiği tarihlerde ücretsiz izin hakkını kullanabilir. Bakanlığın onayını beklemesine gerek yoktur.

Eğer okurumuzun eşinin çalıştığı Kurum bu konuda tereddüt ediyorsa Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü’nden görüş isteyebilir.

Okurumuzun eşinin yasal hakkını, yasaya uygun biçimde kullanması hiçbir biçimde İş Yasası’na uygun bir işten çıkarma gerekçesi olamaz.

Son olarak okurumuzun eşi çalıştığı kurumdaki yetkili sendika ile temasa geçerek destek isteyebilir.