Bir okurumuzun sorusu:

Meclisteki bir kanuna göre asgari ücret, vergi nedeniyle düşmeyecekmiş diye haberler okudum. Asgari ücretle çalışıyorum, evliyim, eşim çalışıyor, iki de çocuğum var. Ben de yararlanabilecek miyim?

Meclis’te Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşmelerine başlanan yasa tasarısının* 6. maddesi ile 193 sayılı Kanunun 32. maddesine şu fıkranın eklenmesi öngörülüyor: “Net ücretleri bu Kanunun 103’üncü maddesinde yazılı tarife nedeniyle bu maddedeki esaslara göre sadece kendisi için asgari geçim indirimi hesaplanan asgari ücretlilere, içinde bulunulan yılın Ocak ayına ilişkin ödenen net ücretin altında kalanlara, bu tutar ile bu tutarın altında kalındığı aylara ilişkin olarak aylık hesaplanan net ücreti arasındaki fark tutar, ücretlinin asgari geçim indirimine ayrıca ilave edilir. Bu fıkrada geçen net ücret, yasal kesintiler sonrası ücret tutarına asgari geçim indiriminin ilavesi sonucu oluşan ücreti ifade eder.” 

Bu maddede belirtilen “sadece kendisi için asgari geçim indirimi hesaplanan asgari ücretlilere Ocak ayına ilişkin ödenen net ücret” 1.603,12 TL’dir. Bu kadar anlaşılmaz bir biçimde yazılan bu maddeyi, madde gerekçesiyle birlikte değerlendirdiğimizde ortaya çıkan sonuç ise şu şekilde:

2. vergi dilimine girdiği için ücretleri düşen işçilerin ücretleri, 1.603,12 TL’nin altına düşerse, işçiye ödenen tutar ile 1.603,12 TL arasındaki fark, asgari geçim indirimine ilave edilerek işçiye geri ödenecek. Yani 2. dilime girildiğinde dahi işçiye ödenecek net tutar, 1.603,12 TL’den daha az olamayacak.

Örneğin bekâr bir asgari ücretli Ocak ayında 1.603,12 TL ücret aldı. Bu işçi, Eylül ayı itibariyle birinci vergi diliminden (% 15) ikinci vergi dilimine (% 20) kısmen geçecek ve işçiye ödenecek tutar 1.566,83 TL’ye düşecek. İşçi, Ekim ayından itibaren ise tümüyle ikinci vergi diliminde olacak ve işçinin ücreti 1.516,87 TL’ye gerileyecek. Torba yasa çıktığı bu haliyle yasalaştığı takdirde bu işçinin Eylül ayı ücretinden başlayarak yaşadığı ücret düşüşü, asgari geçim indirimine ilave edileceği için, işçinin eline 1.603,12 TL geçmeye devam edecek.

Gelelim en can alıcı meseleye… Bu düzenlemeye göre ikinci vergi diliminden etkilenmeyecek tek kesim en düşük asgari geçim indirimi alan asgari ücretliler, yani Ocak ayı ücreti (AGİ dâhil) 1.603,12 TL olan “bekâr işçiler” ile “evli ve eşi çalışan çocuksuz işçiler” olacak. Bu iki grup dışında kalan tüm asgari ücretliler ve asgari ücretin üzerinde ücret alan diğer işçiler, ikinci vergi dilimi nedeniyle muhakkak kayıp yaşayacak. Kayıp yaşayacak bu işçilerin ücretleri 1.603,12 TL’nin altına düşerse, işçilere ödenen tutar ile 1.603,12 TL arasındaki fark geri ödenecek. Yani kaybın tamamı değil 1.603,12 TL’nin altına düşen kısmı iade edilecek.

Okurumuz evli, eşi çalışıyor ve iki çocuklu. Okurumuzun 2018 yılı Ocak ayı itibariyle (AGİ dâhil) eline geçen tutar 1.648,79 TL. Okurumuz Eylül ayında kısmen ikinci vergi dilimine girecek ve okurumuzun Eylül ayı ücreti 1.612,5 TL’ye düşecek. Bu rakam 1.603,12 TL’nin altında olmadığı için okurumuza hiçbir iade yapılmayacak. Okurumuzun ücreti, tümüyle ikinci vergi dilimine girdiği Ekim ayından itibaren 1.562,54 TL’ye gerileyecek. İşte bu tutar ile 1.603,12 TL arasındaki 40,58 TL tutarındaki fark, okurumuza Ekim, Kasım ve Aralık ayında geri ödenecek ve okurumuzun eline 1.603,12 TL geçecek. Yani okurumuzun bu aylarda yine her ay için 45,67 TL’lik bir ek kaybı olacak (1.648,79 - 1.603,12 = 45,67 TL).

Yandaş basında “müjde” nidaları eşliğinde servis edilen haberlerin aksine bekâr asgari ücretliler ile evli ve eşi çalışmayan, çocuksuz asgari ücretliler dışındaki tüm işçiler, 2018 yılında da ikinci vergi dilimi nedeniyle kayba uğrayacak ve ellerine geçen tutar yıl içinde düşecek. Bu işçilerin karşılanacak tek kaybı 1.603,12 TL’nin altına düşen miktar olacak. Diğer kayıplar karşılanmayacak.

Bir tablo ile asgari ücretlilerin durumunu ve 2018 yılında ellerine geçecek tutarı gösterecek olursak: (Mecliste görüşülen tasarıdaki düzenlemenin mevcut haliyle yasalaştığı varsayılmış ve 1.603,12 TL’nin altına düşen tutarlar, 1.603,12 TL’ye çıkarılmıştır).

Tablodan da görüldüğü üzere bekâr işçiler ile evli, eşi çalışan, çocuksuz işçiler dışındaki tüm asgari ücretlilerin eline geçecek tutar Eylül ayından itibaren düşecek.

Son olarak ücreti asgari ücretin üzerinde olan işçilere ilişkin durumu aktaralım. Ocak ayında eline AGİ dâhil 1.694,83 TL veya üzerinde ücret geçen işçilerin ücretleri 2. vergi dilimi nedeniyle en fazla 1.603,12 TL’ye düşecek. Dolayısıyla bu işçilerin kayıpları hiçbir biçimde karşılanmayacak ve geri ödenmeyecek. Ocak ayı AGİ dâhil ücreti 1.603,12 TL ile 1.694,83 TL arasında olan işçilerin kayıpları ise (AGİ dâhil ücretleri 1.603,12 TL’nin altına düştüğü takdirde) kısmen karşılanacak. 

* “Vergi Kanunları ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı”

İşçilere yönelik gelir vergisi soygununa ilişkin detaylı bir yazıya buradan ulaşmak mümkün: 
Patronlara vergi cenneti, emekçilere vergi cehennemi!